طرح‌های کاغذی، تبرهای واقعی

جام‌جم طرح جدید سازمان جنگل‌ها برای جنگل‌های شمال كشور را بررسی می‌كند

طرح‌های کاغذی، تبرهای واقعی

درست مثل یك نوشدارو البته قبل از مرگ سهراب، طرح تنفس از راه رسید تا جنگل‌های شمال كشورمان در پهنه یك میلیون و ۹۶۷ هزار و ۳۱۵‌هكتاری‌شان نفس بكشند، احیا شوند و سرپا بمانند! قرار بود دیگر داغ هیچ درختی روی دل زمین سبز این منطقه نماند و این طرح مرهمی باشد روی تك‌تك زخم‌هایی كه از سال‌های سال قبل روی دل منطقه نشسته بودند، زخم‌های ناسوری كه امان بریده بودند از جنگل‌های شمال كشور. حالا كه این گزارش را می‌نویسیم اما طرح تنفس جنگل نفس‌های آخرش را می‌كشد! این را رئیس شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری سازمان جنگل‌ها به ما می‌گوید. به گفته كامران پورمقدم، سازمان جنگل‌ها قرار است از ابتدای سال 98 طرحی جایگزین برای طرح تنفس معرفی كند؛ طرحی با عنوان مدیریت پایدار جنگل. رئیس شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری سازمان جنگل‌ها در توضیح بیشتر می‌گوید: براساس بند 3 ماده 38 قانون برنامه ششم توسعه كشور، هرگونه بهره‌برداری چوبی از جنگل‌های كشور ممنوع و مقرر شد كه از سال سوم برنامه یك طرح جایگزینی به عنوان طرح‌های مدیریت پایدار جنگل به جای طرح‌هایی كه قبلا بودند به مرحله اجرا دربیاید.

طرح مدیریت پایدار جنگل به گفته پورمقدم، براساس اصول مدیریت پایدار جنگل نوشته و با در نظر گرفتن جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و اكولوژیك این عرصه‌ها تدوین می‌شود و به مرحله اجرا در می‌آید. برنامه‌ای كه پورمقدم می‌گوید شرح خدمات و دستورالعمل‌های اجرایی‌اش آماده و تصویب شده و از ابتدای سال آینده، مطالعات اجرایی‌اش آغاز می‌شود.
 رئیس شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری سازمان جنگل‌ها تاكید می‌كند: این طرح بیشتر رویكرد حفاظتی و اكولوژیكی دارد و مبتنی بر مشاركت مردمی است و به همین دلیل تفاوت‌های اساسی‌ای با طرح‌های جنگلداری ای كه در گذشته اجرا می‌شدند، دارد. تفاوت‌هایی كه به گفته او، به مدیریت منابع طبیعی در جنگل برمی‌گردد، به این‌كه طرح‌های قبلی فقط در قالب بهره‌برداری چوبی از جنگل بودند اما طرح جدید صرفا به بهره‌برداری چوبی برنمی‌گردد و رویكرد حفاظتی دارد. 

 طرح تنفس همان مدیریت پایدار جنگل است
رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران اما نگاه متفاوتی به این قضیه دارد. به عقیده او، طرح مدیریت پایداری كه رئیس شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری سازمان جنگل‌ها وعده اجرایش را از سال آینده می‌دهد همان طرح تنفس جنگل است. 
هادی كیادلیری با اشاره به این موضوع به ما می‌گوید: طرح تنفس در واقع همان مدیریت پایدار جنگل بود که براساس شاخص‌ها و معیارهای پایداری اكوسیستم‌ها اجرایی می‌شد، پس فرقی بین مدیریت پایدار و طرح تنفس نداریم؛ حالا این وسط یا دوستان اشتباه متوجه شده‌اند یا برداشت اشتباهی از این طرح داشته‌اند. 
كیادلیری در توضیح بیشتر می‌گوید: در طرح تنفس قرار نبود اتفاق خاصی بیفتد، بلكه قرار بود این نگاه اقتصادی كه دوستان به جنگل‌ها دارند، تبدیل شود به نگاه اكولوژیكی و اكوسیستمی.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: از سال 92 كه هیات وزیران مصوب كرد بهره‌برداری بهینه اتفاق بیفتد، براساس شاخص‌ها و معیارهای پایداری این طرح مطرح شد اما اجرایی نشد و معاونان، مدیران و روسای سازمان از اجرای این طرح سرپیچی كردند، تا سال 96 كه اجبارا بحث ممنوعیت بهره‌برداری به صورت دستوری ابلاغ شد. 
به گفته كیادلیری طرح تنفس به معنی این بود كه طرح‌هایی كه تهیه می‌شوند نباید صرفا براساس بهره‌برداری چوب باشند چراكه در هیچ جای دنیا هم این اتفاق نیمی‌افتد و باید تمامی طرح ها، براساس شاخص‌ها و معیارهایی طراحی شوند كه در نهایت كمك كنند تا اكوسیستم موجود در این منطقه پایدارتر شود.
كیادلیری با توجه به همین توضیح می‌گوید: به نظر من این اتفاق قرار‌بوده در طرح تنفس رخ دهد و شاید دوستان تا الان طرح تنفس را درست متوجه نشده بودند و هیچ فرقی بین طرح تنفس و طرح مدیریت پایدار نیست، اما این‌كه ما بیاییم با كلمات بازی و كلمه‌ها را جابه جا كنیم یك بحث دیگر است و من طرح جدیدی را آماده اجرا نمی‌بینم و بحث همان است كه بود و باید اجرا می‌شد.
رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران انتقاد دیگری هم به طرح جدید مطرح شده از سوی سازمان جنگل‌ها دارد و در توضیح این انتقاد می‌گوید: مشاركت مردم در شمال كشور برای اجرای طرح‌های اینچنینی اصلا امكان پذیر نیست. 
من اصلا متوجه نمی‌شوم كه تفسیر مشاركت مردم در جنگل‌های شمال یعنی چه؟! یعنی كجای جنگل را بدهیم دست مردم؟ شاید این اتفاق در زاگرس بیفتد چون در قسمت زاگرس جنگل حالت معیشتی هم دارد و مردم وابسته اند به جنگل و خیلی از اراضی در دست مردم است، درنتیجه می‌توان آرام آرام با دست مردم این مشاركت را عملی كرد ولی در شمال كشور مشاركت مردم زیاد معنادار نیست و حتما باید خود دولت به این قضیه رسیدگی و از جنگل محافظت كند.

 طرح تنفس جنگل
 طرحی با اما و اگر‌های زیاد

طرح تنفس جنگل با این‌كه عمر زیادی ندارد اما در همین مدت كوتاه هم كم‌حاشیه نداشته، حاشیه‌هایی كه یك عده را مخالف اجرایش كرده‌اند و عده‌ای راهم موافقش. داد مخالفت‌ها اما روی بحث افزایش قاچاق چوب بلند است. آنها می‌گویند مجلس شورای اسلامی برای حفظ و صیانت از جنگل‌ها قانونی را در برنامه ششم توسعه با عنوان تنفس جنگل‌ها تصویب كرد. تا در این مدت هر نوع بهره‌برداری از جنگل‌ها ممنوع  شو‌د. 
اما اجرای این طرح در بسیاری از مناطق باعث تشدید قاچاق چوب شده است و این یعنی تخریب بیشتر جنگل‌ها. شمس‌ا... شریعت‌نژاد عضو كمیسیون كشاورزی و نماینده مردم تنكابن، رامسر و عباس‌آباد در مجلس شورای اسلامی یكی از همین منتقدان است؛ نماینده‌ای كه معتقد است طرح تنفس جنگل‌های شمال آینده‌ای غم‌انگیز برای جنگل  رقم خواهد زد. 
او یكی از منتقدانی است كه می‌گوید اجرای طرح تنفس جنگل‌های شمال نیازمند بازنگری است و سبب فشار از جمله قاچاق چوب در جنگل‌ها شده است و اگر مردم كشور تاكنون نگران درختان جنگل بودند از این پس باید نگران اراضی جنگلی  باشند.
این انتقاد را البته رئیس شورای‌عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری سازمان جنگل‌ها قبول ندارد. پورمقدم به ما می‌گوید: قاچاق چوب معضلی است كه از گذشته وجود داشته و این‌كه بگوییم با طرح تنفس، قاچاق افزایش پیدا كرده درست نیست، اما مسلما وقتی برداشت چوب از جنگل‌های شمال متوقف شد، قیمت چوب افزایش پیدا كرد و چوب‌آلات باغی هم كه در برخی مناطق با قیمت كمتری برداشت می‌شد و برای كارخانجات صنایع چوب فروش می‌رفت افزایش قیمت داشت، طبیعی است با بالارفتن قیمت چوب انگیزه برای قاچاقچیان بیشتر بشود.