از نیشابور به مشهد با عشق
محمدرضا شفیعی‌كدكنی، شاعر و محقق نیشابوری، عواید مادی تصحیح كتاب «تذكره‌الاولیا»ی عطار نیشابوری را به موسسه‌ای خیریه بخشید؛ حساب كرده‌ایم كه حق‌التالیف استاد چقدر بوده و او با این كارش چه پیغام مهمی را مخابره كرده است؟
چند روز پیش در صفحه 10 جام‌جم از سفر محمدرضا شفیعی‌كدكنی به خراسان خبر دادیم و حرف‌هایش درباره ابوالحسن خرقانی و بایزید بسطامی و دیگر هم‌ولایتی‌هایش را نقل كردیم. حالا بعد از گذشت دو سه روز خبر رسیده كه او طی سفرش به مشهد در جشن موسسه خیریه دارالاكرام كه حامی كودكان محروم از تحصیل است شركت كرده و عواید مادی تازه‌ترین تصحیحش یعنی كتاب تذكره‌الاولیای عطار نیشابوری، شاعر و عارف همشهری‌اش را به این موسسه اهدا كرده است؛ كتابی كه انتشارش در روزهای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران در اردیبهشت گذشته به دور از حاشیه هم نبود هم به خاطر قیمت نسبتا بالایش یعنی حدود 300 هزار تومان و هم به خاطر شایعه‌ای كه شكل گرفت مبنی بر این‌كه ناشر كتاب - یعنی سخن - از پخش كتاب در كتابفروشی‌ها جلوگیری كرده تا دست‌كم در روزهای برگزاری نمایشگاه كتاب، فروشنده انحصاری این كتاب كه فروش همه نسخه‌هایش تضمین‌شده به نظر می‌رسید باقی بماند. البته مسؤولان انتشارات سخن همان‌موقع در گفت‌وگو با جام‌جم این شایعه را رد كردند. حاشیه اول هم كه مربوط به قیمت كتاب می‌شد چندان بهره‌ای از منطق نبرده بود چون هم نوسانات عجیب و غریب نرخ كاغذ قیمت كتاب را توجیه می‌كرد و هم این‌كه در روزهای برگزاری نمایشگاه، غرفه انتشارات سخن این كتاب را با تخفیفی 15درصدی، 255هزارتومان می‌فروخت. حالا با كاری كه استاد محبوب دانشگاه تهران در مشهد كرده، این حاشیه‌ها و بحث‌ها كاملا رنگ می‌بازد چون او كه همواره فارغ از این محاسبات و حواشی به كار خود مشغول بوده، این بار هم ثابت كرد كه كاری با این اعداد و ارقام ندارد. اما برویم حساب كنیم ببینیم او احتمالا چقدر به موسسه خیریه دارالاكرام بخشیده، این موسسه دقیقا چه كار می‌كند و ... .
هرچی كه دارم مال تو
22 اردیبهشت بود كه طی گزارشی در جام‌جم بنا بر محاسبه خبرگزاری ایبنا نوشتیم كه غرفه انتشارات سخن چه تراكنشی را با فروش 1500نسخه دوره دوجلدی تصحیح شفیعی‌كدكنی از تذكره‌الاولیا رقم زده است. ماجرا از این قرار بود: «با توجه به قیمت 300 هزار تومانی (البته در نمایشگاه با قیمت 255 هزار تومانی عرضه شد) این كتاب 383 میلیون تومان عاید نشر سخن كرده است».
خب تا حالا می‌دانیم كه در ده روز برگزاری نمایشگاه كتاب تهران این كتاب 383 میلیون فروخته است. برویم ببینیم در این دو ماه اخیر ناشر چند نسخه دیگر از كتاب را چاپ كرده و فروخته است. با دفتر انتشارات سخن تماس می‌گیریم و دوستان نشر خبر عجیبی به ما می‌دهند؛ می‌گویند پس از 155 نسخه توزیع‌شده در نمایشگاه هنوز نتوانسته‌اند كتاب را به چاپ دوم برسانند. در پاسخ چرایی هم به معضل بازار كاغذ اشاره می‌كنند. می‌گویند حالا دو ماه است این كتاب در بازار موجود نیست و حالا شما حسابش را بكنید این كتاب، اثری است كه فروشش به خاطر محبوبیت روزافزون كدكنی، تضمین‌شده است و انتشارش برای یك ناشر چندسر برد محسوب می‌شود.
بنابراین برگردیم به همان محاسبه اولیه خودمان كه به روزهای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران مربوط بود، یعنی همان 383 میلیون تومان. البته می‌دانید كه خب همه این رقم به جیب حضرت استاد واریز نمی‌شود و او درصدی را به عنوان مولف دریافت می‌كند. مسؤولان انتشارات سخن درباره چگونگی قرارداد با كدكنی برای این كتاب آماری نمی‌دهند، اما مرسوم است كه قرارداد بین ناشران و مولفان در ایران بین حق 10 تا 20درصدی تعیین می‌شود. اگر در نظر بگیریم كه شفیعی‌كدكنی بالاترین رقم حق‌التالیف یعنی 20 درصد را از سخن گرفته باشد، رقمی معادل 76 میلیون و 600 هزار تومان دریافت كرده است. می‌گویند او 40 سال برای تصحیح و مقابله نسخه‌های متعدد تذكره‌الاولیا و سامان دادن به این كتاب وقت صرف كرده كه خب البته بدیهی است این گزاره حاوی مقادیر معتنابهی از اغراق هم هست چرا كه طبعا 40 سال كار متمركز و مداوم بر تذكره‌الاولیا نه نیاز بوده و نه شدنی. استاد طبعا در طول 40 سال و حین كار تحقیق بر بسیاری آثار دیگر، كار تذكره‌الاولیا را هم پیش می‌برده است.
هرچی كه دارم مال تو
22 اردیبهشت بود كه طی گزارشی در جام‌جم بنا بر محاسبه خبرگزاری ایبنا نوشتیم كه غرفه انتشارات سخن چه تراكنشی را با فروش 1500نسخه دوره دوجلدی تصحیح شفیعی‌كدكنی از تذكره‌الاولیا رقم زده است. ماجرا از این قرار بود: «با توجه به قیمت 300 هزار تومانی (البته در نمایشگاه با قیمت 255 هزار تومانی عرضه شد) این كتاب 383 میلیون تومان عاید نشر سخن كرده است».
خب تا حالا می‌دانیم كه در ده روز برگزاری نمایشگاه كتاب تهران این كتاب 383 میلیون فروخته است. برویم ببینیم در این دو ماه اخیر ناشر چند نسخه دیگر از كتاب را چاپ كرده و فروخته است. با دفتر انتشارات سخن تماس می‌گیریم و دوستان نشر خبر عجیبی به ما می‌دهند؛ می‌گویند پس از 155 نسخه توزیع‌شده در نمایشگاه هنوز نتوانسته‌اند كتاب را به چاپ دوم برسانند. در پاسخ چرایی هم به معضل بازار كاغذ اشاره می‌كنند. می‌گویند حالا دو ماه است این كتاب در بازار موجود نیست و حالا شما حسابش را بكنید این كتاب، اثری است كه فروشش به خاطر محبوبیت روزافزون كدكنی، تضمین‌شده است و انتشارش برای یك ناشر چندسر برد محسوب می‌شود.
بنابراین برگردیم به همان محاسبه اولیه خودمان كه به روزهای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران مربوط بود، یعنی همان 383 میلیون تومان. البته می‌دانید كه خب همه این رقم به جیب حضرت استاد واریز نمی‌شود و او درصدی را به عنوان مولف دریافت می‌كند. مسؤولان انتشارات سخن درباره چگونگی قرارداد با كدكنی برای این كتاب آماری نمی‌دهند، اما مرسوم است كه قرارداد بین ناشران و مولفان در ایران بین حق 10 تا 20درصدی تعیین می‌شود. اگر در نظر بگیریم كه شفیعی‌كدكنی بالاترین رقم حق‌التالیف یعنی 20 درصد را از سخن گرفته باشد، رقمی معادل 76 میلیون و 600 هزار تومان دریافت كرده است. می‌گویند او 40 سال برای تصحیح و مقابله نسخه‌های متعدد تذكره‌الاولیا و سامان دادن به این كتاب وقت صرف كرده كه خب البته بدیهی است این گزاره حاوی مقادیر معتنابهی از اغراق هم هست چرا كه طبعا 40 سال كار متمركز و مداوم بر تذكره‌الاولیا نه نیاز بوده و نه شدنی. استاد طبعا در طول 40 سال و حین كار تحقیق بر بسیاری آثار دیگر، كار تذكره‌الاولیا را هم پیش می‌برده است.
ضمیمه نوجوانه
تیتر خبرها
