طـــرح   پــر ترافیـــک

بررسی 12 ایرادی که پلیس از طرح ترافیک جدید گرفته است

طـــرح پــر ترافیـــک

توجیه اصلی شهرداری تهران در اجرای طرح ترافیك جدید، كاهش ازدحام و تردد و البته كاهش آلودگی هوا بوده است، اما حالا پلیس راهور می‌گوید نه بار ترافیكی از روی دوش شهر برداشته شده است و نه تغییری در وضعیت آلودگی هوا پیش آمده. دلیل اجرای طرح ترافیك اما از نگاه پلیس درآمدزایی شهرداری از شهر است. در این میان گمانه‌هایی از میزان این درآمد هم به گوش رسانه‌ها رسیده؛ به عنوان مثال برآوردی از سوی پلیس راهور مطرح شد مبنی بر این‌كه با اجرای این طرح روزانه درآمد شهرداری حدود ده میلیارد تومان می‌شود. هر چند شهرداری هم واكنش‌هایی به این ارقام داشت چرا كه محسن پور سید آقایی، رئیس سازمان حمل و نقل ترافیك شهرداری تهران اعلام كرد درآمد شهرداری از فروش طرح درسال 96، 364 میلیارد تومان بوده كه درسال97 به 290 میلیارد تومان كاهش یافته و با این مقدمه نتیجه گرفت كه طرح جدید ترافیك كاسبكارانه نیست. چالش بر سر همین موضوع تنها میان پلیس و شهرداری نبود و خیلی از اعضای شورای شهر هم ایرادات مهمی به طرح تازه شهرداری داشتند. در میانه این چالش‌ها آمارهایی هم از سوی موافقان و مخالفان مطرح می‌شد. شهرداری اعلام می‌كرد در هفته اول اجرای این طرح شاهد كاهش 16 درصدی ورود بودیم و مخالفان ابراز می‌كردند این آمارها برگرفته از گزارش‌هایی است كه به گفته آنها یك نهاد وابسته به شهرداری تهران آن را ارائه می‌دهد تا نهاد متبوع خویش را تایید كند. محمد آرمانی، كارشناس ترافیك و استاد دانشگاه هم بر این نكته صحه می‌گذارد و می‌گوید ایراد ما این است كه یك سیستم مستقل برای اندازه‌گیری و پایش عملكرد - چه درحوزه ترافیك و چه در سایر بخش‌ها - نداریم كه باعث می‌شود هرسازمان و نهادی تصمیمی بگیرد و با ابزارهای نظارتی كه در اختیار دارد به خودش تاییدیه بدهد. اوایل مهر امسال اما انتقادهای پلیس به طرح ترافیك جدید شدت گرفت. مسؤولان راهور از ارسال نامه‌ای به شهرداری خبر دادند كه در آن مشكلات طرح جایگزین زوج و فرد را تشریح و پیشنهاداتی نیز مطرح كرده‌اند. مدیران شهرداری و اعضای شورای شهر هم اظهار نظرهایی در خصوص این نامه كردند، اما جزئیات این نامه و انتقادهای مطرح شده نه از سوی پلیس و نه از سوی شهرداری تشریح نشد. گام دوم مخالفت پلیس اما انتشار جزئیات نامه بود، نامه‌ای كه در آن 12 ایراد به این طرح از نگاه پلیس به همراه پنج راهكار تشریح شده است. البته پیش از انتشار رسمی این نامه هم سردار هادیانفر گفته بود اگر شهردارتهران به نامه‌شان پاسخ ندهد اصلاح طرح ترافیك جدید را در شورای‌عالی ترافیك پیگیری خواهند كرد، اقدامی كه در واقع كار را به وزارت كشور می‌كشاند.

اول؛ تشویق به سفر
«در شرایط حاضر زیرساخت‌ها و معابر كلانشهر تهران به صورت روزانه، ظرفیت محدودی برای تحمل بار ترافیكی وسایل نقلیه را دارند. این در حالی است كه برابر طرح زوج یا فرد گذشته از حدود چهار میلیون خودروی موجود، تعداد دو میلیون خودرو امكان تردد روزانه داشتند و در طرح جدید نیز عملا 5/1 روز در هفته به صورت رایگان، خودروها مجاز به تردد بوده و مابقی روزها نیز با پرداخت عوارض بدون محدودیت اجازه تردد خواهند داشت.  بدیهی است این روش زمینه افزایش تقاضای سفر بیش از گذشته را فراهم كرده است.»
‌ ایراد اول پلیس در نامه منتشر شده با استناد به آمار ارائه شده مبنی بر تشویق به افزایش سفر درونشهری است. به این مفهوم كه طرح جدید شهروندان را تشویق به مسافرت‌های درونشهری كرده است و این مورد تناقض آشكاری با اساس این طرح یعنی كاهش آلودگی هوا دارد.


دوم؛ آوار ترافیك بر معابر
«تقاضای سفر و حجم تردد در معابر حاشیه طرح از جمله بزرگراه‌های امام علی(ع)، شهید همت و شهید چمران افزایش یافته و به تبع آن افزایش میانگین زمان سفر و تأخیر در شبكه معابر و افزایش آلودگی هوا را به همراه داشته است.»  با اجرایی شدن این طرح از زمان آغاز آن شاهد افزایش زیاد ازدحام بیش‌از اندازه خودرو در كمربندهای طرح ترافیك جدید هستیم. بزرگراه امام علی (ع) و شهید همت دو معبر اصلی خارج از این طرح هستند كه با اجرای طرح جدید شاهد بار ترافیكی بسیاری هستند. همین دو بزرگراه تاثیر بسیاری بر دیگر شبكه‌های معابر اصلی پایتخت دارند و باعث آوار ازدحام در معابر خارج از این دو بزرگراه هم می‌شوند.


سوم؛ افزایش آمار تصادفات موتورسیكلت
«افزایش تقاضای استفاده از موتورسیكلت و در نتیجه رشد فزاینده تصادفات منجر به جرح و فوت» ایراد سوم پلیس راهور به طرح ترافیك تازه با جان شهروندان ارتباط مستقیمی دارد. از جایی این ایراد مهم است كه بدانیم برابر آمارهای سازمان پزشكی قانونی ۳۳ درصد كشته‌شدگان حوادث رانندگی در پایتخت را در سال گذشته موتورسیكلت سواران شامل شدند كه این موضوع از آمار بالای موتورسیكلت سواران از كل تصادفات مرگبار حكایت دارد. هر چند در سطح ایران هم كشته‌شدگان تصادفات موتورسیكلت بالاست، اما پایتخت نسبت به كل ایران هم در صدر فهرست تعداد كشته‌شدگان تصادفات است. همین موضوع نشان می‌دهد باید منتظر آمار بالاتری نسبت به سال‌های گذشته در این حوزه باشیم.


چهارم ؛ هفته‌های شلوغ پایان هر فصل
«پیش‌بینی افزایش تقاضای سفر در ایام پایانی هر فصل با توجه به امكان ذخیره زمان رایگان (به طور مثال تمركز و تجمیع سفرهای خرید در ایام پایانی شهریور و اسفندماه)» یكی از دلمشغولی‌های یك دهه اخیر پلیس راهور تعداد بالای تصادفات جاده‌ای و شهری در روزهای پایانی شهریور است. چرا كه هفته آخر شهریور به عنوان پایان تعطیلات تابستانی است و همیشه حجم بالایی از تصادفات در این هفته صورت می‌گیرد. ایراد چهارم پلیس به طرح ترافیك تازه هم معطوف به همین نكته است. با این تفاوت كه دیگر  محدود به پایان تابستان نیست و این نگرانی سرایت كرده است به هفته‌های پایانی هر فصل.


پنجم؛ اتوبوس‌های فرسوده و خراب
«عدم تناسب و پاسخگویی ناوگان حمل و نقل عمومی با تقاضای سفر جدید» هر چند اگر شهروند پایتخت باشید این موضوع را به چشم دیده‌اید اما آن‌طور كه رئیس فراكسیون مدیریت شهری مجلس شورای اسلامی اعلام كرده است در حال حاضر تنها 35 درصد از شهروندان از ناوگان حمل و نقل عمومی تهران استفاده می‌كنند. البته این آمار مهرداد لاهوتی یك پیش‌فرض هم دارد و آن این است كه حمل و نقل عمومی تهران ظرفیت مسافر بیشتری را ندارد. از سوی دیگر رئیس شورای شهر تهران اعلام كرده است باتوجه به سهمیه‌‌بندی بنزین شاهد افزایش 15 تا 20درصدی مسافران وسایل حمل ونقل عمومی هستیم. از فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل عمومی كه بگذریم تعداد این ناوگان با توجه به افزایش تقاضای سفر نه تنها افزایش نداشته كه كاهش هم پیدا كرده است! محسن هاشمی با بیان این‌كه تعداد ناوگان اتوبوسرانی تهران، در ده سال گذشته حدود 7000 دستگاه است می‌گوید: «به جای آن‌كه مطابق برنامه ناوگان اتوبوسرانی 30 درصد افزایش یابد تعداد اتوبوس‌ها به كمتر از 6000 دستگاه رسیده كه عمر اتوبوس‌ها نیز از پنج سال به 11 سال رسیده است به نحوی كه نیمی از ناوگان فعلی اتوبوسرانی تهران در حال حاضر فرسوده است و روزانه بیش از 300 مورد توقف ناشی از خرابی اتوبوس در تهران رخ می‌دهد كه موجب افزایش ترافیك و نارضایتی شهروندان می‌شود.»


ششم؛ بیماران در راه مانده
«عدم برنامه‌ریزی و پیش‌بینی لازم جهت پوشش سفرهای مراجعین سازمان‌های خدمات‌رسان از جمله مراجعات ضروری به مراكز درمانی و بیمارستان‌ها، مراجعه به مراكز انتظامی و نظامی، سرویس‌دهی به مدارس و مراكز دانشگاهی و همچنین حمل و نقل مایحتاج ضروری مانند خودروهای حمل آرد» آن‌طور كه از نامه پلیس راهور می‌توان متوجه شد در طرح تازه هیچ نگاه آینده‌نگر و كارشناسانه از جهت پوشش سفرهای ضروری هم در این طرح دیده نشده است.


هشتم؛ بالا رفتن انگیزه تخلف
«افزایش انگیزه كاربران ترافیك به ارتكاب تخلف (پوشش و مخدوش كردن پلاك)» ‌پلیس راهور بر این باور است كه اجرای طرح تازه تخلفات كاربران ترافیك را هم افزایش داده است. این استدلال پلیس احتمالا براساس آماری است كه از دوربین‌های نظارتی شهری به دست آمده و بر اساس همین آمار معتقد است مخدوش كردن پلاك برای ورود به محدوده در این طرح بیشتر شده است، به باور پلیس این طرح انگیزه آنها را برای تخلفات اینچنینی افزایش داده است.


نهم؛‌ طرح ترافیك و سطح طبقاتی
«ایجاد بستر مناسب جهت تردد بدون محدودیت و آسان اقشار پردرآمد در محدوده طرح جدید و سوق دادن افراد كم‌درآمد به سمت استفاده از معابر پیرامونی» افزایش شكاف طبقاتی جامعه ایرانی را حالا نه از سطح درآمد و جایگاه شغلی كه می‌توان از طریق همین طرح تازه ترافیك هم دید. چرا كه بر اساس طرح تازه اقشار كم‌درآمد به معابر حاشیه‌ای رانده شده‌اند تا احتمالا جا برای اقشار پردرآمد بازتر شود.


دهم؛ پول بدهید تا به خانه‌تان بروید
« افزایش نارضایتی كسبه و ساكنین مستقر در محدوده طرح به علت محدودیت تردد و پرداخت عوارض» در وضعیت نامناسب معیشتی كنونی حتی اگر آمارهای شهرداری تهران مبنی بر كاهش چند ده درصدی ورود به محدوده هم درست باشد باعث نارضایتی بسیاری از كسبه و ساكنین مستقر در محدوده طرح است. حتی اگر كسبه را هم در این ماجرا در نظر نگیریم جفای بسیاری به ساكنین در محدوده طرح ترافیك می‌شود. چرا كه هر چند درطرح جدید برای ساكنان طرح از نظر زمان ورود و خروج كمی تسهیلات قائل شده، ولی آنها هم مثل بقیه مردم باید شارژ داشته باشند! به این مفهوم كه از آنجایی خانه آنها در محدوده طرح قرار دارد به‌ناچار برای رفت و آمد باید هر روز پول بدهند.


یازدهم؛ نه هوا تمیز شد نه ترافیك كم
«ناكارآمدی طرح جدید از زمان اجرا و عدم موفقیت در كاهش بار ترافیكی منطقه مركزی كلانشهر تهران و كاهش آلودگی هوا» در ایراد یازدهم مورد اشاره پلیس به طرح جدید روح اصلی این طرح زیر سوال رفته است؛ چرا كه همواره نیت شهرداری از اجرای طرح تازه كاهش تردد و آلودگی هوا ذكر می‌شده است در حالی كه پلیس حالا می‌گوید نه تنها از بار ترافیكی منطقه مركزی كم نشده است كه اجرای این طرح تاثیری در میزان آلودگی هوا هم نداشته است. جالب این‌كه اگر افزایش استفاده از موتورسیكلت به واسطه این طرح را درست بدانیم و آن را اضافه كنیم به ناوگان فرسوده اتوبوس‌های شهری احتمالا باید منتظر افزایش آلودگی هوا با اجرای این طرح هم باشیم!


دوازدهم؛‌ ازدحام شدید پس از طرح
«افزایش قابل ملاحظه بار ترافیكی از ساعت ۱۹ تا ۲۳ در معابر و محدودیت‌های منتهی به اجرای طرح» آن‌طور كه از نامه منتشر شده پلیس می‌توان متوجه شد ترافیك «قابل ملاحظه»‌ای در ساعات پس از طرح در معابر منتهی به اجرای این طرح دیده شده است. هر چند شهرداری هم در این رابطه معتقد است هر طرحی كه اجرا می‌شود در كنار مزایا ممكن است معایبی به‌ویژه در زمان اجرای اولیه، داشته باشد و این افزایش بار ترافیكی را یكی از آن معایب طرح تازه دانسته با ذكر این نكته كه این عیب تنها در ماه‌های اولیه اجرای طرح خواهد بود!