2 واحد درس شرافت

سید شهاب حسینی دومین متن خود در انتقاد از انصراف‌ برخی هنرمندان از جشنواره فجر را منتشر کرد

2 واحد درس شرافت

تکانه‌های انصراف‌‎های اخیر تعدادی از هنرمندان حوزه‌های مختلف از حضور در جشنواره‌های مختلف تئاتر، فیلم، تجسمی و موسیقی فجر حالا به حواشی قابل تاملی رسیده است. جدیدترین این حواشی، رفت و برگشت‌های اخیری است که سیروان خسروی و مهراب قاسم‌خانی با هم داشته‌اند. به جز اینها، موضع اخیر شهاب حسینی، بازیگر مطرح سینما هم به وزن این تکانه‌ها افزوده است. حسینی که در یکی از پست‌های اخیرش در اینستاگرام تلویحا به بعضی از منصرفان جشنواره فیلم فجر نقد کرده بوده حالا در پست جدیدش، صریح‌تر به این موضوع انتقاد کرده و نوشته، نمی‌شود از جشنواره‌های دولتی و حاکمیتی انصراف داد و در عین حال با سرمایه‌های مراکز دولتی در سینما حضور داشت. حسینی این را هم اعلام کرده نگاهی به کارنامه کسانی که انصراف داده‌اند تا حدی نشان می‌دهد نیت و انگیزه این اقدام نیست. اشاره او به پست قبلی‌اش است که بعضی از واهمه مواجهه منتقدان با آثار ضعیف‌شان از حضور در این رویدادها انصراف داده‌اند، ولی آن را به نام دفاع از حق مردم سند زده‌اند.

شاید بتوان مهم‌ترین موضع این روزهای هنرمندان را به مواضع خاص و متفاوت شهاب حسینی نسبت داد. بازیگر و سوپراستار  بی‌حاشیه سینمای ایران که ظاهرا ابایی از گفتن بعضی واقعیت‌های حرفه‌ای حوزه خودش ندارد.  
حسینی در پستی که سه روز قبل در اینستاگرامش منتشر کرده بود با اشاره به این‌که فعلا نسبت به موضوعات مهم مملکت به دلیل اطلاع نداشتن از جزئیات صرف‌نظر می‌کند ولی نسبت به حوزه حرفه‌ای خود نمی‌تواند سکوت پیشه کند، نوشت:‌ «شاید در حال حاضر شرایط متناسب نباشد که از تهدید سقوط از مرز استانداردهای حرفه‌ای حرف زده شود، ولی عملکرد تعدادی از همکاران که بعضا در پشت آنها انگیزه‌های شخصی فراوان موج می‌زند، این واکنش را می‌طلبد.»
حسینی، جشنواره فیلم فجر را مهم‌ترین رویداد سینمایی کشور توصیف و اعلام کرده که انصراف تعدادی از هنرمندان این حضور در این رویداد، دامن‌زدن به افتراق است که ممکن است حتی میان خود هنرمندان و طرفداران‌شان هم شکاف ایجاد کند.
 این بازیگر سینما متن خودش را با طعنه کنایه‌آمیز دیگری به پایان رسانده بود:‌ «ای‌کاش نیت‌هایمان هم خالص باشد و بنا به صلاح شخصی خود، فی‌المثل از ترس برخورد تحقیرآمیز مخاطب با فیلم‌هایمان به سیاق و روال ادوار گذشته پشت احساسات پاک مردم قایم نشویم!» این اشاره حسینی احتمالا بیش از هر موضوعی، انصراف مسعود کیمیایی از حضور در جشنواره را در ذهن تداعی کند. سینماگری که فیلمش در جشنواره سال 95 هم با انتقادات زیادی روبه‌رو شد تا جایی که کیمیایی در واکنش با این برخوردها در نشست خبری گفت بعضی پول گرفته‌اند تا پای فیلم او بنشینند و بخندند!
واکنشی که البته حاشیه‌های زیادی برای او ایجاد کرد. حاشیه‌هایی که نه تنها موجب عقب‌نشینی حسینی از مواضعش نشد بلکه در ادامه، صریح‌‎تر و شفاف‌تر هم ادامه پیدا کرد. انگار که او ترس و واهمه‌ای از بیان شفاف دیدگاه‌هایش نداشته باشد. حسینی قصد داشت برای روشن‌‎تر شدن فضا درباره آنها مجدد اعلام نظر کند.
شهاب خان که انگار، فحاشی‌ها و نفرین‌ها خیلی او را اذیت کرده،‌ شروع مطلبش را با انتقاد از این برخوردها شروع کرده و خطاب به آنها نوشته: «در برابر شما ادب می‌کنم و با نگاهی چون لقمان به شما می‌نگرم و پرهیز می‌کنم از آنچه شما انجام دادید.» حسینی در ادامه نوشته از این حجم خشونتی که در وجود چنین افرادی است فهمیده اگر اینها در مسند کار بودند، عملکردی بهتر از وضعیت امروز نداشتند.  
 او با گلایه از خوردن انگ سیاسی و با اعلام این‌که منتقد نوع برخوردها با وقایع 88، آبان‌98، سانحه اخیر هواپیما و موارد و مسائل مشابه است، خطاب به بعضی از چهره‌ها و اتهام ریاکاری به آنها نوشت: «چطور می‌شود دم از انصراف بزنیم در حالی که کارهایی در کارنامه خود داریم که بودجه آن مشخصا از نهادهای قدرت تامین شده؟! این اگر ریاکاری نیست، پس چیست؟!» او در ادامه با اشاره به دو اثری که خودش در آنها بازی کرده(سریال شوق پرواز، فیلم دل‌شکسته) و ظن این مساله را در ذهن تداعی می‌کند اشاره کرده که اولی را به احترام شهید بابایی بازی کرده و دومی را هم با دستمزدی اندک و برای ترسیم الگویی مناسب برای بسیج و بسیجی بودن.
درست است که گزارش را با حواشی و تذکرات اینستاگرامی اخیر شهاب حسینی آغاز کردیم، ولی اگر بنا باشد به تندترین رفت و برگشت این روزها، سیمرغ یا زرشک بلورین داده شود باید سراغ سیروان خسروی و مهراب قاسم‌خانی برویم.
هرچند میان هنرمندان، موج انصراف از جشنواره تا حدی گرم شده بود، ولی در این میان بودند کسانی هم که مواضع متفاوتی گرفتند. به جز کسانی مانند نادر مشایخی و کیهان کلهر، یکی دیگر از افرادی که موضع متفاوتی گرفت و ترجیح داد با موج شکل گرفته همراهی نکند، سیروان خسروی بود. موضعی که البته با واکنش مهراب قاسم‌خانی روبه‌رو شد و در ادامه یکی از تندترین رفت و برگشت‌های فرهنگی اخیر را به خود اختصاص داد.  خسروی بعد از سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی و در نقد به جریانی که برخی هنرمندان در واکنش به این موضوع راه انداخته بودند متن صریحی نوشت که دلالت‌های روشن ضمنی به اقدامات بعضی هنرمندان داشت.
خسروی صریحا اعلام کرده بود اقدامات بعضی از سلبریتی‌ها نه از باب همراهی با عزاداران و داغداران حادثه اخیر، بلکه از جهت شهوت دیده شدن است: «نه سبز بودم، نه بنفش شدم، نه تَكرار كردم و نه سیاه می‌شوم ‏‎ولى افسوس كه هنوز هم بسیارند كسانی كه دنباله‌‎رو سلبریتی‌هاى آفتاب‌پرستى هستند كه یك روز سبزند، یك روز بنفش، یك روز عزادارند، یك روز به فلان كاندیدا اعتقاد راسخ دارند، روز دیگر تظاهر به فریب‌خوردگى می‌كنند، یك روز تاریخ‌سازند و روز دیگر تاریخ‌باز.» اشاره خسروی به بعضی از هنرمندان بود که در پویش‌های تبلیغاتی کاندیداهای ریاست جمهوری 92 و 96 حضور داشتند و بعضی دیگر مانند امیرمهدی ژوله بعد از دیدن کارنامه عملکرد کاندیداهای مورد حمایت‌شان از دعوت مردم برای رای دادن به رئیس‌جمهور فعلی عذرخواهی کرده بودند.»
این پست اینستاگرامی اما با واکنش مهراب قاسم‌خانی روبه‌رو شد. قاسم‌خانی بدون ذکر نام و با طعنه خطاب به خسروی نوشته بود این‌که کنار ایستاده‌ای انتخاب شخصی خودت است. این را تبدیل به ژست قهرمانانه نکن. به اعتقاد قاسم‌خانی: «کسانی که لباس پوشیده و وسط رویدادها حاضر شده و لباس‌شان خاکی شده به امید تغییر حرکت کرده‌ و رای داده و بقیه را هم دعوت به رای‌دادن به کاندیدایشان کرده‌اند و نسبت به رویدادهای اطرافشان واکنش نشان داده‌اند.» به عقیده او ممکن است در این میان اشتباه هم بکنند.
قاسم‌خانی در ادامه از یکی از خاطراتش یاد کرده بود که برای حرکتی در حال جمع کردن امضا از هنرمندان بوده، اما یکی از هنرمندان در پاسخ به دعوت او اعلام کرده بود حرکت‌شان را قبول دارد اما چون بیشتر مخاطبانش از طیف مقابل هستند ترجیح می‌دهد وارد این معرکه نشود. نکته جالب این است قاسم‌خانی بخش نظرات پست خودش را هم بسته بود.
این پست هم مجدد با واکنش خسروی روبه‌رو شد. خسروی خطاب به او نوشت: «به یاد دارى در ایام انتخابات پیشین با من تماس گرفتى و گفتى از طرف تیم آقاى روحانى پیشنهاد شده كه من (سیروان خسروى) در ازاى دریافت دستمزد سه سئانس كنسرت تهران، سه چهار آهنگ در تجمع هوادارهاى ایشون در استادیوم 12 هزار نفرى آزادى اجرا كنم.» او در ادامه هم با لحنی طعنه‌آمیز نوشته بود:‌ «اگه از نظر تو این موضوع نشون میده كه شما و هم تیمی‌هاتون اومدین وسط و ریسك كردین و لباستون خاكى شده و من هیچ عملى انجام نمی‌دم و سر از اینجور مسائل در نمیارم و فقط زندگى خودم برام مهمه، من دیگه نیازى به توضیح بیشتر نمی‎بینم.» جالب آن‌که خسروی در انتهای متن خودش هشتگ زده بود #کامنت‌ها_را_نبندیم!
لابه‌لای حواشی این روزها ظاهرا به نظر می‌رسد مدل و الگویی که هنرمندانی مانند شهاب حسینی در پیش گرفته‌اند، الگویی مناسب و قابل تعمیم برای هنرمند و هنرمندی باشد. حسینی در زمره کسانی است که به جز فعالیت حرفه‌ای در حوزه خودش، فرامتن و حاشیه‌ای به خصوص در فضای اصطکاک‌های غیرفرهنگی و سیاسی ندارد. می‌توان با بعضی آثاری که حسینی در آن به ایفای نقش پرداخته مخالف بود و نقدهای محتوایی و مضمونی به آنها داشت ولی به دلیل سفید بودن کارنامه‌های فرامتنی‌اش و مرام و سیره‌ای که در پیش گرفته باعث شد ه که او اگر نقد و سخنی هم داشته باشد،‌رسانه‌ها و مخاطبان و منتقدان آن را خالی از اغراض و نیات سیاسی و غیرفرهنگی بدانند. به همین دلیل هم کنش‌های او عموما کنش‌هایی برخاسته از منطق و خرد تعبیر شده و در این میان اگر مخالفت با او بر مبنای تعصب سیاسی و خالی از منطق باشد، چاره‌ای نیست جز انگ سیاسی و جناحی به او زدن. کاری که منتقدان حرکت اخیرش با او کرده‌اند.