مرز كاهش استرس با سونوگرافی بارداری
انجام سونوگرافی برای اغلب بارداران از آن رو بسیار هیجان‌انگیز است كه تنها وسیله ارتباطی با جنین‌شان محسوب می‌شود. باردار می‌تواند به‌وسیله سونوگرافی از سلامت فرزند در حال رشدش مطمئن شود و نیز با اطمینان از جنسیت فرزندش، تصاویری واقعی از مادر شدن را در ذهن‌اش مرور كند. شاید بتوان سونوگرافی را تنها دریچه ایجاد پیوند پیش از تولد بین مادر و فرزند دانست؛ البته نگاه‌های تردید‌آمیز زیادی نسبت به عوارض سونوگرافی به‌ویژه از نوع سه و چهاربعدی در بسیاری افراد وجود دارد كه دكتر شهرام اخلاق‌پور، عضو انجمن رادیولوژی ایران در گفت‌وگو با ما از صحت و سقم آن می‌گوید . خیلی‌ها در تایید نگرانی‌شان نسبت به عوارض سونوگرافی بارداری می‌گویند این روش تشخیصی با استفاده از امواج صوتی با فركانس بالا عمل می‌كند و می‌تواند جنین را گرم كند. چنین باوری شاید درباره سونوگرافی‌های سه و چهاربعدی طی بارداری، آن هم بیش از حد توصیه مصداق پیدا كند، اما هیچ نوع عارضه‌ای تاكنون درباره سونوگرافی دوبعدی به تایید نرسیده است . به همین دلیل، تاكید می‌شود سونوگرافی طی بارداری فقط در مقاطع مشخصی و برحسب ضرورت و با تایید پزشك متخصص باید انجام شود و افراط در انجام آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
الگوی انجام سونوگرافی طی بارداری، تابع راهنماهای تشخیصی هر كشور است. آنچه كاملا استاندارد و ایمن محسوب می‌شود، انجام اولین نوبت سونوگرافی برای تشخیص ساك حاملگی و بررسی احتمال حاملگی خارج از رحم ( مولار) است كه در اوایل بارداری و معمولا دو یا سه هفته بعد از عقب افتادن عادت ماهانه انجام می‌شود. پزشك متخصص در این سونوگرافی، وضعیت شكل‌گیری ساك حاملگی، جنین و همچنین وجود ضربان قلب جنین را بررسی می‌كند.
رفع نگرانی از حیث سندرم داون
یكی از نگرانی‌های همه پدر و مادرها خطر ابتلای فرزندشان به اختلالات كروموزومی به‌ویژه سندرم داون (مونگولیسم) است. خوشبختانه بررسی و تشخیص این مساله تا حد زیادی از طریق سونوگرافی طی سه ماهه اول بارداری ممكن است.
این سونوگرافی معمولا طی هفته‌های ۱۱ تا ۱۳ بارداری و به‌عنوان بخشی از غربالگری‌های سه ماهه اول انجام شده و میزان مایع پشت گردن جنین و ضخامت آن و تشكیل تیغه بینی بررسی می‌شود و نتیجه آن احتمال ابتلا به اختلالات كروموزومی مانند سندرم داون و تریزومی ۱۸ را تعیین می‌كند. البته سندرم داون تست‌های خونی تشخیصی نیز دارد.
وقتی مجوز سقط صادر می‌شود
البته سونوگرافی همه موارد داون را نمی‌تواند تشخیص دهد و حتی در موارد معدودی، اندازه‌گیری‌ها ممكن است طبیعی باشد، ولی فرزندی با داون متولد شود و برعكس .
با این‌حال، در صورت تشخیص بیماری‌هایی چون سندرم داون در جنین تا 19 هفتگی با اجازه پزشكی قانونی، مجوز سقط صادر می‌شود، اما بعد از آن اجازه سقط داده نمی‌شود، مگر این‌كه اتفاق خاصی بیفتد كه جان مادر در خطر باشد به گونه‌ای كه خروج جنین ضرورت پیدا كند.
فرزندم سالم باشد، دختر یا پسرش فرقی نمی‌كند
سونوگرافی در سه ماهه دوم، یعنی بهترین مقطع بارداری و بین هفته‌های ۱۶تا۱۸ انجام می‌شود كه هدف از انجام آن، یافتن هر نوع نقص ساختاری و مشكلات رشد جنین است. همچنین تعیین جنسیت جنین با همین سونوگرافی مشخص می‌شود .
طی این سونوگرافی، جنین از حیث هر نوع مشكل احتمالی در قلب، شكم، ستون فقرات، صورت و سایر بخش‌ها غربالگری می‌شود. همچنین وضعیت جفت و محل قرارگیری آن و بند ناف مورد بررسی قرار می‌گیرد و امكان تشخیص مشكلاتی مانند لب‌شكری یا كوتاهی اندام جنین از طریق سونوگرافی در 18 تا 22 هفتگی بارداری ممكن است .
ترس از سونوگرافی سه‌بعدی
مطالعات زیادی در مورد عوارض احتمالی سونوگرافی سه و چهاربعدی انجام گرفته و مشخص شده در صورتی كه قوانین لازم در این زمینه رعایت شود و میزان انرژی صوتی وارده به جنین استاندارد باشد، ضرری به همراه نخواهد داشت.
در ضمن سونوگرافی سه و چهاربعدی در تشخیص ضایعاتی همچون لب شكری، كوتاهی اندام و ناهنجاری‌های سطح بدن می‌تواند مؤثر واقع شود.
تا به‌حال در هیچ مقاله‌ای ثابت نشده كه سونوگرافی باعث اختلالی در جنین شود ولی باید از سونوگرافی اضافه پرهیز شود و فقط وقتی ضرورت دارد انجام شود. مثلا گاهی سونوگرافی اكو كاردیو‌گرافی جنین برای بررسی مشكلی در قلب جنین توصیه می‌شود تا از آن جزئیات بیشتری بررسی شود .
ایستگاه آخر بارداری
بعد از هفته ۲۸ بارداری یك سونوگرافی دیگر برای بررسی میزان رشد و وزن جنین به نسبت سن، وضعیت چرخش جنین و آمادگی قبل از زایمان انجام می‌شود. در این مرحله، پزشك متخصص، طول استخوان‌های دور سر، ران و دور شكم و وزن جنین را تخمین می‌زند و آن را به نسبت وزن مناسب برای هفته بارداری مقایسه می‌كند.
به خاطر داشته باشید كه سونوگرافی نمی‌تواند همه نقایص و ناهنجاری‌های كروموزومی را مشخص كند و در واقع، می‌تواند به بیمار و پزشك این اطمینان را بدهد كه همه چیز در شرایط مناسب است و در صورتی كه مشكلی وجود داشته باشد آن را نشان می‌دهد تا آزمایش‌های بیشتری انجام
شود.
