در حاشیه...

بررسی نسبت دغدغه‌های اصلی مردم با سخنان روز گذشته رئیس‌جمهور

در حاشیه...

رئیس‌جمهور در دیدار دیروز خود با وزیر، معاونان و مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مباحثی مطرح كرد كه برخی آنها در فضای مجازی بیشتر مورد توجه قرار گرفت؛ مباحثی از جمله حجاب یا اشتباه بودن فیلترینگ و نبودن رسانه آزاد در ایران، از جمله محورهای سخنان رئیس‌جمهور در این مراسم بود اما واكنش‌های مطرح شده نسبت به سخنان رئیس‌جمهور، طیف گسترده‌‌تری را شامل می‌شود و بعضی‌ها از این مواضع حمایت كرده و البته برخی رسانه‌های اپوزیسیون هم بخش‌هایی از این سخنان از جمله «نبودن رسانه آزاد در ایران» را برجسته كردند. اما واكنش‌های منفی به سخنان رئیس‌جمهور هم كم نبود و بسیاری اعتقاد داشتند طرح این‌گونه موضوعات، فاصله زیادی با مطالبات اصلی جامعه دارد. البته باید به این دسته منتقدان یادآوری كرد اگر از موضوع حجاب بگذریم طرح مباحثی از جمله فیلترینگ یا انتقاد از وضعیت رسانه‌ها، موضوعات مرتبط با حوزه كاری وزارت ارتباطات است و از همین رو توسط رئیس‌جمهور در جلسه دیروز مطرح شده است و پیش از این هم روحانی در جلساتی كه مثلا با وزیر اقتصاد داشت به مشكلات اقتصادی پرداخته است، اما با این حال همچنان این سؤال بی‌پاسخ می‌ماند كه رسانه‌ای كردن این‌گونه مسائل كه تصمیم‌گیری در مورد آنها به‌ عهده مسؤولان است با چه هدفی صورت می‌گیرد.

رئیس‌جمهور چه گفت؟
رئیس‌جمهور در جلسه دیروز خود با وزیر، معاونان و مدیران وزارت ارتباطات با بیان این‌كه نمی‌شود فضای مجازی را از زندگی مردم جدا كرد و این امر قابل تحقق نیست كه حاكمیت از مردم بخواهد به عنوان مثال موبایل را به خاطر برخی آسیب‌هایش كنار بگذارند، گفت: برخی فكر می‌كنند اختیاراتی از آسمان دارند تا بر زمینی‌ها هر فرمانی كه می‌خواهند صادر كنند، اما نمی‌توان با خواست عمومی مردم مبارزه كرد، زیرا این كار نه شدنی و نه مشروع و قانونی است. 
رئیس‌جمهور افزود: باید قبول كنیم اشتباه كردیم كه فكر كردیم اگر بگوییم استفاده از فلان امكان ممنوع و فیلتر است همه گوش می‌كنند. دیدیم كه پس از فیلتر هر امكانی، فیلترشكن آن ایجاد شد و هر چه تلاش كردیم به طور روزانه فیلترشكن‌های جدید ارائه شد. 
روحانی همچنین با بیان این‌كه انحصار در هیچ پدیده‌ای جواب نمی‌دهد، افزود: امروزه شاهدیم استفاده از تلفن همراه در ایران نسبت به خیلی كشورهای دیگر بیشتر است و یك دلیل مهم آن این است كه در كشور رسانه آزاد نداریم. 
رئیس‌جمهور در ادامه این بخش از سخنان خود از فشارهای فراوانی كه در زمینه توسعه فضای مجازی و افزایش پهنای باند به دولت وارد شده گفت و البته تاكید كرد دولت در برابر همه این فشارها مقاومت كرده و ایستاده است و از آبروی خود مایه گذاشته است. 
بخش دیگری از سخنان رئیس‌جمهور كه مورد توجه قرار گرفت پرداختن به موضوع حجاب بود. موضوعی كه طرح آن در جلسه با وزیر ارتباطات و معاونانش، تا حدودی بی‌ارتباط می‌نمود. روحانی در این بخش از سخنانش گفت: متأسفانه در مسأله حجاب، اول از زنان شروع می‌كنیم در حالی كه قرآن ابتدا مرد را از نگاه هرز دور می‌كند، اما ما می‌رویم و به‌خاطر حجاب، دختران و زنان را دستگیر می‌كنیم. 
وی ادامه داد: اساس حجاب برای امنیت و حمایت از زنان است، اما به گونه‌ای رفتار شده كه گویا باید چماقی بر سر زن باشد و این به خاطر آن است كه مساله حجاب را درست در جامعه تبیین نكردیم.
​​​​​​​
اولویت‌های مردم كدامند؟
طرح این مباحث چالش‌برانگیز از سوی رئیس‌جمهور در حالی صورت می‌گیرد كه بر اساس همه نظرسنجی‌های اخیر اصلی‌ترین اولویت كاری كشور مقابله با گرانی و تورم و بیكاری است و موضوعاتی چون فیلترینگ، حجاب، حضور زنان در ورزشگاه و... از اولویت‌های اصلی مردم و حتی جوانان خارج شده است و فاصله زیادی میان این مباحث و اولویت‌هایی كه ذهن جامعه را به خود مشغول كرده، وجود دارد.  
نتایج یک نظرسنجی که در آذرماه از سوی یک نهاد علمی انجام شده نشان می‌دهد که شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی با اختلاف فاحشی نسبت به موارد دیگر، معضل «بیکاری» را مهمترین مشکل و چالش کشور می‌دانند. در رتبه بعدی با اختلاف زیادی موضوع «گرانی و تورم» قرار دارد.
بر اساس نتایج این نظرسنجی، مبحثی نظیر "آزادی‌های اجتماعی" یکی از  دو اولویت آخر از نگاه مردم قرار داشته و به لحاظ درصدی، رای‌دهندگان به این مورد حتی به 4 درصد افرادی که به موضوعی نظیر بیکاری رای داده‌اند نیز نمی‌رسد.
محمدعلی وكیلی، نماینده تهران در مجلس نیز با تاكید بر این‌كه اولویت مردم معیشت است و جامعه از مشكلات اقتصادی رنج می‌برد، گفت: كارنامه دولت در حوزه اقتصادی و معیشت مردم غیرقابل دفاع است.
وی با بیان این‌كه در شرایط كنونی مردم از تورم و افسارگسیختگی قیمت‌ها و نوسانات ساعتی بازار شاكی هستند و این واقعیت‌ها جامعه را آزار می‌دهد، اظهار كرد: كارخانه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی به مرور به دلیل این نوسانات در معرض تعطیلی قرار دارند و ادامه این وضعیت نه‌تنها باعث افزایش اشتغال نخواهد شد، بلكه بیم از بین رفتن همین اشتغال نیم‌بند را در پی خواهد داشت.
وكیلی البته معتقد است وجود اولویت‌هایی نظیر مشكلات اقتصادی، نافی این نیست كه رئیس‌جمهور به موضوعات مهم دیگر بپردازد و مباحثی از جمله فیلترینگ هم در جامعه مطرح است.

چرا و به چه علت؟
فضای اقتصادی كشور در ماه‌های اخیر، شباهت زیادی به اوضاع اقتصادی سال‌های 90 و 91 دارد كه تحریم‌های شدیدی علیه كشورمان اعمال شده بود. در آن مقطع به علت تحریم‌ها و سوءمدیریت‌های داخلی، نرخ تورم و گرانی به‌شدت بر جامعه فشار می‌آورد. مروری بر رفتار رئیس دولت در آن مقطع نشان می‌دهد پرحاشیه‌ترین رفتار رئیس‌جمهور از جمله حضور جنجالی در مجلس یا طرح برخی مسائل حاشیه‌ای در همان مقطع صورت گرفت و دولت به جای تمركز بر راهكارهای مهار تورم و گرانی، به اظهارات حاشیه‌ساز سیاسی روی آورد؛ اظهاراتی که با واکنش‌های منفی افکار عمومی مواجه شد. منتقدان می‌گویند حسن روحانی هرچند وقت یك بار مسائلی را مطرح می‌كند كه تا چند وقت، توجهات را به خود جلب می‌كند. از جمله اظهارنظر جنجالی‌اش در دولت قبلی كه از دخالت‌ها در زندگی مردم انتقاد كرد و گفت: نمی‌توان به زور و با شلاق مردم را به بهشت برد.
یا طرح موضوع حضور زنان در ورزشگاه‌ها كه هرچند وقت یك بار از سوی روحانی مطرح می‌شود و همچنین مباحثی از جمله علم اسلامی و غیراسلامی كه با واكنش‌های زیادی روبه‌رو شد.
حمیدرضا ترقی، عضو حزب موتلفه درباره اتخاذ چنین رویكردهایی از سوی روسای دولت‌ها می‌گوید: به نظر می‌رسد همیشه وقتی توجه مردم به یكسری از نقاط ضعف دولت جلب شده و مطالبات مردم در آن بخش بیشتر مطرح می‌شود، رئیس دولت با طرح مسائل غیر‌ضروری در جامعه تلاش می‌كند افكار عمومی را از مسائل اصلی كشور منحرف كند تا مردم كمتر به آن توجه كنند. 

تجربه‌ای كه در مقطع فعلی
 اثرگذار نیست

تجربه سیاسی در كشور ما نشان داده طرح مباحث چالش‌برانگیز در برخی مقاطع می‌تواند تاثیراتی داشته باشد، به عنوان مثال در مقاطع انتخابات كه فضای كشور به‌شدت سیاسی است با طرح این‌گونه مسائل می‌توان شوكی به فضای انتخاباتی وارد كرد. نظیر مباحثی كه در ایام انتخابات دوازدهم در خصوص ماجرای اعدام‌های 68 یا فعالیت‌های موشكی سپاه مطرح شد اما كارشناسان درخصوص این‌كه در شرایط عادی كشور چنین اقداماتی تاثیر چندانی داشته باشند تردید دارند. 
ابوالقاسم رئوفیان، فعال اصولگرا در همین زمینه به جام‌جم می‌گوید: به نظر نمی‌رسد با توجه به شرایط كنونی و اقتضائات كشور طرح این نوع مسائل، مشكلی را حل كند بلكه بیشتر موجب عصبانیت مردم می‌شود تا اقناع افكار عمومی. 
وی می‌افزاید: رئیس‌جمهور باید مانند طبیبی حاذق، نبض جامعه را در دست داشته باشد و چیزی را تجویز و مطرح كند كه نیاز مردم است. 
رئوفیان معتقد است در فضای انتخاباتی، طرح این قبیل موضوعات می‌تواند به تغییر فضا منجر شود، اما در شرایط فعلی، این‌گونه نیست و مشكلات اقتصادی به شكلی است كه با طرح مسائل غیراولویت‌دار نمی‌توان ذهن مردم را به موضوعات دیگر منحرف كرد. 
محمدعلی وکیلی، عضو هیات رئیسه مجلس هم اگرچه برخی تحلیل‌ها مبنی بر این‌كه رئیس‌‌جمهور با طرح مباحث فرعی به دنبال انحراف افكار عمومی است را قبول ندارد، اما می‌گوید حتی اگر رئیس‌جمهور با هدف انحراف افكار عمومی به موضوعاتی مثل فیلترینگ بپردازد، در عمل توفیقی نخواهد داشت؛ زیرا اساسا طرح این موضوعات باعث نمی‌شود كه ذهنیت مردم از مسائل اقتصادی و اشتغال به سمت موضوعات دیگری سوق پیدا كند.