خـــــــط و نشــــــان روی آســـــــــمـــــان

گزارش جام‌جم از جزئیات رزمایش مشترک پدافند هوایی کشور

خـــــــط و نشــــــان روی آســـــــــمـــــان

مرحله نهایی رزمایش مشترك پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۹۸ كه از روز پنجشنبه با رمز یا محمد رسول‌ا...‌(ص) در منطقه عمومی سمنان آغاز شده بود دیروز با دستیابی به اهداف تعیین شده پایان یافت. در این رزمایش انواع سامانه‌های بومی موشكی و راداری ارتفاع پست، متوسط و بلند به عملیات مقابله با انواع تهدیدات هوایی پرداختند. مراحل مقدماتی این رزمایش از سه هفته قبل در منطقه‌ای به وسعت ۴۱۶ هزار كیلومتر مربع در منطقه عمومی سمنان آغاز شده بود. این رزمایش با حضور نیروهای پدافند هوایی ارتش و سپاه و تمام ظرفیت‌هایی كه قابلیت به‌كارگیری در این رزمایش داشتند تحت فرماندهی قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء به فرماندهی امیر سرلشكر سید‌عبدالرحیم موسوی طرح‌ریزی و به اجرا گذاشته شد. به گفته سرلشكر پاسدار غلامعلی رشید، فرمانده قرارگاه مركزی حضرت خاتم الانبیاء(ص) در این رزمایش، همه آموزش‌هایی كه تاكنون به نیروها داده شده بود و همه تجربیات و سلاح‌های بومی كه در وزارت دفاع ساخته شده تحت امر متخصصان و فرماندهان، تست و ارزیابی شد و مهارت‌ها و ورزیدگی نیروهای پدافند هوایی ارتش و سپاه برای دفاع از آسمان ایران، ارتقا یافت.

قدرت‌نمایی مرصاد در كلاس ارتفاع متوسط‌ها
سامانه موشكی مرصاد از جمله تجهیزاتی بود كه با موفقیت در این رزمایش به كار گرفته شد.
مسؤولیت این سامانه موشكی مقابله با موشك‌های كروز نیروهای متخاصم بود و توانست در درگیری با این موشك‌ها آنها را منهدم كند.
كشف و شناسایی پرنده‌های بدون سرنشین متخاصم در منطقه عمومی رزمایش و درگیری و انهدام آنها از دیگر اقداماتی بود كه توسط سامانه بومی مرصاد و مرصاد متحرك نیروی پدافند هوایی ارتش انجام شد.
سامانه موشكی زمین به هوای ارتفاع متوسط مرصاد، از موشك و خودروی حامل جدید بهره می‌برد كه توان تحرك‌پذیری بالایی به آن می‌دهد. ازجمله دیگر تغییرات ایجادشده در این سامانه می‌توان به دیجیتال شدن بسیاری از تجهیزات مربوطه و نیز افزایش برد رادار آن اشاره كرد. سامانه مرصاد متحرك هم كه در این رزمایش به كار رفت از جمله سامانه‌های بومی نیروی پدافند هوایی ارتش است كه از قابلیت تحرك و تحرك سریع با هدف عدم شناسایی محل استقرار سامانه‌های پدافندی برخوردار است.


انهدام اهداف در ارتفاع بلند با سامانه تلاش
در مرحله نهایی رزمایش مشترك پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۹۸، اهداف ارتفاع بلند مهاجم با شلیك سامانه بومی تلاش نیروی پدافند هوایی ارتش سرنگون شد.
سامانه تلاش قادر است «رهگیری و درگیری» با اهداف را به طور توأمان انجام داده و با اهداف مختلف در ارتفاع متوسط و بالا مقابله كند كه این قابلیت، از قابلیت‌های فنی و پیچیده این سامانه موشكی است.
مراحل تكمیل و بومی‌سازی سامانه تلاش در سه مرحله صورت گرفت. سامانه تلاش 1 و 2، سامانه‌ای موشكی با به كارگیری موشك‌های بومی صیاد 2 و بهره‌گیری رادارهای بومی بود كه در به‌روزرسانی و افزایش قابلیت‌های سامانه موشكی تلاش‌2، ضمن ارتقاهای جانبی، سامانه موشكی اس 200 نیز با این سامانه تلفیق شد و سامانه جدیدی به نام سامانه موشكی تلاش 3 تست و رونمایی شد.

15 خرداد به میدان آمد
سامانه پدافندی بومی 15 خرداد نیروی پدافند هوایی ارتش هم در مرحله نهایی رزمایش مشترك پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت 98، برای نخستین بار در شرایط رزم واقعی علیه اهداف متخاصم در منطقه عمومی رزمایش اقدام عملیاتی انجام داد.
سامانه پدافند هوایی 15خرداد قادر است تعداد شش هدف را به‌طور همزمان شناسایی و ردگیری كرده و علیه شش هدف عملیات شلیك و انهدام را انجام دهد. از دیگر ویژگی‌های بارز این سامانه سلاح قابلیت تحرك‌پذیری آن است، به گونه‌ای كه زمان حاضر به جنگ و عملیاتی شدن آن كمتر از پنج دقیقه است.
این سامانه كه قابلیت مقابله با سلاح‌های استراتژیك دشمن از جمله هواپیماهای جنگنده، بمب‌افكن‌های رادارگریز، موشك‌های بالستیك، موشك‌های كروز و انواع پهپادها را دارد، مجهز به رادار ارائه ‌فازی با امكان درگیری همزمان با چند هدف و سكوهای پرتاب مستقل می‌باشد كه در آن از موشك صیاد3 استفاده شده ‌است.



اسكرامبل پهپادهای رزمی
صبح پنجشنبه نیز عملیات اسكرامبل پهپادهای رزمی نیروی پدافند هوایی ارتش برای نخستین بار در رزمایش مشترك پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۹۸ و با حمله گسترده هواگردهای مهاجم دشمن انجام شد. اسکرامبل به معنی پیش‌اخطار و واکنش سریع یک هواگرد برای مقابله با هواگرد مهاجم است.
در این مرحله از رزمایش همچنین عملیات درگیری با هواگردهای بدون سرنشین نیروی متخاصم با استفاده از سامانه‌های موشكی ارتفاع متوسط انجام شد.
در این بخش از رزمایش پس از كشف و شناسایی هواگردهای مهاجم دشمن توسط سامانه‌های راداری، اطلاعات و شناسایی و دیده‌بانی بصری پدافند هوایی، برای نخستین بار عملیات اسكرامبل و رهگیری هواپایه با بهره‌گیری از پهپادهای رزمی نیروی پدافند هوایی ارتش كه قابلیت انجام حمله انتحاری به هواگرد مهاجم را دارد تمرین شد.
استفاده از پهپاد بومی و بهینه‌سازی شده كرار برای انجام عملیات رهگیری هوایی نیاز به استفاده از هواپیماهای رهگیر و شكاری با سرنشین را كاهش می‌دهد و باعث صرفه‌جویی و كاهش خطرپذیری استفاده از هواپیماهای با سرنشین می‌شود.
كرار اولین پهپاد ایرانی است كه با موتور جت به تولید انبوه رسیده؛ این پهپاد ایرانی سرعتی در حدود ۹۰۰ كیلومتر بر ساعت، بردی بالغ بر یک هزار كیلومتر و سقف پروازی ۷۵۰۰ تا ۱۲ هزار متر دارد و قادر است میزان محموله جنگی تا ۲۵۰ كیلوگرم را با خود حمل كند و علاوه‌بر این مشخصات، كرار ویژگی‌های دیگری هم دارد.



یک رزمایش متفاوت
 رزمایش مدافعان آسمان ولایت 98 اولین رزمایش مشترک پدافند بعد از سازماندهی مجدد نیروی پدافند است. تا چندی پیش قرارگاه پدافند مسوولیت کنترل عملیاتی مجموعه سپاه و ارتش را داشت که آن مجموعه به ستاد ارتش منتقل شد و فرماندهی آن به عهده امیر سرلشکر موسوی است. در این رزمایش، حداکثری بهره‌برداری از سامانه‌های بومی پدافند عمومی انجام شد، قبل از این رزمایش این حجم از سلاح بومی را نداشتیم و در رزمایش‌ها از تعدادی سلاح‌های خریداری شده و تعداد محدودی از سلاح‌های بومی استفاده می‌شد.
در رزمایش مدافعان آسمان ولایت 98 چند اقدام خاص انجام شد که از جمله آنها رهگیری هوایی توسط پهپاد برای اولین بار بود. البته در گذشته نیز چنین کاری را تمرین کرده بودیم، اما هیچ وقت رونمایی رسمی نشده بود. همچنین برای اولین بار از گلوله‌های هوشمند استفاده شده است که این گلوله‌ها برخلاف گلوله‌های قبلی که فقط با ضربه منفجر می‌شدند به‌صورت چرخش پرانی عمل کرده و فضای بیشتری را مورد اصابت قرار می دهند.
همچنین برای اولین بار از سامانه پدافندی بومی 15 خرداد علیه اهداف متخاصم در منطقه عمومی رزمایش استفاده شد. سامانه ذوالفقار نیز برای اولین بار در میدان عمل تست شد و برای اولین بار در یک رزمایش رسمی سامانه باور 373 تا مرحله تیراندازی الکترونیکی پیش رفت.
ویژگی دیگر این رزمایش این بود که برای اولین بار از بخشی از نیروی پدافند به عنوان نیروی خارجی استفاده شد. این اولین رزمایش دو سویه‌ای بود که تا حدی بخشی از نیروهای خودی نیز به کمک دشمن فرضی رفت. در رزمایش های گذشته صرفا نیرویی به عنوان نیروی حمله کننده و نیرویی نیز به عنوان دفاعی عمل می کرد، در حالی که در رزمایش دیروز بخشی از توان رزمی خود را نیز به نیروی دیگر بخشیدیم.
از دیگر ویژگی‌های متمایز این رزمایش می‌توان به ارزیابی و آزمایش مجموعه وسیعی از سامانه‌های جنگ الکترونیکی در میدان اشاره کرد.
در ضمن به رغم این‌که در رزمایش‌های قبلی از ارتباطات دو لایه استفاده می‌کردیم در این رزمایش از ارتباطات چند لایه استفاده کردیم و ارتباطات پنج لایه نیز چیده شد. به این معنی که در صورت قطع کامل یک سامانه، سامانه بعدی جایگزین آن می‌شد.
ویژگی متفاوت دیگر این رزمایش، رعایت اصل غافلگیری به‌طور کامل و ارائه اختیار به نیروی نارنجی یعنی نیروی حمله‌کننده بود که در هر ساعتی از شبانه روز مجموعه مقابل را مورد حمله قرار دهند. به این معنی که اگر در رزمایش های قبلی ساعت و مکان حمله هواپیمای دشمن اطلاع داده می‌شد، در این رزمایش مبنا را بر اصل غافلگیری قرار دادیم و انتخاب زمان حملات در اختیار نیروی نارنجی قرار داده شد.
در این رزمایش از تجهیزات پدافند غیر عامل و سامانه‌های رعب، به کارگیری مناسبی انجام شد و تعداد زیادی سامانه رعب داشتیم که مشابه سامانه های اصلی است و حتی تشعشع امواج هم دارند اما بسیار ارزان قیمت هستند و حتی اگر از سوی دشمن نیز مورد هدف قرار گیرند برای ما ارزش اقتصادی چندانی ندارد.