«سوزی نداشت شعر دل‌انگیز شهریار
تا همره ترانه ساز صبا نبود»
ابوالحسن صبا، این نام برای بسیاری از ما احتمالا در حد نام یک نوازنده است که خیلی هم درست نمی‌دانیم چه سازی می‌زده و چه سطحی داشته و چطور ساز می‌زده است.
این‌که ما نمی‌دانیم چیز عجیب و غریبی نیست، مگر دیگر مفاخر و اهالی فرهنگ این سرزمین را می‌شناسیم که بخواهیم صبا را بشناسیم یا درباره‌اش چیزی بدانیم؟ مگر می‌دانیم بدیع‌الزمان فروزانفر کیست و چه خدمتی به زبان و ادبیات فارسی کرده است، مگر می‌دانیم تک‌بیتی که بالای این مطلب نوشته شده برای کدام شاعر است و اگر حدس بزنیم که برای «شهریار» است بعید است خیلی اطلاعات درستی درباره او و ربطش را به این مطلب بدانیم. قرار هم نیست درباره ربط شهریار و غزلش با صبا چیزی بنویسیم ولی بسیاری بر این باورند که صبا چنان تاثیری بر شهریار گذاشته بود که همیشه یاد او را زنده نگه می‌داشت.
شاید اگر فردا روز کشوری مدعی مالکیت نام صبا شود و بخواهد او را به نام خود کند رگ ایران‌دوستی ما بجنبد و بخواهیم درباره او بدانیم (البته بعید است) تا بهتر هشتگ بزنیم و از یکی از مفاخر فرهنگی خود دفاع کنیم. در غیراین‌صورت بعید است بود و نبود یک نام مانند صبا در تاریخ فرهنگ و هنر این سرزمین تفاوت چندانی برای بسیاری از ما (به‌خصوص اهل فرهنگ) داشته باشد. ریشه مشکل همین‌جاست. اهل فرهنگ بی‌تفاوتی می‌کنند و خیلی درباره پیشینیان حرف نمی‌زنند و همین می‌شود که افکار‌عمومی برایش بود و نبود آنها تفاوتی ندارد. اگر رسانه‌ها، اگر هنرمندان، روشنفکران و فرهیختگان و چندین «اگر و اما» از این دست، پیشینیان خود را درست معرفی می‌کردند امروز اوضاع بهتری داشتیم و البته باید این خبر را هم داد که اگر امروز یادی از صبا، شهریار و... نیست، فردا حتما هیچ اسمی از کسانی که در برابر امثال صبا هیچ‌اند در میان نخواهد بود!
حالا به بهانه سالگرد تولد ابوالحسن صبا (چهاردهم فروردین) گفتیم ما به اندازه خودمان کاری کرده باشیم و یادی کنیم از کتابی که درباره زندگی این استاد یگانه موسیقی نوشته شده است. «در قفس» کتابی درباره ابوالحسن صباست که فرهود صفرزاده آن را نوشته و در آن روایتی جذاب و مختصر از زندگی پرفراز و فرود این استاد موسیقی برای خواننده آماده کرده‌است.
این کتاب برگ‌هایی از زندگی صبا را در برابر دیدگان خواننده قرار می‌دهد و سعی می‌کند تصویری گویا و شفاف از مرتبه و مقام این استاد موسیقی ایران نشان دهد، فردی که بسیاری او را استاد بی‌همتای موسیقی ایران می‌دانند و کسی بعد از او به جایگاهش نرسیده است و بعید است برسد. این کتاب زوایای مختلفی از سلوک شخصی مرحوم صبا را در برابر خواننده به نمایش در‌می‌آورد و نشان می‌دهد استاد بودن به سلوک فردی است و با لفظ و لقب کسی استاد نمی‌شود. با این کتاب عاشق شوید، عاشق استادی به نام ابوالحسن صبا.