هگمتانه شورای شهر و شهرداری همدان بدونتوجه به قوانین میراثی طی روزهای گذشته مجوز ساختوساز در بافت تاریخی همدان را صادر کردهاند
کلنگ دلالها بر سر
این روزها و در جولان کرونا و گرانی و اقتصاد آشفته، کمتر کسی حواسش به میراث فرهنگی این سرزمین است، اما چشم تاریخ سخت همین روزها را نشانه گرفته؛ همین روزهایی که حال میراث فرهنگی کشور روبه وخامت است و ملتهبترین حالوروز هم به نام میراث تاریخی - فرهنگی شهر همدان درحال رقمخوردن است؛ شهری که عنوان اولین پایتخت نخستین شاهنشاهی ایران(مادها) را در کارنامه دارد و دارای قدیمیترین بافتها و محلات مسکونی است اما طی ماههای اخیر با مجوزهای غیرقانونی نهادهایی چون شورای شهر و شهرداری و بدونتوجه به قوانین میراثی در حال ازدستدادن بافتها و بناهای تاریخیاش است، نشان به آن نشان که یکشنبه 2 آذر، معاون معماری و شهرسازی شهرداری همدان در اقدامی عجیب در نامهای خطاب به شهرداران مناطق چهارگانه همدان اعلام کرد بر اساس طرح تفصیلی مجوز ساختوساز در بافت تاریخی را صادر کنند و شگفتآورتر آن که چند ساعت بعد برای چند پرونده مجوز ساختوساز صادر شد!
ساسانیان، آلبویه و سلجوقیان نیز یکی از پایتختهای کشور بوده و قدیمیترین آثار یافتشده از محوطه باستانی هگمتانه و نیز کتیبههای گنجنامه در این شهر مربوط به دوران هخامنشیان است.
اینها تاریخچهای از گذشته دور همدان بود، اما این شهر همیشه میراثدار تاریخی گهربار بوده و گواه این ادعا وجود 51محله و مرکز محله قدیمی و تاریخی ارزشمند است که متاسفانه در سالهای اخیر بسیاری از آنها ویرانشده و از بین رفته و طی ماههای اخیر ضرباهنگ این تخریبات سرعت گرفته است. برای اینکه در جریان روند تخریبی محلات تاریخی همدان قرار بگیریم شاید بد نباشد مروری کوتاه بر آنچه طی سالهای اخیر بر هگمتانه ایران گذشته، داشته باشیم.
چهار شهر همدان، تویسرکان، نهاوند و ملایر جزو ۱۶۸شهری هستند که شورایعالی معماری و شهرسازی محدوده بافت تاریخی آنها را سال94 تعیین، تطبیق و ابلاغ کرد؛ البته محدوده بافت تاریخی همدان سال 88 هم از سوی سازمان میراث فرهنگی به وزارت کشور ابلاغ شده بود. بنابراین این خبر چندان جدی به نظر نمیرسید. کدام خبر؟ همین که سه ماه قبل ۱۰نفر از اعضای شورای شهر همدان در صحن شورا طرحی را تصویب کردند که طبق آن شهرداریها برای ساختوساز در بافت تاریخی شهری یعنی رینگ اول و دوم نیازی به استعلام از ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان ندارند. اما آرامآرام خبر جدی شد و شنیدنش ذهن میراث دوستان را به هم ریخت. همدانی بدون بافت تاریخی آدم را بیشتر بهیاد اولیویه، جهانگرد فرانسوی عصر قاجار و توصیفاتش از این شهر در سفرنامهاش میاندازد: «همدان در تمام سلطنت صفویه از شهرهاى معظم ایران بوده، بعد از انقراض سلطنت از آن دودمان به بلاها و فلاکتهاى متعاقب گرفتارشده و اکنون جز قصبچهاى بیش نیست، لیکن باره و حصار شهر هنوز آثار عظمت را دارد و بعضى ابنیه خوب هنوز باقى است که از آجر ساختهاند و چند مسجد نیکو برجاست، اما جمعیت آن رفته و بیشتر از نصف خانهها خرابشده و ارگ که در جانب شهر و در روى تلّى واقع بود، حال کلا ویران است.»
شاید هم ما را به یاد تخریب سه بنای تاریخی «اخلاصی»، «شمسیان» و «بهرامی» واقع در چمن کبابیان از قدیمیترین محلات همدان بیندازد که دی96 از سوی شهرداری تخریب و با خاک یکسان شد؛ تخریب آخرین مرکز محلات تاریخی موجود در شهر همدان آن هم بدون مجوز و در حالی که از سال90 در کمیسیون ماده 5 طرح تفصیلی تبدیل مرکز محله کبابیان به مکانی اقامتی با کاربری بومگردی و گردشگری بهصورت قانون مصوب و به شهرداری ابلاغ شده بود.
هر چند ابراهیم شقاقی، مدیرکل حقوقی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی سهشنبه ۲۲ مهر، در نامهای به فرماندار همدان، درخواست کرد مصوبه تازه تصویبشده شورایشهر را تایید نکند، اما چه شد که بافت تاریخی همدان با چنین سرنوشتی روبهرو شد؟
گرانی، بهانه انبوهسازان در بافت تاریخی شد
یکسالی است که حفظ بافت تاریخی از یکسو و تلاش برای اعطای مجوز ساختوساز از سوی دیگر به چالشی بین میراثفرهنگی و شهرداری بدل شده است. از آنجا که بافت تاریخی همدان طبق مصوبه قانونی ارزشمند شناختهشده، بلندمرتبهسازی در رینگ اول و دوم شهر تقریبا ناممکن و بیش از سه طبقه نیست. حالا عدهای این موضوع را یکی از دلایل افزایش قیمت ملک در شهر همدان عنوان میکنند. در این بین جمعی از مالکان و انبوهسازان در نامهای به شورای اسلامی شهر همدان خواستار بررسی این موضوع و رفع موانع برای گرفتن ارتفاع در بافت تاریخی شهر همدان شدند.
اما پیشتر در خرداد 99 علی مالمیر، مدیرکل میراثفرهنگی استان همدان عنوان کرده بود: حفظ بافت تاریخی مصوب شورای عالی شهرسازی هیچ تاثیری بر گرانی مسکن در همدان ندارد و ظرفیت ساخت مسکن بر اساس مصوبه شورا در محدوده بافت تاریخی همدان بسیار ناچیز است. او بر اینکه هیچ تعارفی در حفظ بافت تاریخی شهر با کسی ندارد، تاکید کرده بود.
چشم طمع به بافت تاریخی
همایون اسماعیلزاده، کارشناس ارشد مرمت دو موضوع را دلیل عمده تلاشها برای بلندمرتبهسازی در بافت تاریخی میداند. نخست آنکه زمینهای اطراف همدان گران شده و دیگر برای بسازبفروشها ساختوساز در آن محدوده صرف نمیکند و چشم همه آنها به بافت تاریخی دوخته شده است. دوم این که شهرداری منبع درآمدی ندارد و کرونا و تحریمها مزید بر علت شده و وقتی ولع بسازبفروشها را میبیند، طبق معمول تراکمفروشی را راهحلی برای نجات خود از کمبود بودجه میپندارد.
اسماعیلزاده با تاکید بر اینکه گردشگر به همدان نمیآید تا صرفا گنجنامه یا غار علیصدر را ببیند، میافزاید: در گذشته همدان حدود 51 محله و مرکز محله داشت؛ محله صابونیها، قاشقتراشان، جولان، سبدبافان، کبابیان، کلپا، چاپارخانه، محله حاجی، چوپانها، نظربیگ و ... که از برخی از آنها فقط نامی باقی مانده است. حتی بین این محلات تفاوت آداب و رسوم و لهجه وجود داشته که این خود بر جذابیت این محلهها میافزود، اما اکنون تنها 18محله باقی مانده است. حالا بهجای احیای این محلات برخی برای منافع خودشان چشم بر ثروت ملی و رونق گردشگری میبندند و آسانترین راه یعنی تخریب و بلندمرتبهسازی را انتخاب میکنند.
میراثفرهنگی تخصص ندارد
اما شنیدن دلایل شورای شهریها به نوعی بر این موضوع صحه میگذارد. علی فتحی، رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر همدان 28 خرداد 99 در جلسه شورای شهر با این ادعا که تفاوت در صدور مجوز ارتفاع باعث شده معابر به شکل دندانهای درآیند و بر زیبایی شهر تاثیر منفی بگذارند، گفت: میراثفرهنگی برای صدور مجوز ارتفاع تخصص کافی ندارد و همین امر برای مردم و انبوهسازان مشکل ایجاد کرده است. لذا دادستانی در این موضوع ورود کند تا زمینه اخذ تصمیم تخصصی و قانونی فراهم شود.
رضوان سلماسی هم در این جلسه پیشنهاد داد همدان در بحث تعیین حریم بافت تاریخی و فرسوده از شهرهایی نظیر تبریز، اردبیل و زنجان الگوبرداری کند. این الگوبرداری در حالی پیشنهاد شده که اردیبهشتماه علیرضا قوچی، معاون میراثفرهنگی آذربایجانشرقی اعلام کرده بود بیش از 90درصد بافت تاریخی تبریز از بین رفته است و 10درصد باقیمانده را نیز عدهای تخریب میکنند!
نیازی به استعلام از میراثفرهنگی نیست
از سویی دادستان همدان 27 مهرماه در نامهای به مدیرکل میراثفرهنگی استان همدان دستور داده ضوابط اختصاصی میراثفرهنگی بافت تاریخی همدان را ظرف یکماه صادر کند. در این بین سید مسعود عسگریان، رئیس شورای شهر همدان دوم آذرماه گفت: بر اساس نامه دادستان شهرداری در محدوده بافت تاریخی همدان به استثنای بناهای واجد ارزش و تاریخی نیازی به استعلام از میراثفرهنگی برای صدور پروانه ساختمانی ندارد.
این درحالی است که وزارت میراثفرهنگی در طول این یکماه ضوابط را مورد بررسی و تصویب قرار داد و ۲۹ آبان به استانداری همدان ابلاغ کرد، اما طبیعی است ابلاغ این ضوابط از استانداری به شهرداری با توجه به روال اداری چند روزی زمان ببرد. در همین حین معاون معماری و شهرسازی شهرداری همدان در اقدامی عجیب روز دوم آذر در نامهای خطاب به شهرداران مناطق چهارگانه همدان اعلام کرد بر اساس طرح تفصیلی مجوز ساختوساز در بافت تاریخی را صادر کنند و شگفتآورتر آنکه چند ساعت بعد برای چندین پرونده مجوز ساختوساز صادر شد!
اما مالمیر، مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان رسما به رسانهها اعلام کرد: شهردار همدان دوم آذر طبق مکاتبهای تاکید کرد که چون ضوابط هنوز تعیین نشده ما طبق نامه دادستان عمل خواهیم کرد که من تصویر نامه وزارتخانه و همچنین نامه خودم را برای شخص شهردار ارسال کردهام.
-
عبور از بالای دیوار
-
روح صهیونیستها در کابینه بایدن
-
تاثیر بازیهای رایانهای روی سبک زندگی
-
کرونا ، دامن شعر را هم گرفته است
-
«خانه امن» صدرنشین سریالها
-
آدمهــــای رُ نــــد
-
مسیر سخت، اما خوشعاقبت
-
کلنگ دلالها بر سر
-
پای یک زن در میان است!
-
داعش؛ پشت دراتاق اشرف غنی
-
«خانه امن» پربینندهترین سریال در حال پخش تلویزیون
-
پیشینه رابطه ایرانیان و حضرت معصومه(س)