نگاهی به وضع تولید و فروش خودروهای برقی در جهان نشان میدهد آینده صنعت خودروهای برقی را باید در چین جستوجو كرد
آینده ماشینهای برقی زیر پنجه اژدهای زرد
خودروسازهای بزرگ دنیا اكنون در حال عوض كردن ریل و حركت به سوی تولید خودروهای برقی هستند. دلایل متعددی برای این تغییر وجود دارد. اول اینكه استفاده از این نوع خودروها، ما را از وابستگی به سوخت فسیلی رها میكند و به دلیل ویژگی آلایندگی صفر در آنها، محیط زیست از آلودگی هوا نجات پیدا میكند. در ضمن هزینههای مصرف سوخت تا حد بسیاری كاهش مییابد و میتوان راحتتر از هر نوع سوخت فسیلی، برق تولید كرد. خودروسازهای معتبر دنیا در تولید خودروهای برقی موفقیتهای بزرگی كسب كردهاند. در كشور ما نیز ایران خودرو و سایپا مدعیاند توان تولید خودروی برقی را دارند و در این زمینه تلاشهایی انجام دادهاند. از جمله رونمایی از خودروی ساینا برقی در سایپا و رانا برقی در ایرانخودرو. اما به نظر میرسد گامهایی كه چینیها در این مسیر برداشتهاند، جدیتر از هر رقیب دیگری بوده است.
فعلا مردم چین بیش از كشورهای دیگر خودروی برقی میخرند. سال گذشته یكمیلیون و 250هزار خودروی برقی - كه از میان آنها ۹۸۴هزار خودرو فقط با باتری كار میكرد - در این كشور فروخته شده است. این تعداد خودرو معادل بیش از نیمی از تمام خودروهای برقی است كه در سطح جهان فروخته شده است. بخش بسیار زیادی از این خودروها در خودروسازی بیوایدی (BYD) كه در شهر شیآن (Xi’an) چین قرار دارد، تولید شده است.
آمارهای بالای تولید و فروش
خودروسازی بیوایدی در سال ۲۰۱۸ تقریبا ۲۴۸هزار وسیله نقلیه با آلایندگی صفر به دنیا فروخت كه از این نظر توانست از شركت تسلا - كه آمار فروش ۲۴۵هزار خودروی برقی داشته است - پیشی بگیرد. این شركت چینی در سال 1374/ ۱۹۹۵ بهعنوان سازنده باتری برای تلفنهای همراه و دوربینهای دیجیتال شروع به كار كرد و تولیدات باتری خود را تا جایی گسترش داد كه توانست برای خودروها، اتوبوسها و كامیونهای برقی هم باتری تولید كند.
این شركت چند ماه گذشته، اولین ناوگان اتوبوسهای دو طبقه تمام برقی خود را كه شامل ۳۷ دستگاه اتوبوس بود، به عنوان بخشی از سیستم حملونقل عمومی لندن به راه انداخت.
شركتهای خودروساز دیگر چینی مانند چری (chery)، گروه جیلی (Geely) كه شركت خودروسازی بزرگ و نیرومندی است و در حال حاضر صاحب شركتهای ولوو، لوتوس و شركت تاكسیرانی لندن است، به مرزهای بینالمللی راه یافتهاند.
سام كوروس، تحلیلگر سرمایهگذاری در شركت آرك (ARK)، تخمین میزند كه حدود ۵۰۰ شركت سازنده خودروهای برقی در چین وجود دارد كه بسیاری از آنها مشغول تولید اولین وسایل نقلیه خود هستند. بنابر گزارشهای اخیر، ۳۳۰ركت برای دریافت یارانه تشویقی دولت بهمنظور تولید خودروهای برقی ثبتنام كردهاند.
این گزارشها نشان میدهد كه با وجود كاهش كلی فروش خودرو در چین - كه دوسال پیش، نزدیك به ۸ درصد كاهش فروش داشت - صنعت خودروهای برقی آن در حال رشد و شكوفایی است. سال گذشته (1397/ 2018) فروش وسایل نقلیه برقی كه با باتری كار میكنند، حدود ۵۰ درصد در این كشور افزایش نشان داده بود.
یونشی وانگ، مدیر مركز انرژی و حملونقل چین در دانشگاه كالیفرنیا در دیویس میگوید: «اخیرا ما در كشورمان شاهد تغییر رویكرد از تولید وسایل نقلیه با موتورهای دارای سوخت احتراقی به سمت تولید خودروهایی با آلایندگی صفر بودهایم.» دولت چین در نظر دارد تا سال 1399/ ۲۰۲۰ تولید خودروهایی را كه با انرژیهای جدید كار میكنند، از جمله خودروهای برقی، هیبریدی و سوخت سلولی، به پنج میلیون دستگاه برساند و سالانه بیش از دو میلیون دستگاه از این نوع خودروها بفروشد.
وانگ میگوید، یكی از نگرانیهای اصلی دولت چین، امنیت انرژی است. حدود ۷۰ درصد از نفت خام چین، وارداتی است و دولت میخواهد به نیروی برق كه میتواند در داخل آن را تولید كند، متكی باشد. چین حدود یك دهه است به سازندگان خودروهای برقی یارانه تخصیص داده و بسیاری از آنها را حمایت مالی میكند.
این كشور تا اواخر سال گذشته، حدود ۳۴۲هزار ایستگاه شارژ عمومی خودروهای برقی ساخته است و در حال حاضر شروع به مجهز كردن ساختمانهای مسكونی به مكانی برای شارژ خودروهای برقی شخصی كرده است. ایستگاههای شارژ عمومی آمریكا در مقایسه با چین، بسیار كمتر و فقط ۶۷ هزار ایستگاه است.
انگیزه تولید خودروهای برقی در چین
تغییرات آبوهوا و كیفیت بد هوای چین، مهمترین عواملی است كه این كشور را به تولید خودروهای برقی تشویق كرده. چین در پیمان پاریس نسبت به تغییرات اقلیمی در خرداد 1397/ ژوئن ۲۰۱۸ متعهد شد كه از انتشار كربن بكاهد. به این ترتیب دولت برنامههایی در این خصوص ترتیب داد. یكی از این برنامههای مبارزه با آلودگی هوا، سهساله است و به موجب آن برای مناطقی از این كشور كه تقریبا یكسوم جمعیت چین را در خود جای داده، قوانینی وضع كرده است. در این مناطق ورود خودروهای سنگینی كه مجهز به سوخت احتراق داخلی هستند، ممنوع اعلام شده است. بنا بهگفته جك باركنباس، از موسسه انرژی و محیطزیست وندربیلت در تنسی، چین نمونهای بارز از كشوری است كه برای عرضه و همچنین تقاضای خودروهای برقی، كمكهای مالی وضع میكند. مثلا دولت برای شهرهای شانگهای و پكن، پلاكهایی بهمنظور خودروهای با آلایندگی صفر تخصیص داده است. همچنین در این شهرها هر سال، ثبت پلاك خودروهای جدید سوخت فسیلی، با محدودیت شدیدتری مواجه میشود.
در شانگهای، پلاك خودروهای جدید با قیمت معادل ۱۳هزار دلار فروخته میشوند. وانگ میگوید: «اگر یك وسیله نقلیه با آلایندگی صفر بخرید، این قانون محدودكننده در موردتان صدق نمیكند و بلافاصله خودرویتان، ثبت پلاك میشود.» معمولا ثبت پلاك خودروهای با احتراق داخلی، دو سال طول میكشد.
یكی از شهروندان پكن كه خودروی برقی خریده است میگوید اولین خودروی برقی خود را كه مدل جیلی دیهائو (Geely DiHao) بوده است در سال ۲۰۱۶ به دلیل مشكلات ثبت پلاك خودروی سوخت فسیلی، خریده است. وی همچنین میگوید در پكن، اگر خودرویی با سوخت احتراق داخلی داشته باشید، یك روز در هفته نمیتوانید از آن استفاده كنید. اما خودروهای برقی هیچ محدودیتی ندارند.
از آنجا كه مالكیت خصوصی خودرو در چین پدیدهای نسبتا جدید است، تغییر جهت از خودروهای سوخت فسیلی به برقی آسانتر صورت میگیرد. بنا به گفته ایزبراند هو، كه در شركت خودروسازی بیوایدی، شعبه اروپایی واقع در هلند مشغول فعالیت است، علاقه و وفاداری به برندی خاص در میان مشتریان چینی بسیار كم است. در واقع آنها به سوی هر خودرویی كه برایشان رفاه و آسایش بیاورد و كارایی خوبی داشته باشد، جذب میشوند.
همچنین باركنباس میگوید: «اوج مالكیت خودرو در مكانهایی مانند ایالات متحده و بریتانیا باعث شده كه مردم این كشورها در مقایسه با چین به سازگاری یافتن با خودروهای برقی، علاقه كمتری نشان دهند.» او ادامه میدهد: «تردید داریم كه در آینده بتوانیم در مقایسه با چند سال گذشته، خودروهای برقی بیشتری بفروشیم. اما این وضعیت در چین كه مالكیت سرانه خودروی آن بسیار كمتر است، وجود ندارد.»
چقدر پیشرفت ممكن است؟
البته فروش خودروهای برقی در چین، هنوز جای بسیاری برای رشد دارد. با وجود اینكه بازار خودروهای برقی چینی به بزرگترین بازار در دنیا تبدیل شده است، در خود چین فقط 4 درصد از این خودروها فروخته شدهاند. نروژ، كشور پیشگام دنیا در درصد فروش خودروهای برقی است. این كشور سال گذشته، ۴۶درصد از خودروهای به فروش رفتهاش برقی بودهاند.
وانگ میگوید چنین تغییری زمان میبرد. او حساب میكند كه اگر تا سال 1410/ ۲۰۳۱ نزدیك به صددرصد فروش خودروهای چینی، برقی باشند، فقط ۳۰درصد خودروهایی هستند كه در جادهها میرانند. وقتی كمك مالی دولت چین هم كه در سال 1393/ ۲۰۱۴ به اوج خود رسیده بود، در سال 1399/ ۲۰۲۰ قطع شود، فروش خودروهای برقی هم كاهش مییابد. كوروس میگوید این اقدام احتمالی میتواند موجب كاهش تعداد شركتهای سازنده خودروهای برقی در چین شود. او شركتهای سازنده خودروهای برقی چینی را با صنعت خودروسازی ایالات متحده در اوایل قرن نوزدهم میلادی مقایسه میكند. تعداد این خودروسازان در مدت یك دهه، از ۲۵۰شركت به كمتر از ۵۰ شركت رسید كه بنابه اعتقاد كوروس، اتفاق خوبی برای بازار بود.
از طرفی شركتهای بینالمللی برای بهدست آوردن سهمی در بازار چین با یكدیگر در رقابتند. فولكسواگن اخیرا اعلام كرد كه قصد دارد تا سال 1407/ ۲۰۲۸ قریب به 11میلیون و 600هزار دستگاه خودروی برقی در چین تولید كند. تسلا هم در حال ساخت كارخانههای عظیم خودروسازی در شانگهای است.
اما چرا مشتریهای آنسوی آبها، خودروهای برقی ساخت چین را نمیخرند؟ وانگ میگوید تاكنون شركتهای سازنده وسایل نقلیه چین، به جای صادرات خودروهای سواری، ترجیح میدادند خودروهای سنگین تجاری صادر كنند تا گرفتار تغییرات احتمالی در تقاضای مشتریان نشوند.
مشكل دیگر، شك و تردیدهایی در زمینه رعایت حریم شخصی است كه ادعا میشود در این خودروها نقض میشود. مثلا سال گذشته گفته شده بود كه سازندگان خودروهای برقی، با استفاده از خودروهای خود، اطلاعاتی از مالكان آنها را به دولت میدهند و همچنین بیش از یك میلیون خودرو پیوسته ردیابی میشدند.
برقیهای چینی چقدر باكیفیت است؟
چینیها میگویند، شركتهایی مانند بیوایدی، خودروهایی میسازند كه میتواند با خودروهای تسلا رقابت كنند. با این حال بررسی این خودروها نشان میدهد چنین ادعایی تردیدآمیز است. باركنباس میگوید: «رقابت این خودروها از نظر عملكرد با خودروهای تسلا بسیار سخت است و وسایل نقلیه برقی چینیها در حال حاضر میتوانند در بردهای متوسط تولید شده و وارد بازار جهانی شود».
همچنین با وجود اینكه شركت تسلا برنامه تولید خودروهای برقی ارزانقیمت دارد، قیمت ارزانترین مدلهای فعلی این شركت، با قیمت خودروهای نشانهای تجاری لوكس دیگر برابری میكند.
پیشینه شركت بیوایدی و دیگر شركتهای چینی مانند كالت (CAlT) كه سازنده باتریهای گوناگون بودند، ممكن است برای صنعت خودروسازی چین، مفید باشد. در واقع باتری یك خودروی برقی، ارزشی معادل یكچهارم قیمت خودرو را دارد. در ضمن این باتریها را میتوان ارزانتر هم تولید كرد.
این بررسی نشان میدهد میتوان تا یك دهه آینده خودروی برقی با قیمتی ارزانتر از خودروهای با سوخت فسیلی خرید كه در آن صورت شاهد تغییری بسیار در تقاضای این خودروها خواهیم بود. به خاطر نجات خودمان از آلودگی هوا و تغییر اقلیم هم كه شده، لازم است هرچه زودتر خودروهای برقی همهگیر شوند.
منبع: New Scientist