سال سخت زنان سرپرست خانوار

سال سخت زنان سرپرست خانوار

حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران

    یکی از گروه‌های هدف حوزه اجتماعی در هر جامعه‌ای افرادی هستند که به دلیل شرایطی که دارند نیازمند توجه ویژه‌اند تا در کنار تسهیل دسترسی به خدمات و حمایت‌های لازم، با توجه به توانایی‌های آنان برای داشتن زندگی مستقل‌شان نیز ظرفیت‌سازی شود. زنان سرپرست خانوار ازاین‌دست افرادند که در حال حاضر جمعیتی حدود سه‌میلیون ‌و 500هزار نفر را در برمی‌گیرند که در مقایسه با سال 1375-که نزدیک به 200درصد تغییرات مثبت جمعیت این افراد را شاهدیم- نگران‌کننده است. طبق اسناد و قوانین مختلف ازجمله قانون حمایت از حقوق زنان و کودکان بی‌سرپرست دولت موظف شده تمهیدات لازم را برای حمایت و توانمندسازی آنان فراهم کند و در حال حاضر دو دستگاه بهزیستی و کمیته امداد مسؤولیت اصلی حمایت‌های مستمر و غیرمستمر را از این افراد به‌عهده دارند که با احتساب خانواده‌های نیازمند حدود دو میلیون و 500 هزارنفر خانوار را تحت پوشش دارند. بهزیستی کمتر از 300هزار خانواده و کمیته امداد نیز سایر خانواده‌ها را تحت پوشش دارد.
براساس قانون بودجه هرساله مبلغی برای مستمری ماهانه تعیین می‌شود که با احتساب مبالغ واریزی از محل هدفمندی یارانه‌ها به این گروه از زنان،برای خانواده‌های یک نفره هرماه حدود 220هزارتومان و پنج‌نفره و بیشتر حدود650هزارتومان واریز می‌شود. همین ارقام کافی است تا از درد این گروه مطلع شویم.
گرچه حمایت‌های غیرمستمر هم از این گروه می‌شود، ولی باید پذیرفت در هیچ جای ایران یک خانواده پنج نفره نمی‌تواند با این ارقام زندگی کند.
شیوع کرونا به‌مراتب شرایط این گروه از زنان را بیشتر از دیگران تحت تأثیر قرار داده و می‌دهد. باوجوداین همه قوانین و دستگاه‌ها باید بپذیریم در چرخه توانمندسازی موفق عمل‌نکرده‌ایم.
 براساس سیاست‌های اجرایی رفاه و تأمین‌اجتماعی از منظر سیاست جامعیت که به معنای ارائه تمام خدمات متنوع است، بررسی‌ها نشان می‌دهد در بسیاری از حوزه‌های موردبررسی شاهد تنوع خدمات در کشور نیستیم. از منظر سیاست کفایت که شامل تأمین حداقل نیازهای اساسی آحاد جامعه و ارتقای کمیت و کیفیت خدمات است نیز موفق عمل‌نکرده‌ایم. در سیاست توانمندسازی هم کارنامه مناسبی نداریم. در این سیاست، هدف کاهش روش‌های مبتنی بر تأمین مستقیم نیاز و متقابلا افزایش توانایی‌های فردی و جمعیتی به‌منظور تأمین نیازها توسط زنان سرپرست خانوار یا اعضای خانواده ‌است. تأمل واقع‌بینانه بر سیاست‌های تدوین و اجراشده نشان می‌دهد در اجرای این سیاست موفق نبوده‌ایم به‌گونه‌ای که زنان سرپرست خانواری که می‌توانستند در سال‌های ابتدایی تحت پوشش قرار گرفتن از چرخه حمایت خارج شوند و زندگی مستقل داشته باشند، هنوز نیازمند مستمری هستند؛ درحالی‌که به دلیل بالا رفتن سن ‌ اکنون شرایط توانمندسازی برای آنان به‌مراتب دشوارتر شده است.