سلامت اجتماعی ما را چه شد؟
حسن موسویچلك رئیس انجمن مددكاران اجتماعی ایران
یكی از مؤلفههای مهم در ارزیابی كیفیت زندگی مردم، وضعیت سلامت روانی و اجتماعی در كنار سایر شاخصهای اقتصادی و... است. تأملی بر وضعیت كشور در این حوزهها نشان میدهد كه حال این حوزهها خوب نیست. این درحالی است كه وقتی بحرانی به گستردگی بحران شیوع كرونا در جامعه به وقوع میپیوندد، باید منتظر ظهور و بروز اختلالات و مشكلات مختلف روانی و اجتماعی باشیم كه از جمله میتوان به خودكشی، افزایش مصرف انواع مواد مخدر، روانگردان و الكل، افزایش انواع خشونتهای خانگی و اجتماعی اشاره كرد. حال اگر مردم مهارتهای لازم برای مدیریت این شرایط را نداشته باشند و تدابیر اتخاذشده توسط سیاستگذاران هم اثربخشی لازم را نداشته باشد، نگرانی نسبت به این مشكلات بیشتر هم خواهد شد.
لازم به یادآوری است كه در حوزه سلامت روانی و اجتماعی در دوران كرونا، اصلا كار ویژهای انجام ندادهایم كه حالا بخواهیم زود در مورد آن نتیجه بگیریم كه نگرانی ما كاهش پیدا كند. برای نجات از این شرایط به اقدامات مستمری برای ارتقای سلامت اجتماعی و روانی نیاز داریم و در این شرایط باید خدمات بیشتری ارائه شده و نشاط و شادابی اجتماعی بیشتر شود. البته بخشی از این موضوعات به تصمیمات سیاستگذاران برمیگردد. دلار 4200 تومانی این روزها حدود 24 هزار تومان شده است و نباید فراموش كرد چنین موضوعاتی هم برای مردم اضطراب ایجاد میكند.
وقتی هزینههای زندگی چند برابر شده، وقتی یك كسب و كار در دوران كرونا بهشدت تحتتاثیر قرار گرفته و وقتی امید و اطمینان خاطر در جامعه دچار سیر نزولی شده؛ معلوم است كه عوارض اجتماعی و روانی شدیدی به جامعه تحمیل میشود.
امروز بیش از هر زمانی نیاز است تا سیاستگذاران برای اطمینانآفرینی بیشتر فكری بكنند تا دغدغههای مردم كمتر شود. ضمن اینكه مردم هم نیاز دارند تا مهارتهای مختلف را برای به زیستن اجتماعی بیاموزند. مهارتهایی از قبیل: خود مراقبتی، تابآوری فردی و اجتماعی، مهارتهای ارتباطی و ... در این شرایط بیش از پیش اهمیت پیدا میكند تا بتوان جلوی عوارض نگرانكننده را گرفت یا كاهش داد. وقتی آمار موارد اقدام به خودكشی در یك روز تهران عددی نگرانكننده اعلام میشود، فارغ از اینكه این عدد دقیق است یا خیر، باید گفت نگرانی درخصوص عوارض روانی و اجتماعی دوران كرونا، این روزها بیشتر شده است.
موضوعی كه بارها به آن اشاره شده بود، ولی گوش شنوایی نبود یا به عبارت بهتر در اولویت قرار نگرفت كه این آمارها و وضعیت، نتیجه كمتوجهی بیش از حد به حوزه سلامت روانی و اجتماعی است.
عوارض و پیامدهای ویروس كرونا همه كشورهای جهان را درگیر كرده است و فقط محدود به كشور ما نیست. حتی افزایش اقدام به خودكشی هم محدود به ایران نیست. یكی از عوارض جدی آن مربوط به حوزه روانی و سلامت اجتماعی است كه در زمان بحران بهتر شناخته میشود، لذا عوارض منفی روانی و اجتماعی مسالهای است كه بعد از پایان دوره بحران باقی مانده و مردم باید به آن بپردازند، لذا توجه به این مساله بسیار تعیینكننده و تاثیرگذار است.
نكته قابل توجه این است كه مسائل روانی و اجتماعی كه در حال حاضر افزایش یافته، مربوط به ویروس كرونا نیست، بلكه از قبل وجود داشته و امروز به دلیل ضعف مهارت گفتوگو، خانواده بودن و مهارتهای خود مراقبتی و اینكه مجبور به ماندن در كنار یكدیگر شدهایم، بیشتر بروز كرده است؛ به عنوان مثال نگرانی مردم نسبت به تاثیرات اقتصادی كرونا در زندگیشان الزاما به دوران كرونا برنمیگردد، بلكه قبل از آن هم وجود داشته است. طبق آمار وزارت بهداشت در حوزه سلامت و روان 23 تا 25 درصد مردم حداقل مبتلا به یكی از اختلالات روانی هستند كه این امر بیانگر درگیری جامعه ما با این مسائل در قبل از كرونا است.