جام جم در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی کرد
چند نکته درباره پیشنهاد ظریف
این روزها با هر سفری كه وزیر خارجه یا معاونانش به كشورهای منطقه می‌كنند، گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر میانجی‌گری و مذاكره با آمریكا از این‌طرف و آن‌طرف بلند می‌شود، اما در میان این همه هیاهو محمدجواد ظریف از ارائه پیشنهادی ازسوی ایران به كشورهای منطقه خبر داده است.محمدجواد ظریف كه در روزهای اخیر پس از رفتن به پاكستان، سفری سه روزه به عراق داشت درباره اهداف این سفرها در جمع خبرنگاران گفت: ما به دنبال ایجاد روابط با تمام كشورهای حاشیه خلیج‌فارس هستیم و بر این اساس پیشنهادهای متعددی برای همكاری از جمله پیشنهاد امضای تعهد عدم تجاوز به كشورهای حاشیه خلیج‌فارس را داده‌ایم. این پیشنهاد ظریف گر چه جزئیات چندان مشخصی ندارد اما در اولین گام با استقبال سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه همراه شد. به گزارش ایسناو به نقل از روسیا الیوم، لاوروف در یك نشست خبری از پیشنهاد محمدجواد ظریف، وزیر خارجه كشورمان برای امضای معاهده عدم تجاوز به كشورهای همسایه استقبال كرد و گفت: موافقت بر مساله عدم تعرض به یكدیگر می‌تواند نخستین گام برای خاموش كردن آتش تنش‌ها باشد و به نظر ما این نوع برنامه درست است.در همین حال تور منطقه‌ای سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه كشورمان را نیز می‌توان در همین راستا ارزیابی كرد. عراقچی در اولین ایستگاه از این سفر منطقه‌ای به عمان رفت و در مسقط با یوسف بن علوی، وزیر مسؤول در امورخارجه عمان دیدار و آخرین وضعیت منطقه و تحولات آن را مورد بحث و بررسی قرار داد. كویت و قطر، ایستگاه‌های بعدی سفر منطقه‌ای معاون وزیر خارجه هستند. همزمان با این سفر شایعاتی مبنی بر گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان ایران و آمریكا مطرح شده اما عراقچی با رد هرگونه گفت‌وگوی مستقیم یا غیرمستقیم با آمریكا گفت: جمهوری اسلامی ایران برای برقراری روابطی متوازن و سازنده با تمام كشورهای منطقه خلیج‌فارس براساس احترام و منافع متقابل آمادگی دارد. بر اساس این اظهارات عراقچی می‌توان اینگونه برداشت کرد که در این سفرها نیز پیشنهاد مطرح شده از سوی وزیر خارجه در حال پیگیری است؛ پیشنهادی که قاعدتا در راستای سیاست‌های تنش‌زدای ایران در منطقه است اما به اعتقاد برخی کارشناسان در حال حاضر نیاز به چنین پیمان‌هایی در منطقه نیست و ایران در گذشته همواره سیاست‌های صلح‌جویانه خود را اثبات کرده است. با چند نفر از کارشناسان منطقه درباره پیشنهاد جدید ظریف گفت‌وگو کرده‌ایم.
صباح زنگنه / كارشناس مسائل منطقه
طرح این پیشنهاد از سوی ظریف به منظور بیان حسن نیت جمهوری اسلامی ایران نسبت به كشورهای همسایه است. همچنین اگر مبنای تنش‌های موجود در منطقه به دلیل نگرانی از حمله و تجاوزهای كشورهای منطقه به یكدیگر باشد، چنین معاهده‌ای می‌تواند در جهت از بین بردن هرگونه زمینه ایجاد اختلاف یا افزایش تنش باشد.
از این رو، این پیشنهاد به منظور استفاده از تجربه‌های گذشته در منطقه كه ناامنی‌ها یا ناشی از حمله یك كشور همسایه به كشور دیگر یا حمله كشورهای خارج از منطقه بوده، می‌تواند مفید باشد. در همین ارتباط حمله صدام به كویت و ایران نمونه‌های شاخصی هستند كه به‌واسطه انعقاد چنین معاهده‌ای می‌توان از بروز چنین حملاتی جلوگیری كرد. حال باید ببینیم واكنش دیگر كشورهای منطقه نسبت به این پیشنهاد چیست.
معتقدم این كشورها در جلسات داخلی خود این بحث را مطرح خواهند كرد و نتیجه تصمیمات خود را توسط یكی از مقاماتشان اعلام می‌كنند.
به اعتقاد بنده برخی كشورها تمایل خواهند داشت به صورت انفرادی وارد چنین توافقنامهای با ایران شوند و در مقابل برخی كشورها هم مایل خواهند بود به صورت گروهی با ایران وارد بحث شوند. در هر صورت این به برداشت آنها از این ابتكار عمل وزارت خارجه ایران
بستگی دارد.
در حال حاضر به چنین پیمان‌هایی نیاز نیست
جعفر قنادباشی / كارشناس مسائل منطقه
در موقعیت فعلی و از لحاظ توانمندی نظامی در شرایطی قرار داریم كه به اینگونه معاهدات نیاز نداریم اما آنچه از زبان آقای ظریف در این ارتباط گفته شده مربوط به شرایط آینده و اهداف دیگری است.
توانمندی دفاعی، حضور منطقه‌ای و تجارب كشورمان در این زمینه آمریكا را در شرایطی قرار داده كه توانایی مقابله با جمهوری اسلامی ایران را نداشته و می‌داند چنانچه مرتكب خطای نظامی شود، فعالیت‌هایش مختل شده و منافع آنها در منطقه آسیب بسیاری خواهد دید.
جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر نگرانی از حمله نظامی یا حتی همكاری كشورهای منطقه با دشمن ندارد و مطمئن است كه قابلیت مقابله با آمریكا را دارد.
تازه‌ترین اظهارات ترامپ در مورد ایران نیز نشاندهنده این است كه به سمت بازگشت از سیاست‌های خصومت‌آمیز نسبت به ایران حركت می‌كند.
بنابراین پیشنهاد وزیر خارجه كشورمان در جهت اطمینان‌بخشی به كشورهای منطقه است كه اگر چنانچه در معرض خطر قرار گرفتند به آنها كمك خواهیم كرد، البته حتی قبل از عنوان شدن چنین توافقنامهای نیز وقتی عراق مورد حمله داعش قرار گرفت به این كشور كمك كردیم. در هر حال به‌واسطه چنین معاهده‌ای می‌توانیم كشورهای منطقه را دلگرم كنیم و هرگونه تردید احتمالی نسبت به ایران را از بین ببریم.
در ضمن بسته شدن چنین معاهده‌ای موجب خالی شدن منطقه از حضور قدرت‌های بزرگ می‌شود، زیرا نوعی پیمان دفاعی منطقه‌ای محسوب می‌شود.
ایران همواره در مسیر تنش‌زدایی گام برداشته است
نوذر شفیعی/ استاد دانشگاه
پیشنهاد وزیر خارجه کشورمان مبنی بر امضای تعهدنامه عدم‌تجاوز بین ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس نشاندهنده شفافیت و حسن نیت جمهوری اسلامی ایران و همچنین تلاش کشورمان در راستای اعتمادسازی با همسایگان است. اجرایی شدن پیشنهاد آقای ظریف موجب رفع نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی است که ممکن است بعضا به صورت واقعی و کاذب در منطقه وجود داشته باشد و به این ترتیب مرزها را در منطقه غیرامنیتی می‌کند. امضای تعهدنامه عدم تجاوز در جهت رفع برخی سوءتفاهمها در منطقه و کاهش تنش‌های روانی موثر و کارساز است و بهانه را از برخی کشورهای منطقه که به دنبال ایجاد جنگ روانی علیه ایران هستند، خواهد گرفت، بنابراین این پیشنهاد، پیشنهاد معقولی است.اگر کشورهای منطقه خلیج فارس و تمام همسایگان ایران اهمیت این پیام را درک کنند، می‌تواند نقطه عطفی در منطقه باشد، به همین دلیل کشورهای منطقه بهتر است از آن استقبال کنند تا گام مهمی برای رفع سوءتفاهمها و سوء‌ظن‌های احتمالی در منطقه برداشته شود. ایران البته همواره در گذشته نیز در راستای همگرایی و تنش‌زدایی در منطقه حرکت کرده و گام جدید نیز مهر تایید دیگری بر سیاست صلح‌جویانه ایران در منطقه است.
