یتیم‌نوازی در آیینه روایات
سید‌عباس موسوی‌مطلق کارشناس و پژوهشگر دینی که تدریس اخلاق را اولویت خود می‌داند
امیرالمومنین (علیه‌السلام) یتیم‌نواز است چون پدر امت است. «ان الامام اب الیتامی». امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) یتیم‌نواز است چون تمام صفات جوانمردی و سخاوت در او جمع است؛ بلکه عین جوانمردی و سخاوت است. معنای انسانیت امیرالمومنین (علیه السلام) در رفتار کریمانه و عطوفانه او در برخورد با یتیمان ظهور کرده و معنی شده است.
علی (علیه‌السلام) به‌دنبال ایتام بود. علی ظلم به یتیم را سبب نزول بلا می‌دانست و ظلم به یتیم را سبب سلب نعمت می‌شمرد. فریاد «ا... ا... فی‌الایتام» علی (علیه‌السلام) هنوز به گوش امت او می‌رسد. حلالیت خواستن از یتیمان، سیره علی و علویان بوده و است.
علی (علیه‌السلام) تربیت شده یک یتیم است. آن یتیمی که او را تربیت کرد همان کسی است که خدای متعال در مصحف شریف فرمود: «آیا تو را یتیم نیافت و پس پناه داد؟ و تو را بدون شریعت نیافت و پس هدایت کرد؟ و تو را تهیدست نیافت و سپس بی‌نیاز ساخت؟ پس با یتیم تندی مکن و تهیدست را از خود مران و نعمت‌های پروردگارت را بازگو کن.»
ایتام را چنان فرزندان خود باید تربیت کرد. چنانچه علی مرتضی فرمود: «یتیم را آن‌طور تربیت کن که فرزند خویش را تربیت می‌کنی.» اولویت در انفاق ما بعد از ذوی‌القربی، یتیمان و پس از آنها مستمندان و فقرا هستند.
خانه‌ای که در آن یتیم باشد رحمت و برکت الهی آن خانه را فراگرفته است و سرپرست یتیمان در بهشت کنار رسول خدا (صلی‌ا... و آله) جای گرفته است.
محبت به یتیمان گناهان را می‌آمرزد. آن‌که بر یتیمان توجه و محبت کند یقینا در بهشت خواهد بود. اگر گریه یتیمی را پایان بخشیم بهشت بر ما واجب می‌شود. این گریه چنان سخت است و سنگین که گفته‌اند: «گریه یتیم عرش خدا را می‌لرزاند.»
از آثار دیگر یتیم‌نوازی حاجت روا شدن و قلب را نرم و خاشع کردن است. عدالت حکومت‌ها در توجه به ایتام و به‌خصوص بازماندگان از شهدا ظهور و بروز پیدا می‌کند.
نوازش، حمایت و محبت یتیم در مکتب امیرالمومنین معنا دارد:
فقط در امور مادی خلاصه نمی‌شود، یتیم نیازمند است به تکریم، به تربیت، به ابراز محبت به بارور کردن عقل.
تاریخ ثابت کرد یتیمان هم تربیت‌شدگانی هستند که خداوند آنان که تسلیم و راضی به این بلا شده‌اند همان هادیان الهی و مربیان نفوس مستعده شده‌اند، در عرصه مدیریت همان مدیران موفق شده‌اند و در اقتصاد همان کسانی شده‌اند که دنیا آنان را نفریفته و دنیا را محلی برای تجارت برای کسب آخرت کرده‌اند.
آخرین وصیت
در اسناد معتبر ذکر شده که آخرین وصیت یا یکی از آخرین وصایای حضرت امیر (علیه السلام) به فرزندان‌شان در لحظات آخر، وصیت محبت به ایتام و فراموش نکردن آنها بود. حدیث «ا... ا... فی الایتام» گواه این ماجراست. حضرت در لحظات آخر به امام حسن و امام حسن (علیهما السلام) سفارش کردند که مبادا یتیمان را فراموش کنید. مبادا آنها گاهی سیر و گاهی گرسنه بمانند و حقوق‌شان ضایع گردد. در بعض روایات هم آمده است که حضرت در آن لحظات به نقل از رسول خدا فرمودند: «از رسول خدا شنیدم که می‌گفت کسی که یتیمی را سرپرستی کند تا زمانی که آن یتیم روی پای خود بایستد و بی نیاز از سرپرستی گردد، خداوند بهشت را بر او واجب می‌سازد. همان طور که آتش جهنم بر خورنده مال یتیم واجب است.
علی (علیه‌السلام) به‌دنبال ایتام بود. علی ظلم به یتیم را سبب نزول بلا می‌دانست و ظلم به یتیم را سبب سلب نعمت می‌شمرد. فریاد «ا... ا... فی‌الایتام» علی (علیه‌السلام) هنوز به گوش امت او می‌رسد. حلالیت خواستن از یتیمان، سیره علی و علویان بوده و است.
علی (علیه‌السلام) تربیت شده یک یتیم است. آن یتیمی که او را تربیت کرد همان کسی است که خدای متعال در مصحف شریف فرمود: «آیا تو را یتیم نیافت و پس پناه داد؟ و تو را بدون شریعت نیافت و پس هدایت کرد؟ و تو را تهیدست نیافت و سپس بی‌نیاز ساخت؟ پس با یتیم تندی مکن و تهیدست را از خود مران و نعمت‌های پروردگارت را بازگو کن.»
ایتام را چنان فرزندان خود باید تربیت کرد. چنانچه علی مرتضی فرمود: «یتیم را آن‌طور تربیت کن که فرزند خویش را تربیت می‌کنی.» اولویت در انفاق ما بعد از ذوی‌القربی، یتیمان و پس از آنها مستمندان و فقرا هستند.
خانه‌ای که در آن یتیم باشد رحمت و برکت الهی آن خانه را فراگرفته است و سرپرست یتیمان در بهشت کنار رسول خدا (صلی‌ا... و آله) جای گرفته است.
محبت به یتیمان گناهان را می‌آمرزد. آن‌که بر یتیمان توجه و محبت کند یقینا در بهشت خواهد بود. اگر گریه یتیمی را پایان بخشیم بهشت بر ما واجب می‌شود. این گریه چنان سخت است و سنگین که گفته‌اند: «گریه یتیم عرش خدا را می‌لرزاند.»
از آثار دیگر یتیم‌نوازی حاجت روا شدن و قلب را نرم و خاشع کردن است. عدالت حکومت‌ها در توجه به ایتام و به‌خصوص بازماندگان از شهدا ظهور و بروز پیدا می‌کند.
نوازش، حمایت و محبت یتیم در مکتب امیرالمومنین معنا دارد:
فقط در امور مادی خلاصه نمی‌شود، یتیم نیازمند است به تکریم، به تربیت، به ابراز محبت به بارور کردن عقل.
تاریخ ثابت کرد یتیمان هم تربیت‌شدگانی هستند که خداوند آنان که تسلیم و راضی به این بلا شده‌اند همان هادیان الهی و مربیان نفوس مستعده شده‌اند، در عرصه مدیریت همان مدیران موفق شده‌اند و در اقتصاد همان کسانی شده‌اند که دنیا آنان را نفریفته و دنیا را محلی برای تجارت برای کسب آخرت کرده‌اند.
آخرین وصیت
در اسناد معتبر ذکر شده که آخرین وصیت یا یکی از آخرین وصایای حضرت امیر (علیه السلام) به فرزندان‌شان در لحظات آخر، وصیت محبت به ایتام و فراموش نکردن آنها بود. حدیث «ا... ا... فی الایتام» گواه این ماجراست. حضرت در لحظات آخر به امام حسن و امام حسن (علیهما السلام) سفارش کردند که مبادا یتیمان را فراموش کنید. مبادا آنها گاهی سیر و گاهی گرسنه بمانند و حقوق‌شان ضایع گردد. در بعض روایات هم آمده است که حضرت در آن لحظات به نقل از رسول خدا فرمودند: «از رسول خدا شنیدم که می‌گفت کسی که یتیمی را سرپرستی کند تا زمانی که آن یتیم روی پای خود بایستد و بی نیاز از سرپرستی گردد، خداوند بهشت را بر او واجب می‌سازد. همان طور که آتش جهنم بر خورنده مال یتیم واجب است.
