سفر حسن روحانی،‌ رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به عراق چقدر می‌تواند در گسترش روابط دو كشور در میان فشارهای آمریكا موثر باشد؟
سفر رئیس‌جمهور به عراق یكی از مهم‌ترین سفرهایی است كه در طول این چند سال اخیر به عراق داشته‌ایم. اخیرا نیز رئیس‌جمهور جدید عراق، به تهران سفری داشت و طی آن موضوعات مهم در زمینه روابط اقتصادی، سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت. متعاقب آن سفر و به دعوت رئیس‌جمهور  عراق و همچنین نخست‌وزیر این کشور،  سفر اخیر آقای روحانی به عراق سازماندهی شد. با توجه به همسایگی ایران و عراق، طبیعتا موضوع‌های متعدد و البته مهمی از جنبه‌های اقتصادی گرفته تا سیاسی، امنیتی و منطقه‌ای می‌تواند موضوع گفت‌وگوی دو كشور در سطح عالی باشد.
ایران در عراق و سوریه نفوذ معنوی فراوانی دارد و از تمام توان خود برای كمك به این دو كشور همسایه در مقابله با تروریسم استفاده كرد، اما اخباری كه اكنون از حضور كشورهای مختلف در بازار این دو كشور منتشر می‌شود چندان امیدواركننده نیست و حاكی از آن است كه برخی دیگر از كشورها از جمله عربستان و تركیه در حال تسخیر بازار عراق و سوریه هستند؟ دلیل حضور كمرنگ ایران در این بخش چیست و با چه راهكاری می‌توان عقب‌ماندگی‌ها را جبران كرد؟
خوشبختانه در سال 2018 براساس آماری كه بغداد اعلام كرد ایران شریك اول تجاری عراق بود و در طول دو سال گذشته مثلا در 2017 چینی‌ها با هشت میلیارد و 500 میلیون دلار صادرات به عراق، تركیه با هشت میلیارد و 300 میلیون دلار و ایران با هشت میلیارد و 200 میلیون دلار به عنوان شركای تجاری اول تا سوم عراق محسوب می‌شوند.اما طی یك‌سال اخیر، ایران به عنوان شریك اول تجاری عراق بود كه در 11 ماه گذشته هم عراق اولین مقصد صادراتی بوده و جایگاه اول را به خود اختصاص داده است.
بنابراین در این میان حجم تجارت عربستان با عراق از نظر عدد و رقم فاصله بسیاری با دیگركشورها دارد و البته تركیه رقیبی است كه رقابت نزدیكی با هم داریم و در برخی مواقع این كشور صادرات بیشتر و در برخی مواقع ایران صادرات بیشتر دارد. البته در مجموع، كاری به دیگران نداریم و به ظرفیت‌های خود و توانایی‌هایمان برای حفظ صادرات به عراق نگاه می‌كنیم.
 با توجه به رقابتی كه اشاره كردید چطور می‌توان این ظرفیت را حفظ كرد؟
تا امروز كه 16 سال از گسترش روابط اقتصادی ایران با عراق می‌گذرد، توانسته‌ایم آن را حفظ و حتی گسترش دهیم، به‌خصوص از سال 85 به بعد در این 12 سال میزان صادراتمان افزایش یافته و حتی در دوره‌ای كه واردات عراق در دوره حمله داعش حدود 30 درصد كاهش یافت خوشبختانه شاهد كاهش صادرات به عراق نبودیم.
بنابراین باید همین راه فعلی را ادامه داده و بتوانیم در مشاركت، تولید مشترك، سرمایه مشترك و ایجاد بازارهای مشترك بیشتر بین دو كشور و كشورهای منطقه تلاش كنیم.
فشارهای آمریكا برای همراهی عراق با تحریم‌های ایران چقدر در روابط اقتصادی ایران و عراق تاثیرگذار بوده است؟
فشارهای آمریكا بسیار جدی است و این كشور فشار زیادی به دولتمردان عراقی وارد می‌كند. حتی برخی مواقع وقاحت را به‌جایی می‌رسانند كه برخی افسران اطلاعاتی و سیاسی آمریكا نه تنها به صورت رسمی به دولت عراق فشار می‌آورند، بلكه حتی با بخش‌های خصوصی هم در جهت كاهش یا توقف روابط با ایران تماس می‌گیرند.
اما به‌رغم این فشارها و تهدیدها كه در مناطق اقلیم كردستان، بغداد و دیگر نقاط مختلف عراق وجود دارد امسال صادرات ایران به عراق از مبادی رسمی، نسبت به سال گذشته 33 درصد افزایش داشته و نشان می‌دهد به دلیل درهم‌آمیختگی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی كه از گذشته میان ایران و عراق وجود دارد، تلاش‌های آمریكا نتیجه‌بخش نبوده است. به‌رغم این‌كه آمریكا در انتظار كاهش سطح روابط اقتصادی با ایران بود شاهد افزایش 33 درصدی نیز هستیم.
تا‌كنون چند میلیارد دلار از سوی ایران برای بازسازی عراق سرمایه‌گذاری شده.  این سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر در چه بخش‌هایی بوده و برآوردتان از نرخ بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها چقدر است؟
هنوز به صورت جدی در بخش‌های دولتی و خصوصی سرمایه‌گذاری صورت نگرفته و این از خلأهایی است كه باید آن را حل كنیم، چرا كه ‌باید شرایط لازم مهیا شده و در دو كشور سرمایه‌گذاری صورت گیرد. شرایط امنیتی عراق در گذشته به گونه‌ای بود كه سرمایه‌دار اطمینان كافی برای سرمایه‌گذاری نداشت، اما در شرایط كنونی امید بیشتری برای سرمایه‌گذاری وجود دارد و در مقابل نیز باید شرایطی فراهم شود كه عراق در ایران سرمایه‌گذاری كند تا موجبات در هم‌تنیدگی اقتصاد دو كشور فراهم شود، زیرا نمی‌توانیم به اقتصاد عراق فقط به عنوان بازار و محلی برای صادرات نگاه كنیم. چنین نگاهی می‌تواند شكننده باشد، اما در عین حال اگر بتوانیم با برنامه‌ریزی‌هایی كه داریم شرایط را به گونه‌ای پیش ببریم كه مجموعه‌های اقتصادی دو كشور همانند بعد فرهنگی و اجتماعی در هم تنیده باشند در این صورت روابط اقتصادی دو كشور استمرار دائمی پیدا می‌كند.
مبادلات با پول‌های ملی دو كشور چرا اینقدر دیر اجرا شده است؟
این موضوع در دستور كار روسای بانك مركزی دو كشور قرار دارد و روال آن در حال طی شدن است. قطعا تحقق آن به مصلحت دو كشور بوده و می‌تواند حجم صادرات را گسترش دهد.
اما در این میان مشكلی كه وجود دارد یكطرفه بودن صادرات است. از عراق درخواست‌هایی مبنی بر انجام صادرات به ایران داشته‌ایم. بیش از 5/8 میلیارد دلار صرفا در بخش كالایی از ایران به عراق صادر می‌شود بنابراین علاقه‌مند هستیم همین میزان صادرات یا نصف آن را از عراق به ایران داشته باشیم. منعی در این زمینه وجود ندارد و انجام آن موجب تثبیت روابط اقتصادی دو كشور خواهد بود.
مگر عراق تولیداتی دارد كه به ایران صادر كند؟
این كشور تولیدی ندارد، اما امارات نیز علی‌رغم این‌كه تولیدی ندارد از دیگر نقاط وارد كرده و به ایران صادر می‌كند. بنابراین همین اقدام را كشور عراق می‌تواند انجام دهد. این موضوع را با مسؤولان عراقی نیز مطرح و استقبال كرده‌اند، بنابراین تصور می‌كنم برای اجرایی كردن آن در سال 98 برنامه‌هایی داشته باشیم.