راهكار ضدتحریمی
كارشناسان معتقدند با اعمال تحریم‌های نفتی آمریكا، میزان صادرات نفت كشور با افت شدیدی مواجه شده است و با توجه به وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی، كسری بودجه دولت در سال آینده بسیار محتمل به نظر می‌رسد كه در این صورت تبعات سنگینی بر اقتصاد كشور خواهد داشت؛ درنتیجه در وضعیت فعلی ضرورت دارد از همه ظرفیت‌های موجود در كشور برای مقابله با تحریم‌های نفتی آمریكا استفاده شود.
دلیل اثرگذاری تحریم‌های نفتی آمریكا مدل سنتی فروش نفت كشور است. در این روش نفت كشور توسط شركت ملی نفت و در قالب محموله‌های بزرگ، به تعداد محدودی از پالایشگاه‌های شناخته شده دنیا به فروش می‌رسد.
در این فرآیند به دلیل عدم تنوع در سمت خریدار و مشخص بودن هر دو طرف معامله و مقصد فروش نفت، شناسایی و تحریم‌پذیری محموله‌های نفتی ایران توسط آمریكا بسیار محتمل است درنتیجه تنوع‌سازی در روش‌های صادرات نفت در سازوكاری غیر از «مدل سنتی فروش نفت» اهمیتی دوچندان پیدا می‌كند.
در این بین یكی از راهكارهای موجود برای تنوع‌سازی روش‌های فروش نفت جهت خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی، عرضه نفت در بورس و استفاده از توانمندی بخش‌خصوصی در صادرات نفت است.
هرچند در شرایط تحریمی، مشتریان سنتی ایران قادر به خرید نفت كشور نبوده و بدین صورت میزان صادرات نفت كشور افت می‌كند، اما شاهد هستیم تعداد زیادی از شركت‌های داخلی و خارجی كه توانایی و انعطاف‌پذیری لازم برای دور زدن تحریم‌های نفتی و صادرات نفت را داشته، تمایل دارند در سازوكاری غیرشفاف برای آمریكا نفت كشور را خریداری كنند. در این راستا می‌توان با ایجاد یك ساختار مجزا و ضابطه‌مند برای خرید نفت ایران توسط شركت‌های خصوصی، میزان صادرات نفت كشور را افزایش داد. ایجاد یك ساختار مجزا و برقراری ثبات در بازار ایجاد شده، علاوه بر پاسخگویی به نیاز شركت‌های خصوصی فعلی می‌تواند زمینه جذب شركت‌ها و تجار نفتی دیگر را نیز فراهم كند و قدم به قدم افت صادرات نفت كشور ناشی از تحریم‌های نفتی جبران شود.
بررسی‌های كارشناسی نشان می‌دهد سازوكار شفاف و رقابتی بورس بهترین ساختار ممكن برای فروش نفت ایران از مسیر شبكه مویرگی شركت‌های خصوصی است؛ در این سازوكار به دلیل شفافیت موجود برای نهادهای نظارتی و وجود ضابطه‌ای مشخص جهت خریداران بخش خصوصی امكان بروز رانت و فساد و زدوبندهای دلالانه وجود نداشته؛ سازوكار رقابتی بورس باعث می‌شود نفت كشور به بالاترین قیمت ممكن به فروش برسد همچنین در این سازوكار طبق ضوابط مشخص تضامین لازم برای بازگشت پول محموله‌های فروخته شده از خریداران گرفته می‌شود و به این صورت بازگشت بهای نفت فروخته شده به خزانه قطعی و مسلم است.
دلیل اثرگذاری تحریم‌های نفتی آمریكا مدل سنتی فروش نفت كشور است. در این روش نفت كشور توسط شركت ملی نفت و در قالب محموله‌های بزرگ، به تعداد محدودی از پالایشگاه‌های شناخته شده دنیا به فروش می‌رسد.
در این فرآیند به دلیل عدم تنوع در سمت خریدار و مشخص بودن هر دو طرف معامله و مقصد فروش نفت، شناسایی و تحریم‌پذیری محموله‌های نفتی ایران توسط آمریكا بسیار محتمل است درنتیجه تنوع‌سازی در روش‌های صادرات نفت در سازوكاری غیر از «مدل سنتی فروش نفت» اهمیتی دوچندان پیدا می‌كند.
در این بین یكی از راهكارهای موجود برای تنوع‌سازی روش‌های فروش نفت جهت خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی، عرضه نفت در بورس و استفاده از توانمندی بخش‌خصوصی در صادرات نفت است.
هرچند در شرایط تحریمی، مشتریان سنتی ایران قادر به خرید نفت كشور نبوده و بدین صورت میزان صادرات نفت كشور افت می‌كند، اما شاهد هستیم تعداد زیادی از شركت‌های داخلی و خارجی كه توانایی و انعطاف‌پذیری لازم برای دور زدن تحریم‌های نفتی و صادرات نفت را داشته، تمایل دارند در سازوكاری غیرشفاف برای آمریكا نفت كشور را خریداری كنند. در این راستا می‌توان با ایجاد یك ساختار مجزا و ضابطه‌مند برای خرید نفت ایران توسط شركت‌های خصوصی، میزان صادرات نفت كشور را افزایش داد. ایجاد یك ساختار مجزا و برقراری ثبات در بازار ایجاد شده، علاوه بر پاسخگویی به نیاز شركت‌های خصوصی فعلی می‌تواند زمینه جذب شركت‌ها و تجار نفتی دیگر را نیز فراهم كند و قدم به قدم افت صادرات نفت كشور ناشی از تحریم‌های نفتی جبران شود.
بررسی‌های كارشناسی نشان می‌دهد سازوكار شفاف و رقابتی بورس بهترین ساختار ممكن برای فروش نفت ایران از مسیر شبكه مویرگی شركت‌های خصوصی است؛ در این سازوكار به دلیل شفافیت موجود برای نهادهای نظارتی و وجود ضابطه‌ای مشخص جهت خریداران بخش خصوصی امكان بروز رانت و فساد و زدوبندهای دلالانه وجود نداشته؛ سازوكار رقابتی بورس باعث می‌شود نفت كشور به بالاترین قیمت ممكن به فروش برسد همچنین در این سازوكار طبق ضوابط مشخص تضامین لازم برای بازگشت پول محموله‌های فروخته شده از خریداران گرفته می‌شود و به این صورت بازگشت بهای نفت فروخته شده به خزانه قطعی و مسلم است.
