تولید انبوه واکسن «کووایران‌برکت» با ظرفیت سه میلیون دوز در ماه آغاز شد
سال جهش تولید واکسن ایرانی
تقویم سال 99 روزهای پایانی سال را نشان می‌دهد اما تقویم واکسن‌های تولید داخل، خبر از شروعی نو دارد. در حالی که امروز از واکسن وزارت دفاع رونمایی می‌شود، دیروز واکسن کووایران برکت، اولین واکسنی که مجوز ورود به فاز انسانی را دریافت کرده است، فاز دوم و سوم مطالعات بالینی واکسن را شروع کرد. دیروز و در روز صفر، واکسن به 20 داوطلب تزریق شد. در فاز دوم مطالعات بالینی واکسن کووایران برکت قرار است واکسن به 400 داوطلب تزریق شود؛ 400 داوطلبی که 100نفر از آنها افراد 50 تا 75ساله هستند. در فاز سوم اما بعد از موفقیت فاز دوم، در خردادماه واکسن به 20هزار داوطلب، در شش شهر کشور تزریق خواهد شد. دیروز فاز اول تولید انبوه واکسن هم شروع شد؛ با تامین زیرساخت‌های تولید واکسن، ماهانه حدود 5/1 تا سه‌میلیون دوز واکسن کووایران برکت تولید می‌شود. فاز دوم تولید واکسن اما در خردادماه با تولید حدود 12 تا 15میلیون دوز واکسن شروع می‌شود تا خرداد، ماه سرنوشت‌ساز واکسن کووایران برکت باشد. واکسن کووایران برکت در حالی به تولید انبوه رسیده که به گفته تیم اجرایی، نتایج اثربخشی واکسن در فاز اول مطالعات بالینی موفقیت‌آمیز بوده است. اثربخشی واکسن در فاز اول مطالعات بالینی، بیش از 90درصد عنوان شده است و واکسن در این مرحله توانسته آنتی‌بادی خوبی را در بدن داوطلبان ایجاد کند. در حالی که بر اساس یک تحقیق، میل ایرانیان به تزریق واکسن کووایران برکت تا 75درصد افزایش پیدا کرده است، مدیران ستاد اجرایی فرمان امام(ره) از واکسن‌های دیگری که در مرحله تحقیقاتی است، نام می‌برند؛ از سه واکسن کرونایی که دو نمونه از آنها در انتظار ورود به فاز آزمایش انسانی است و یک نمونه دیگر هم با موفقیت مراحل حیوانی را می‌گذراند تا در روزهای پایانی سال، خبرهای خوشی درباره تولید واکسن، تنها از یک مجموعه تولیدکننده شنیده شود.
تزریق امید به جامعه
مطالعات بالینی فاز دوم و سوم انسانی واكسن كووایران بركت، دیروز در حالی شروع شد كه در فاز دوم آزمایش بالینی، تزریق به 400داوطلب انجام می‌شود. دیروز و در روز صفر فاز دوم مطالعات بالینی، حدود 20 نفر واكسن را دریافت كردند. محمدرضا صالحی، پزشك مجری كارآزمایی واكسن كووایران بركت، به جام‌جم می‌گوید: «در فاز دوم مطالعات بالینی به 300 نفر از داوطلبان 18 تا 50 سال و 100 داوطلب 50 تا 75 سال، واكسن تزریق خواهد شد.» انجام مطالعات فاز دوم بالینی حدود سه ماه زمان می‌برد. مانند فاز اول مطالعات بالینی، برای فاز دوم مطالعات هم شرایطی وجود دارد؛ به گفته مینو محرز، پزشك مجری كارآزمایی واكسن، واكسن به كودكان، زنان باردار و افرادی كه دارای بیماری زمینه‌ای هستند، تزریق نخواهد شد.
داوطلبان فاز اول و دوم، تا یك سال زیرنظر خواهند بود و هر واكنش غیرطبیعی آنها بررسی می‌شود. به گفته صالحی، درصورتی كه نتایج مطالعات واكسن با موفقیت همراه باشد، فاز سوم مطالعات بالینی واكسن كووایران بركت، پس از پایان فاز دوم، شروع خواهد شد. او می‌گوید كه نتایج فاز دوم مطالعات بالینی واكسن، تا پایان اردیبهشت‌ماه، به دست خواهد آمد و بعد، فاز سوم مطالعات بالینی آغاز می‌شود. فاز سوم مطالعات بالینی واكسن، اما با دیگر مراحل آزمایش واكسن، متفاوت است و گستردگی زیادی را هم از نظر تعداد داوطلبان و هم در تعداد شهرها دارد. در این فاز مطالعاتی، واكسن به 20 هزار داوطلب تزریق می‌شود. همزمان، واكسن كووایران بركت، در فاز سوم، در شش شهر، تهران، بوشهر، اصفهان، كرج، مشهد و شیراز تزریق خواهد شد.
اثربخشی 90 درصدی؛ استقبال 75 درصدی
نتایج فاز اول مطالعات بالینی واكسن كووایران بركت دیروز منتشر شد. به گفته محرز، عوارض واكسن به نسبت واكسن‌های دیگری كه در دنیا تزریق شده، كم است. جز چند نفر از داوطلبان كه احساس سوزش در محل تزریق داشتند، هیچ عارضه دیگری در داوطلبان، رویت نشده است. پزشك مجری كارآزمایی واكسن كووایران بركت از اثربخشی این واكسن در فاز اول مطالعات بالینی واكسن می‌گوید. از این كه اثربخشی واكسن در این مرحله بیش از 90درصد بوده است و بسیاری از داوطلبان آنتی‌بادی خوبی در بدن دارند. او می‌گوید كه به نتایج مطالعاتی واكسن اطمینان صددرصدی دارد. آن طور كه صالحی می‌گوید، بسیاری از متخصصان اعلام آمادگی كرده‌اند تا از واكسن ایرانی استفاده كنند. به گفته عضو تیم اجرایی مطالعات بالینی، در نظرسنجی‌ها ۷۵درصد مردم گفته‌اند آماده تزریق واكسن كووایران‌بركت هستند.
آغاز فعالیت کارخانه تولید واكسن
حالا كه فاز دوم مطالعات بالینی شروع شده است، سوال این است كه تولید انبوه واكسن چه زمانی انجام خواهد شد؟ محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) می‌گوید: مهم‌ترین خبر خوش ما، افتتاح و آغاز فعالیت کارخانه تولید واکسن در شهرک دارویی شفافارمد استان البرز است. فاز اول این کارخانه، فعالیت خود را با تولید سه‌میلیون دوز واکسن در ماه آغاز کرد و امیدواریم تا اواسط بهار 1400 و با افتتاح فاز دوم این کارخانه، ظرفیت تولید واکسن را به 12 تا 15میلیون دوز در ماه برسانیم.
حمیدرضا جمشیدی، رئیس گروه دارویی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) نیز دراین باره عنوان می‌کند: با توجه به ظرفیت عظیم ایجادشده در شهرک دارویی برکت، ستاد اجرایی فرمان امام این آمادگی را دارد تا به سایر گروه‌های علمی که در کشور اقدام به ساخت واکسن کرونا می‌کنند هم برای تولید انبوه کمک کند.
مینو محرز، عضو ستادملی مبارزه با کرونا نیز در این باره می‌گوید: از امروز با افتخار می‌توانیم بگوییم پس از سال‌ها، ایران تولیدکننده واکسن در جهان است.
وی می‌افزاید: این افتخار فقط به واکسن کرونا محدود نمی‌شود و از امروز در این کارخانه که ستاد اجرایی فرمان امام(ره) ساخته است، می‌توانیم هر واکسن پیشرفته و مورد نیازی را بسازیم و دیگر دستمان را جلوی دیگران دراز نکنیم.
به گفته حسن جلیلی، مدیر گروه تحقیقات تولید واكسن ستاد اجرایی فرمان امام (ره) تامین تجهیزات تولید انبوه واكسن هم زمان با انجام تحقیقات و آزمایش بالینی واكسن، در حال‌انجام است. فاز نیمه صنعتی تولید انبوه واكسن، 100 درصد پیشرفت داشته و فاز صنعتی تولید واكسن هم حدود 84درصد پیشرفت داشته است.
واکسنی علیه جهش‌های ویروس
مدتی پیش وقتی ویروس کرونای جهش‌یافته انگلیسی وارد کشور شد و اولین نفرات مبتلا به ویروس کرونای انگلیسی شناسایی شدند. دانشمندانی که روی واکسن کوو ایران برکت تحقیق می‌کنند، از اثرگذاری واکسن روی ویروس جهش یافته انگلیسی گفتند. موضوع اما درباره ویروس جهش‌یافته برزیلی متفاوت است. از همان ابتدا که ویروس جهش‌یافته برزیلی شناسایی شد، دانشمندان اعلام کردند هیچ واکسنی روی این ویروس جهش‌یافته تاثیرگذار نیست. به همین علت سازندگان واکسن‌های مدرنا و آسترازنکا در حال تلاش هستند تا واکسنی تولید کنند که بر ویروس جهش‌یافته تاثیرگذار باشد. حسن جلیلی، مدیرگروه تحقیقات تولید واکسن کووایران برکت در این باره به جام‌جم می‌گوید: از نظر علمی، زمانی می‌توانیم از اثربخشی واکسن تولیدی روی ویروس جهش‌یافته بگوییم که نمونه ویروس جهش‌یافته را در اختیار داشته باشیم. به گفته جلیلی، تا امروز، هیچ نمونه‌ای از ویروس جهش‌یافته برزیلی، آفریقایی یا کالیفرنیایی در کشور کشف نشده است بنابراین، هیچ نمونه آزمایشگاهی هم وجود ندارد تا این شرکت واکسن‌سازی روی آن تحقیقاتی انجام دهد و واکسنی مناسب با ویروس جهش‌یافته برزیلی بسازند. البته جلیلی به نکته مهمی اشاره می‌کند. او می‌گوید پلتفرم تولید واکسن کووایران برکت، شبیه پلتفرم واکسنی است که در چین ساخته شده و چین اعلام کرده است واکسن ساخت آنها در برابر ویروس‌های جهش‌یافته برزیلی و آفریقای جنوبی مقاوم است. با این پیش زمینه جلیلی امیدوار است واکسن آنها هم اثربخشی خوبی در برابر ویروس‌های جهش‌یافته داشته باشد. هرچند او تاکید می‌کند، در صورتی که ویروس جهش‌یافته برزیلی در اختیارشان قرار بگیرد، در آزمایشگاه مطالعات بالینی دراین خصوص انجام می‌شود و واکسنی که می‌تواند در برابر جهش‌های جدید تاثیرگذار باشد، ساخته می‌شود.
3 واکسن برکتی دیگر در راه
واکسن کووایران برکت، اولین واکسن کرونا است که مجوز ورود به فاز انسانی را گرفت و بیشتر مردم ستاد اجرایی فرمان امام (ره) را با این واکسن می‌شناسند، واکسنی که با ویروس کشته شده، ساخته شده است اما این ستاد، همزمان تولید چند واکسن کرونای دیگر را هم دنبال می‌کند.
حمیدرضا جمشیدی، مشاور وزیر بهداشت و درمان در امور دارویی از سه واکسن کرونایی دیگر می‌گوید؛ یکی از واکسن‌ها واکسنی است که با روش «دی‌ان‌ای» ساخته می‌شود. به گفته او تکنولوژی تولید این واکسن پیشرفته است و حدود چهار سال پیش در ستاد راه‌اندازی شده و امروز به نتیجه بهره‌برداری در تولید واکسن کرونا رسیده است. جمشیدی می‌افزاید: مراحل تحقیقات واکسن دی‌ان‌ای، روی حیوانات با موفقیت انجام شده است و در مرحله دریافت مجوز واکسن برای شروع آزمایش انسانی است. به‌گفته او، تا پایان فروردین ماه سال 1400، امکان تولید ده‌ها هزار دوز واکسن به روش دی‌ان‌ای به‌وجود می‌آید. این اما تنها واکسن کرونایی نیست که در مراحل مطالعه و تحقیق قرار‌دارد؛ مراحل تحقیقاتی واکسن دیگری با روش «ام‌آر‌ای» در ستاد اجرایی فرمان امام (ره) انجام‌شده است. جمشیدی می‌گوید: مراحل تست حیوانی این واکسن بسیار خوب جواب داده و حالا پروپوزال این واکسن برای دریافت مجوز تست انسانی به سازمان غذا و دارو ارائه شده است. واکسن دیگر ستاد اجرایی فرمان امام (ره) اما به روش سلول درمانی تولید خواهد شد؛ واکسنی که از سلول مزانشیم (سلول بنیادی مزانشیم- شامل سلول‌های بنیادی بندناف، چربی و استخوان) است. به‌گفته جمشیدی، کمتر واکسن کرونایی در دنیا به این روش تولید شده است اما در ایران تجربیات خوبی برای تولید واکسن به این روش وجود دارد. آزمایش واکسن ساخته شده با سلول مزانشیم روی موش و میمون‌ها نتایج خوبی داشته است. او درباره مشکلاتی که در روش تولیدی واکسن وجود دارد، می‌گوید: نگرانی ما درباره این واکسن مشکلاتی است که در بدن ایجاد می‌کند. ما اما یک روش خوب برای از بین بردن مشکلات ایجاد کرده‌ایم. در این روش، پروتئین اس را روی سلول سوار می‌کنیم که روش امیدوارکننده‌ای برای تولید واکسن است.
زن و شوهر داوطلب
مهرناز رسولی‌نژاد، اولین داوطلبی است که واکسن فاز دوم بالینی به او تزریق شده است. او را روی تخت نشانده‌اند و فشار خونش را می‌گیرند. رسولی‌نژاد، پزشک متخصص عفونی و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران است. او می‌گوید شاگرد دکتر مینو محرز بوده و وقتی از او شنیده است، نتایج آزمایشات فاز اول بالینی واکسن کووایران برکت با موفقیت همراه بوده، داوطلب شده است در این آزمایش شرکت کند. او می‌گوید با افتخار برای آزمایش داوطلب شده است و حتی فرزندان او از تصمیم‌اش استقبال کرده‌اند. خانم دکتر می‌گوید به همکارانش اعتماد کامل دارد و به‌خاطر همین، مشتاق شده است در این آزمایش شرکت کند. این جمله را که می‌گوید، چشمانش می‌خندد. رد لبخند عمیق را می‌توان از روی ماسک روی لب‌هایش دید.
از عمل جراحی تا داوطلبی
سینا مرادمندبدیع، متخصص قلب و عروق، همسر رسولی‌نژاد و استادتمام دانشگاه علوم پزشکی تهران است. او دومین داوطلبی است که واکسن کووایران برکت را در فاز دوم مطالعات بالینی دریافت کرده است. او خنده به لب دارد و با همکارانش، با کسانی که واکسن را به او تزریق کرده‌اند، شوخی می‌کند. مرادمندبدیع می‌گوید تازه دو ماه است جراحی کرده؛ جراحی سختی که می‌توانست او را از حضور در این آزمایش منصرف کند. او جراحی هیپ (جراحی مفصل لگن و ران) انجام داده است. با وجود این اما در آزمایش بالینی شرکت کرده است. آقای دکتر می‌گوید نوک تیز سرم واکسن را روی بازویش احساس کرده است. او با خنده می‌گوید: همیشه خودم به بیمارانم آمپول می‌زدم. حالا کسی پیدا شد و به من واکسن زد. دست بالای دست بسیار است.
او از حضور در فاز انسانی واکسن ایرانی با افتخار یاد می‌کند و می‌گوید با این که می‌توانسته ، واکسن خارجی دریافت کند، اما خواسته نمونه ایرانی واکسن کرونا به بدنش تزریق شود.
چه خبر از داوطلبان فاز یك
قبل از این‌كه مراسم فاز دوم و سوم مطالعات بالینی واكسن كووایران بركت و نشست خبری شروع شود، یك دورهمی دوستانه، در اول صبح برگزار شد. دورهمی متشكل از اعضای تیم اجرایی ساخت واكسن كووایران بركت، داوطلبان و رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) بود.
مهمانان ویژه مراسم اما 56 داوطلبی بودند كه در فاز اول مطالعات بالینی واكسن حضور‌داشتند. 56 داوطلبی كه در مرحله اول مطالعه انسانی، مانند خانواده‌ای بزرگ كنار هم جمع‌شدند و از خاطرات خوش گذشته گفتند. در بین داوطلبان، چند خواهر، زن و شوهر، مادر و دختر، خلبان، كارمند، دانشجو و محقق هم حضور دارند.
داوطلبان مختلف
تفاوت‌ها از زمین تا آسمان است، بعضی از خانم‌ها، چادر پوشیده‌اند و برخی دیگر، با مانتوهای رنگارنگ، در محل حاضرند. تفاوت آقایان هم با موهای بلند و افشان و ریش‌هایی كه از زیر ماسك بیرون زده و تعدد انگشترها در دست، مشخص است. همه اما با اسم كوچك یكدیگر را صدا می‌زنند و رنگارنگ، می‌نشینند كنار هم، دور میز مستطیل‌شكل؛ مانند خانواده‌ای بزرگ، با اعتقادات و تفكرات متفاوت. یكی از داوطلبان اتفاقا همین نكته را گوشزد می‌كند، او می‌گوید: «ما در یك اقدام ملی، با هدف مشترك، به دور از تفاوت سیاسی و اعتقادی، برای بالا بردن پرچم كشور، داوطلب شدیم تا واكسن ایرانی دریافت كنیم». بعد همه‌شان یك صدا می‌گویند كه هیچ عارضه‌ای از تزریق واكسن نداشته‌اند.
بازی و خوشگذرانی در قرنطینه
بعد از تشكر از داوطلبان، اعضای تیم اجرایی و داوطلبان از خاطرات یك هفته‌ای كه در كنار هم، در هتل گذراندند، می‌گویند؛ از جام گل كوچك آقایان، از بازی مافیا كه خانم‌ها و آقایان داوطلب همه با هم در هتل، انجام دادند. از شیطنت‌هایی كه با تیم پزشكی داشتند و كادر درمان را دل‌نگران خود می‌كردند. صمیمت بعد از گذشت ساعتی از مراسم این قدر بالا می‌رود كه حتی با اسم مستعار همدیگر را صدا می‌زنند. یكی از داوطلبان اما خاطره جالبی دارد. او می‌گوید كه بعد از تماس با 4030 و اعلام داوطلبی‌اش، تفألی به حافظ می‌زند و حافظ خوب جوابش را می‌دهد: «بوی بهبود ز اوضاع جهان می‌شنوم/ شادی آورد گل و باد صبا شاد آمد» و همین می‌شود تا در آزمایش بالینی شركت می‌كند و می‌گوید كه می‌داند، به‌زودی اتفاقات خوبی درباره واكسن رقم می‌خورد.
دیدار و دعای رهبری
درست است كه داوطلبان، از رنگ‌ها، تفكرات سیاسی و جناحی مختلف هستند، اما در صحبت‌های همه‌شان، اتفاق نظر درباره ملی بودن پروژه و میل به دیدار با رهبری موج می‌زند، درخواستی كه هم‌صدا با هم آن را ابراز می‌كنند؛ درخواستی كه محمد مخبر، قول مساعد می‌دهد تا آن را اجرایی كند. مخبر از روزهای سخت تزریق واكسن می‌گوید؛ از این كه بعد از هر دوز تزریق واكسن به هر داوطلب، از طرف دفتر رهبر معظم انقلاب، خبر به او می‌دادند كه رهبری برای داوطلبان دعا می‌كنند و دعا خواهند كرد. مخبر در جلسه خندان و شوخ‌طبع است و می‌گوید: «برای هركدام از شما زمانی كه واكسن دریافت می‌كردید، یك گوسفند قربانی می‌كردم.»
مخبر می‌گوید كه داستان زندگی 56 داوطلب یك كتاب می‌شود و یك مستند از روزهای قرنطینه ساخته خواهد شد. در پایان مراسم، به همه 56 داوطلب یك جلد قرآن كریم و مبلغ یك میلیون تومان به عنوان هدیه اهدا شد.
مطالعات بالینی فاز دوم و سوم انسانی واكسن كووایران بركت، دیروز در حالی شروع شد كه در فاز دوم آزمایش بالینی، تزریق به 400داوطلب انجام می‌شود. دیروز و در روز صفر فاز دوم مطالعات بالینی، حدود 20 نفر واكسن را دریافت كردند. محمدرضا صالحی، پزشك مجری كارآزمایی واكسن كووایران بركت، به جام‌جم می‌گوید: «در فاز دوم مطالعات بالینی به 300 نفر از داوطلبان 18 تا 50 سال و 100 داوطلب 50 تا 75 سال، واكسن تزریق خواهد شد.» انجام مطالعات فاز دوم بالینی حدود سه ماه زمان می‌برد. مانند فاز اول مطالعات بالینی، برای فاز دوم مطالعات هم شرایطی وجود دارد؛ به گفته مینو محرز، پزشك مجری كارآزمایی واكسن، واكسن به كودكان، زنان باردار و افرادی كه دارای بیماری زمینه‌ای هستند، تزریق نخواهد شد.
داوطلبان فاز اول و دوم، تا یك سال زیرنظر خواهند بود و هر واكنش غیرطبیعی آنها بررسی می‌شود. به گفته صالحی، درصورتی كه نتایج مطالعات واكسن با موفقیت همراه باشد، فاز سوم مطالعات بالینی واكسن كووایران بركت، پس از پایان فاز دوم، شروع خواهد شد. او می‌گوید كه نتایج فاز دوم مطالعات بالینی واكسن، تا پایان اردیبهشت‌ماه، به دست خواهد آمد و بعد، فاز سوم مطالعات بالینی آغاز می‌شود. فاز سوم مطالعات بالینی واكسن، اما با دیگر مراحل آزمایش واكسن، متفاوت است و گستردگی زیادی را هم از نظر تعداد داوطلبان و هم در تعداد شهرها دارد. در این فاز مطالعاتی، واكسن به 20 هزار داوطلب تزریق می‌شود. همزمان، واكسن كووایران بركت، در فاز سوم، در شش شهر، تهران، بوشهر، اصفهان، كرج، مشهد و شیراز تزریق خواهد شد.
اثربخشی 90 درصدی؛ استقبال 75 درصدی
نتایج فاز اول مطالعات بالینی واكسن كووایران بركت دیروز منتشر شد. به گفته محرز، عوارض واكسن به نسبت واكسن‌های دیگری كه در دنیا تزریق شده، كم است. جز چند نفر از داوطلبان كه احساس سوزش در محل تزریق داشتند، هیچ عارضه دیگری در داوطلبان، رویت نشده است. پزشك مجری كارآزمایی واكسن كووایران بركت از اثربخشی این واكسن در فاز اول مطالعات بالینی واكسن می‌گوید. از این كه اثربخشی واكسن در این مرحله بیش از 90درصد بوده است و بسیاری از داوطلبان آنتی‌بادی خوبی در بدن دارند. او می‌گوید كه به نتایج مطالعاتی واكسن اطمینان صددرصدی دارد. آن طور كه صالحی می‌گوید، بسیاری از متخصصان اعلام آمادگی كرده‌اند تا از واكسن ایرانی استفاده كنند. به گفته عضو تیم اجرایی مطالعات بالینی، در نظرسنجی‌ها ۷۵درصد مردم گفته‌اند آماده تزریق واكسن كووایران‌بركت هستند.
آغاز فعالیت کارخانه تولید واكسن
حالا كه فاز دوم مطالعات بالینی شروع شده است، سوال این است كه تولید انبوه واكسن چه زمانی انجام خواهد شد؟ محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) می‌گوید: مهم‌ترین خبر خوش ما، افتتاح و آغاز فعالیت کارخانه تولید واکسن در شهرک دارویی شفافارمد استان البرز است. فاز اول این کارخانه، فعالیت خود را با تولید سه‌میلیون دوز واکسن در ماه آغاز کرد و امیدواریم تا اواسط بهار 1400 و با افتتاح فاز دوم این کارخانه، ظرفیت تولید واکسن را به 12 تا 15میلیون دوز در ماه برسانیم.
حمیدرضا جمشیدی، رئیس گروه دارویی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) نیز دراین باره عنوان می‌کند: با توجه به ظرفیت عظیم ایجادشده در شهرک دارویی برکت، ستاد اجرایی فرمان امام این آمادگی را دارد تا به سایر گروه‌های علمی که در کشور اقدام به ساخت واکسن کرونا می‌کنند هم برای تولید انبوه کمک کند.
مینو محرز، عضو ستادملی مبارزه با کرونا نیز در این باره می‌گوید: از امروز با افتخار می‌توانیم بگوییم پس از سال‌ها، ایران تولیدکننده واکسن در جهان است.
وی می‌افزاید: این افتخار فقط به واکسن کرونا محدود نمی‌شود و از امروز در این کارخانه که ستاد اجرایی فرمان امام(ره) ساخته است، می‌توانیم هر واکسن پیشرفته و مورد نیازی را بسازیم و دیگر دستمان را جلوی دیگران دراز نکنیم.
به گفته حسن جلیلی، مدیر گروه تحقیقات تولید واكسن ستاد اجرایی فرمان امام (ره) تامین تجهیزات تولید انبوه واكسن هم زمان با انجام تحقیقات و آزمایش بالینی واكسن، در حال‌انجام است. فاز نیمه صنعتی تولید انبوه واكسن، 100 درصد پیشرفت داشته و فاز صنعتی تولید واكسن هم حدود 84درصد پیشرفت داشته است.
واکسنی علیه جهش‌های ویروس
مدتی پیش وقتی ویروس کرونای جهش‌یافته انگلیسی وارد کشور شد و اولین نفرات مبتلا به ویروس کرونای انگلیسی شناسایی شدند. دانشمندانی که روی واکسن کوو ایران برکت تحقیق می‌کنند، از اثرگذاری واکسن روی ویروس جهش یافته انگلیسی گفتند. موضوع اما درباره ویروس جهش‌یافته برزیلی متفاوت است. از همان ابتدا که ویروس جهش‌یافته برزیلی شناسایی شد، دانشمندان اعلام کردند هیچ واکسنی روی این ویروس جهش‌یافته تاثیرگذار نیست. به همین علت سازندگان واکسن‌های مدرنا و آسترازنکا در حال تلاش هستند تا واکسنی تولید کنند که بر ویروس جهش‌یافته تاثیرگذار باشد. حسن جلیلی، مدیرگروه تحقیقات تولید واکسن کووایران برکت در این باره به جام‌جم می‌گوید: از نظر علمی، زمانی می‌توانیم از اثربخشی واکسن تولیدی روی ویروس جهش‌یافته بگوییم که نمونه ویروس جهش‌یافته را در اختیار داشته باشیم. به گفته جلیلی، تا امروز، هیچ نمونه‌ای از ویروس جهش‌یافته برزیلی، آفریقایی یا کالیفرنیایی در کشور کشف نشده است بنابراین، هیچ نمونه آزمایشگاهی هم وجود ندارد تا این شرکت واکسن‌سازی روی آن تحقیقاتی انجام دهد و واکسنی مناسب با ویروس جهش‌یافته برزیلی بسازند. البته جلیلی به نکته مهمی اشاره می‌کند. او می‌گوید پلتفرم تولید واکسن کووایران برکت، شبیه پلتفرم واکسنی است که در چین ساخته شده و چین اعلام کرده است واکسن ساخت آنها در برابر ویروس‌های جهش‌یافته برزیلی و آفریقای جنوبی مقاوم است. با این پیش زمینه جلیلی امیدوار است واکسن آنها هم اثربخشی خوبی در برابر ویروس‌های جهش‌یافته داشته باشد. هرچند او تاکید می‌کند، در صورتی که ویروس جهش‌یافته برزیلی در اختیارشان قرار بگیرد، در آزمایشگاه مطالعات بالینی دراین خصوص انجام می‌شود و واکسنی که می‌تواند در برابر جهش‌های جدید تاثیرگذار باشد، ساخته می‌شود.
3 واکسن برکتی دیگر در راه
واکسن کووایران برکت، اولین واکسن کرونا است که مجوز ورود به فاز انسانی را گرفت و بیشتر مردم ستاد اجرایی فرمان امام (ره) را با این واکسن می‌شناسند، واکسنی که با ویروس کشته شده، ساخته شده است اما این ستاد، همزمان تولید چند واکسن کرونای دیگر را هم دنبال می‌کند.
حمیدرضا جمشیدی، مشاور وزیر بهداشت و درمان در امور دارویی از سه واکسن کرونایی دیگر می‌گوید؛ یکی از واکسن‌ها واکسنی است که با روش «دی‌ان‌ای» ساخته می‌شود. به گفته او تکنولوژی تولید این واکسن پیشرفته است و حدود چهار سال پیش در ستاد راه‌اندازی شده و امروز به نتیجه بهره‌برداری در تولید واکسن کرونا رسیده است. جمشیدی می‌افزاید: مراحل تحقیقات واکسن دی‌ان‌ای، روی حیوانات با موفقیت انجام شده است و در مرحله دریافت مجوز واکسن برای شروع آزمایش انسانی است. به‌گفته او، تا پایان فروردین ماه سال 1400، امکان تولید ده‌ها هزار دوز واکسن به روش دی‌ان‌ای به‌وجود می‌آید. این اما تنها واکسن کرونایی نیست که در مراحل مطالعه و تحقیق قرار‌دارد؛ مراحل تحقیقاتی واکسن دیگری با روش «ام‌آر‌ای» در ستاد اجرایی فرمان امام (ره) انجام‌شده است. جمشیدی می‌گوید: مراحل تست حیوانی این واکسن بسیار خوب جواب داده و حالا پروپوزال این واکسن برای دریافت مجوز تست انسانی به سازمان غذا و دارو ارائه شده است. واکسن دیگر ستاد اجرایی فرمان امام (ره) اما به روش سلول درمانی تولید خواهد شد؛ واکسنی که از سلول مزانشیم (سلول بنیادی مزانشیم- شامل سلول‌های بنیادی بندناف، چربی و استخوان) است. به‌گفته جمشیدی، کمتر واکسن کرونایی در دنیا به این روش تولید شده است اما در ایران تجربیات خوبی برای تولید واکسن به این روش وجود دارد. آزمایش واکسن ساخته شده با سلول مزانشیم روی موش و میمون‌ها نتایج خوبی داشته است. او درباره مشکلاتی که در روش تولیدی واکسن وجود دارد، می‌گوید: نگرانی ما درباره این واکسن مشکلاتی است که در بدن ایجاد می‌کند. ما اما یک روش خوب برای از بین بردن مشکلات ایجاد کرده‌ایم. در این روش، پروتئین اس را روی سلول سوار می‌کنیم که روش امیدوارکننده‌ای برای تولید واکسن است.
زن و شوهر داوطلب
مهرناز رسولی‌نژاد، اولین داوطلبی است که واکسن فاز دوم بالینی به او تزریق شده است. او را روی تخت نشانده‌اند و فشار خونش را می‌گیرند. رسولی‌نژاد، پزشک متخصص عفونی و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران است. او می‌گوید شاگرد دکتر مینو محرز بوده و وقتی از او شنیده است، نتایج آزمایشات فاز اول بالینی واکسن کووایران برکت با موفقیت همراه بوده، داوطلب شده است در این آزمایش شرکت کند. او می‌گوید با افتخار برای آزمایش داوطلب شده است و حتی فرزندان او از تصمیم‌اش استقبال کرده‌اند. خانم دکتر می‌گوید به همکارانش اعتماد کامل دارد و به‌خاطر همین، مشتاق شده است در این آزمایش شرکت کند. این جمله را که می‌گوید، چشمانش می‌خندد. رد لبخند عمیق را می‌توان از روی ماسک روی لب‌هایش دید.
از عمل جراحی تا داوطلبی
سینا مرادمندبدیع، متخصص قلب و عروق، همسر رسولی‌نژاد و استادتمام دانشگاه علوم پزشکی تهران است. او دومین داوطلبی است که واکسن کووایران برکت را در فاز دوم مطالعات بالینی دریافت کرده است. او خنده به لب دارد و با همکارانش، با کسانی که واکسن را به او تزریق کرده‌اند، شوخی می‌کند. مرادمندبدیع می‌گوید تازه دو ماه است جراحی کرده؛ جراحی سختی که می‌توانست او را از حضور در این آزمایش منصرف کند. او جراحی هیپ (جراحی مفصل لگن و ران) انجام داده است. با وجود این اما در آزمایش بالینی شرکت کرده است. آقای دکتر می‌گوید نوک تیز سرم واکسن را روی بازویش احساس کرده است. او با خنده می‌گوید: همیشه خودم به بیمارانم آمپول می‌زدم. حالا کسی پیدا شد و به من واکسن زد. دست بالای دست بسیار است.
او از حضور در فاز انسانی واکسن ایرانی با افتخار یاد می‌کند و می‌گوید با این که می‌توانسته ، واکسن خارجی دریافت کند، اما خواسته نمونه ایرانی واکسن کرونا به بدنش تزریق شود.
چه خبر از داوطلبان فاز یك
قبل از این‌كه مراسم فاز دوم و سوم مطالعات بالینی واكسن كووایران بركت و نشست خبری شروع شود، یك دورهمی دوستانه، در اول صبح برگزار شد. دورهمی متشكل از اعضای تیم اجرایی ساخت واكسن كووایران بركت، داوطلبان و رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) بود.
مهمانان ویژه مراسم اما 56 داوطلبی بودند كه در فاز اول مطالعات بالینی واكسن حضور‌داشتند. 56 داوطلبی كه در مرحله اول مطالعه انسانی، مانند خانواده‌ای بزرگ كنار هم جمع‌شدند و از خاطرات خوش گذشته گفتند. در بین داوطلبان، چند خواهر، زن و شوهر، مادر و دختر، خلبان، كارمند، دانشجو و محقق هم حضور دارند.
داوطلبان مختلف
تفاوت‌ها از زمین تا آسمان است، بعضی از خانم‌ها، چادر پوشیده‌اند و برخی دیگر، با مانتوهای رنگارنگ، در محل حاضرند. تفاوت آقایان هم با موهای بلند و افشان و ریش‌هایی كه از زیر ماسك بیرون زده و تعدد انگشترها در دست، مشخص است. همه اما با اسم كوچك یكدیگر را صدا می‌زنند و رنگارنگ، می‌نشینند كنار هم، دور میز مستطیل‌شكل؛ مانند خانواده‌ای بزرگ، با اعتقادات و تفكرات متفاوت. یكی از داوطلبان اتفاقا همین نكته را گوشزد می‌كند، او می‌گوید: «ما در یك اقدام ملی، با هدف مشترك، به دور از تفاوت سیاسی و اعتقادی، برای بالا بردن پرچم كشور، داوطلب شدیم تا واكسن ایرانی دریافت كنیم». بعد همه‌شان یك صدا می‌گویند كه هیچ عارضه‌ای از تزریق واكسن نداشته‌اند.
بازی و خوشگذرانی در قرنطینه
بعد از تشكر از داوطلبان، اعضای تیم اجرایی و داوطلبان از خاطرات یك هفته‌ای كه در كنار هم، در هتل گذراندند، می‌گویند؛ از جام گل كوچك آقایان، از بازی مافیا كه خانم‌ها و آقایان داوطلب همه با هم در هتل، انجام دادند. از شیطنت‌هایی كه با تیم پزشكی داشتند و كادر درمان را دل‌نگران خود می‌كردند. صمیمت بعد از گذشت ساعتی از مراسم این قدر بالا می‌رود كه حتی با اسم مستعار همدیگر را صدا می‌زنند. یكی از داوطلبان اما خاطره جالبی دارد. او می‌گوید كه بعد از تماس با 4030 و اعلام داوطلبی‌اش، تفألی به حافظ می‌زند و حافظ خوب جوابش را می‌دهد: «بوی بهبود ز اوضاع جهان می‌شنوم/ شادی آورد گل و باد صبا شاد آمد» و همین می‌شود تا در آزمایش بالینی شركت می‌كند و می‌گوید كه می‌داند، به‌زودی اتفاقات خوبی درباره واكسن رقم می‌خورد.
دیدار و دعای رهبری
درست است كه داوطلبان، از رنگ‌ها، تفكرات سیاسی و جناحی مختلف هستند، اما در صحبت‌های همه‌شان، اتفاق نظر درباره ملی بودن پروژه و میل به دیدار با رهبری موج می‌زند، درخواستی كه هم‌صدا با هم آن را ابراز می‌كنند؛ درخواستی كه محمد مخبر، قول مساعد می‌دهد تا آن را اجرایی كند. مخبر از روزهای سخت تزریق واكسن می‌گوید؛ از این كه بعد از هر دوز تزریق واكسن به هر داوطلب، از طرف دفتر رهبر معظم انقلاب، خبر به او می‌دادند كه رهبری برای داوطلبان دعا می‌كنند و دعا خواهند كرد. مخبر در جلسه خندان و شوخ‌طبع است و می‌گوید: «برای هركدام از شما زمانی كه واكسن دریافت می‌كردید، یك گوسفند قربانی می‌كردم.»
مخبر می‌گوید كه داستان زندگی 56 داوطلب یك كتاب می‌شود و یك مستند از روزهای قرنطینه ساخته خواهد شد. در پایان مراسم، به همه 56 داوطلب یك جلد قرآن كریم و مبلغ یك میلیون تومان به عنوان هدیه اهدا شد.
ضمیمه قفسه کتاب
تیتر خبرها
