به رنگ استقلال

جام‌جم از موفقیت پژوهشگران در تولید رنگ‌های سازه‌های دریایی و صنعتی ضدخوردگی با كمك نانوذرات در مجموعه‌ای دانش‌بنیان گزارش می‌دهد

به رنگ استقلال

آسیب و خوردگی سطح سازه‌های صنعتی در اثر مجاورت با مواد خورنده یا شرایط ویژه آب‌وهوایی همواره از معضلات مهم و پرهزینه صنایع بوده است. این آسیب‌ها زمانی كه صحبت از صنایع و تجهیزات دریایی باشد، علاوه بر خوردگی‌ها مشكلات دیگری مانند چسبیدن خزه‌ها و سایر موجودات دریایی مانند كشتی‌چسب‌ها را نیز شامل می‌شود و هزینه نگهداری تجهیزات را تا چند‌برابر افزایش می‌دهد. استفاده از رنگ‌های ضدخزه بر پایه فلزاتی مانند مس و روی از سال‌ها پیش مورد استفاده شركت‌های دریایی قرار گرفته است. استفاده از این رنگ‌ها گرچه تا حدی این مشكلات را كاهش می‌دهد اما همچنان نمی‌تواند به صورت كامل مشكل را برطرف كند. به علاوه ماندگاری این پوشش‌ها بسیار كوتاه است و استفاده از آنها آسیب‌های جدی زیست‌محیطی به‌دنبال خواهد داشت. از این رو، فعالان حوزه رنگ‌ها و پوشش‌های دریایی و صنعتی در سال‌های اخیر به دنبال راهكار مناسبی برای حل این معضل مهم صنعتی بوده‌اند. در این میان گروهی از پژوهشگران ایرانی نیز در مجموعه‌ای دانش‌بنیان همگام با فناوران كشورهای پیشرو با تكیه بر دانش فنی خود توانسته‌اند رنگ‌ها و پوشش‌های فناورانه و به‌روز برای صنایع گوناگون كشور، به‌ویژه صنایع دریایی تولید كنند. دكتر ابراهیم رئیسی، مدیرعامل شركت دانش‌بنیان «نانورنگ‌ها و پوشش‌های اقیانوس آبی»، در گفت‌وگو با جام‌جم از آخرین دستاوردهای این مجموعه و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این محصولات می‌گوید.

ایده شكل‌گیری مجموعه دانش‌بنیان «نانورنگ‌ها و پوشش‌های اقیانوس آبی» که از سال 1394 فعالیت خود را آغاز كرده است، ابتدا براساس احساس نیاز گروهی از پژوهشگران كشور در حوزه تولید پوشش‌های مقاوم دریایی به وجود آمد. این گروه پس از تحقیق و آزمایش‌های بسیار، دانش‌ فنی تولید رنگ‌های دریایی نسل جدید كه خاصیت ضدخزه دارند را به دست آوردند. فناوران این شركت پس از بررسی شرایط ورود به بازار و بررسی میزان تقاضا برای محصول‌شان شركت خود را به صورت رسمی به ثبت رساندند. از این به بعد این مجموعه همواره در تلاش بوده همگام با شركت‌های مطرح دنیا در زمینه تولید رنگ‌های صنعتی پیش برود و یكی از معضلات و چالش‌های مهم صنایع به‌ویژه صنایع دریایی را برطرف كند. به گفته دكتر رئیسی، مدیرعامل این شركت دانش‌بنیان، این مجموعه تنها شركت فعال در ایران است كه با استفاده از فناوری‌های روز و پیشرفته دنیا مانند فناوری نانو، اقدام به تولید محصولاتی باكیفیت و پیشرو در حوزه رنگ‌های دریایی و صنعتی كرده كه به‌خوبی قابلیت رقابت با برندهای خارجی را دارد و حتی در برخی موارد یك سر و گردن از آنها بالاتر است.
 رنگ‌های پیشرو، صنعت را تجهیز می‌كنند
این مجموعه دانش‌بنیان در حال حاضر دو سبد محصول رنگ‌های دریایی و صنعتی رایج و رنگ‌ها و پوشش‌های دارای فناوری پیشرفته را وارد بازار كرده است. دسته اول شامل محصولاتی است كه بیشتر شركت‌های تولیدكننده رنگ‌های صنعتی در دنیا تولید می‌كنند. رنگ‌های اپوكسی، پولی‌اورتان، سیلیكونی‌های نسوز و ضدخزه‌های رایج از جمله این محصولات است كه اكثرا در فهرست محصولات سایر شركت‌های خارجی تولیدكننده رنگ‌ها و پوشش‌های صنعتی نیز مشاهده می‌شود. دكتر رئیسی با تأكید بر اهمیت كیفیت محصولات این دسته توضیح می‌دهد: «مشابه این محصولات را می‌توان در سایر شركت‌های رنگ‌سازی نیز مشاهده كرد، اما همواره تلاش كرده‌ایم كه این محصولات را نیز با كیفیتی قابل رقابت عرضه كنیم تا محصولات‌مان در بازار همواره مورد توجه قرار بگیرد.»
محصولات دارای فناوری پیشرفته این مجموعه در سه دسته طبقه‌بندی می‌شود كه هریك از آنها دارای ویژگی‌های خاصی است كه در دنیا كم‌نظیر یا بی‌نظیر به شمار می‌آید.
     پوشش‌های هوشمند آبگریز زیر آب (زیر خط آبخور شناور): این پوشش‌ها با ویژگی‌های منحصر به فرد خود سطحی صیقلی مانند بدن كوسه و دلفین ایجاد كرده و از چسبندگی خزه‌ها و كشتی‌چسب‌ها جلوگیری می‌كنند. به گفته دكتر رئیسی، این پوشش‌ها نه‌تنها هیچ‌گونه آسیبی به محیط‌زیست وارد نمی‌كنند، بلكه به دلیل سطح صیقلی كه ایجاد می‌كنند اصطكاك بدنه شناور یا كشتی با آب را به حداقل می‌رسانند كه این موضوع تأثیر مستقیمی بر كاهش مصرف سوخت و افزایش سرعت كشتی خواهد داشت. این پوشش‌ها بیش از هفت سال دوام دارند و با استفاده از آنها هزینه پاكسازی دوره‌ای بدنه سازه‌های دریایی به صفر خواهد رسید. دكتر رئیسی در ادامه توضیحاتش به ویژگی دیگر این پوشش‌ها اشاره می‌كند و می‌افزاید: «برای رنگ‌آمیزی سازه با این رنگ‌ها نیازی نیست هر لایه كاملا خشك شود و سپس لایه بعدی اعمال شود. این ویژگی سرعت رنگ‌آمیزی را به‌شدت افزایش خواهد داد.»
     پوشش‌های صنعتی: این دسته شامل پوشش‌های هیبریدی جایگزین پوشش‌های سه لایه رایج است. این مجموعه همچنین به‌تازگی در حال تولید پوشش‌های ضد حریق صنعتی نیز هست كه این محصولات در مرحله بررسی و اخذ تأییدیه‌ها قرار دارد و برخی از محصولات آن نیز به صورت محدود وارد بازار شده است.
     پوشش‌های ضد خوردگی: مهم‌ترین دسته از محصولات با فناوری بالا در این مجموعه هستند. پژوهشگران این مجموعه با كمك فناوری نانو موفق به تولید دو نوع پوشش ضد خوردگی نانوكریستال و نانوزینگا در مقیاس نانوذرات شده‌اند كه هر‌یك خواص ویژه و منحصر به فردی دارد. دكتر رئیسی در مورد ویژگی‌های محصول نانوزینگا به جام‌جم می‌گوید: «این پوشش، به صورت تك‌لایه می‌تواند در تأسیسات صنعتی مورد استفاده قرار بگیرد و در حقیقت سازه صنعتی را بدون نیاز به جداسازی قطعات به همان شكلی كه هست، در محل گالوانیزه سرد كند. این پوشش مقاومت بسیار زیادی در برابر شرایط نامساعد و عوامل ایجاد خوردگی فلزات و خراش‌ها ایجاد می‌كند و طول عمر آن بر اساس آزمایش‌های مختلف و بررسی‌های انجام شده بیش از 20 سال خواهد بود.» این پوشش‌ها علاوه بر سازه‌های دریایی برای انواع سازه‌های صنعتی، سازه‌های نیروگاهی، دكل‌های برق و مخابرات، پست‌های فشار قوی، تأسیسات نفتی و لوله‌های انتقال نفت و گاز قابل استفاده است. با توجه به كارایی بالای این محصول می‌تواند طول عمر تأسیسات دریایی و سازه‌های صنعتی را چند‌برابر افزایش دهد و به همین ترتیب هزینه نگهداری سازه‌ها را نیز به طور قابل توجهی كاهش دهد.
نانوكریستال‌ها نیز كه به عنوان رنگ پایه (Primer) بسیار مقاوم روی سازه‌هایی كه در معرض خوردگی قرار دارد، اعمال می‌شود. مدیرعامل این شركت دانش‌بنیان در مورد كارایی این پوشش‌ها به جام‌جم می‌گوید: «نانوكریستال‌ با ایجاد لایه‌ای به ضخامت 20 نانومتر روی سطح سازه، آن را در برابر خوردگی‌ها و زنگ‌زدگی اولیه محافظت می‌كند. در حالت عادی برای رنگ‌آمیزی سازه‌های فلزی پس از پوشش با رنگ پایه، ساب‌پاشی (Sandblasting) می‌شوند تا برای رنگ‌كاری اصلی آماده شوند. در شرایط رطوبت زیاد مثل بنادر جنوبی كشور، روی سطح فلزی بلافاصله پس از ساب‌پاشی به دلیل این كه قسمت‌هایی از رنگ پایه كنده می‌شود، یك لایه زنگ‌زدگی اولیه ایجاد می‌شود كه در ادامه از اتصال خوب رنگ اصلی به بدنه جلوگیری كرده و طول عمر رنگ را كاهش خواهد داد. استفاده از نانوذرات كریستالی در رنگ پایه نانوكریستال علاوه بر قدرت چسبندگی بسیار بالا به سطح، در برابر ساب‌پاشی نیز مقاومت بسیار دارد و مانع از زنگ‌زدگی اولیه روی سطوح سازه‌ها خواهد شد. 
 در ایران همگام با دنیا  پیش می‌رویم
این مجموعه دانش‌بنیان علاوه بر اخذ گواهی دانش‌بنیانی و ثبت اختراع برای پوشش‌های دریایی خود در كشور، گواهینامه‌ها و استانداردهای بین‌المللی از سازمان بین‌المللی صنایع دریایی (IMO) را برای پوشش‌های دریایی اخذ كرده است. رنگ‌های مورد استفاده برای تجهیزات زیر سطح آب به دلیل خطراتی كه می‌تواند برای زیست‌بوم‌های آبی ایجاد كند باید از استانداردهای خاصی پیروی كند و شناورها و كشتی‌ها نیز موظف هستند از رنگ‌های دارای این استانداردها و مورد تأیید سازمان بین‌المللی صنایع دریایی استفاده كنند. به گفته دكتر رئیسی در حال حاضر این مجموعه دانش‌بنیان تنها شركت ایرانی تولیدكننده رنگ‌های دریایی دارای مجوز بین‌المللی از شركت بی‌وی فرانسه است. تعداد شركت‌های دارای مجوز تولید رنگ‌های دریایی برای زیر سطح آب در منطقه خاورمیانه نیز انگشت‌شمار است و این ویژگی می‌تواند امكان رقابت و ورود به بازارهای منطقه را برای شركت فراهم كند. 
گفتنی است محصولات دریایی تولید شده در این شركت در حال حاضر به صورت محدود به كشورهای استرالیا، چین و اندونزی صادر شده است. اگرچه این شركت دانش‌بنیان در پی توسعه مجموعه خود و صادرات محصول به كشورهای دیگر است و این كشورها نیز برای خرید این محصولات تمایل نشان داده‌اند، اما به عقیده مدیرعامل این شركت، اول باید جایگاه داخلی این مجموعه دانش‌بنیان به خوبی تثبیت شده و سپس به صورت جدی وارد بازارهای جهانی شود. برنامه این مجموعه برای ورود به بازارهای جهانی بیشتر روی كشورهای حاشیه خلیج‌فارس و چین متمركز شده است.