برگزاری «نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران ساخت» فرصت مغتنمی برای پژوهشگران مراكز آموزشی و پژوهشی فراهم آورده تا علاوه بر رونمایی از دستاوردهای علمی خود، بتوانند تجهیزات آزمایشگاهی جدید را مطابق با نیازهای‎شان از تولیدكننده‎های داخلی خریداری كنند.
سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، در این نمایشگاه با اشاره به حركت بزرگ شكل گرفته در راستای تغییر اقتصاد نفتی اعلام كرد: «زیست‎بوم نوآوری و فناوری در كشور شكل گرفته است و بازیگران متفاوتی در آن نقش‎آفرینی می‎كنند؛ بیش از شش‌هزار شركت نوپا و بیش از 4600 شركت دانش‌بنیان كه اكنون بخشی از این نقش‎آفرینان هستند.» همچنین پیمان صالحی، معاون نوآوری و تجاری‎سازی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، ضمن اشاره به تلاش‎های انجام گرفته برای عرضه محصولات با كیفیت‌تر در این رویداد، بیان كرد: «در شش دوره قبلی نمایشگاه نزدیك به ۵۰۰ میلیارد تومان محصول عرضه و فروخته شد، یارانه تخصیص یافته از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به این حجم از فروش نزدیك به ۳۵ درصد بوده است. روش تعامل برد - برد به كار رفته در بنیان این رویداد كمك كرده است كه هر دو كفه عرضه و تقاضا مورد توجه قرار گیرد.» این معاونت به منظور ایجاد تحرك بیشتر در شركت‎های دانش‌بنیان و نوپا، بخشی از هزینه خرید محصولات از سوی محیط‌های پژوهشی و دانشگاهی را كه رقمی در حدود 10 تا 50 درصد از كل قیمت محصول را پوشش می‎دهد، پرداخت می‌كند تا علاوه بر ایجاد انگیزه برای خریدار، برای شركت‌های فروشنده نیز به صورت ضمنی یك بازار تضمینی ایجاد كند.
اما اینها فقط یك روی ماجراست. محمود كوچك‌زاده، كارشناس یكی از شركت دانش‌بنیان حاضر در نمایشگاه به جام‌جم گفت: این نمایشگاه برای بسیاری از شركت‎های دانش‌بنیان تنها فرصت ارائه و فروش محصولات‏شان است، اما امیدشان سال به سال كمتر می‎شود. زیرا با كاهش بودجه‎های دانشگاه‎ها، رقم پژوهانه (گرنت) استادان و كاهش حمایت‎های دولتی، مراكز آموزشی و پژوهشی توانایی مالی خرید دستگاه‎های جدید و مجهز را ندارند.
به نظر می‌رسد در شرایط تحریم، اگر قرار است از تولیدكننده محصولات فناورانه آزمایشگاهی و پژوهشی حمایت شود، در سوی دیگر این معادله، خریداران این محصولات یعنی نهادهای پژوهشی داخلی نیز بایستی از بودجه پژوهشی و پژوهانه مكفی محققان برای خرید این محصولات برخوردار باشند. این پژوهانه یا بایستی در بودجه سالانه این نهادها دیده شود یا این‌كه از مسیر رونق اقتصادی و درآمدزاشدن نهادهای دانشگاهی و پژوهشی و در قالب عقد قراردادهای كلان اقتصادی با نهادهای تجاری بخش خصوصی و دولتی قابل دستیابی باشد.
در میان انبوه محصولات دانش‌بنیان معرفی‌شده در این نمایشگاه، به معرفی شش محصولی می‌پردازیم كه نیازهای مهمی از صنایع كشور را رفع می‌كنند.


پلاسمای گلاید آرك
شاید شما هم پس از شنیدن «كاربردهای پلاسما» منتظر دیدن خون باشید، اما پلاسما در فیزیك ربطی به پلاسمای خون ندارد. در واقع پلاسما حالت چهارم ماده و بیانگر گاز یونیزه است كه با دادن انرژی و گرما به گاز، تولید می‌شود. پلاسما انواع و كاربردهای مختلفِ صنعتی، نظامی و پزشكی دارد كه با روش‎های متفاوتی می‎توان آن را تولید كرد. پلاسمای گلاید آرك از انواع پلاسماست كه در شكل می‎بینیم. دستگاه گلاید آرك یا آرك لغزان كاربردهای زیادی در آزمایشگاه‎های تحقیقاتی و صنعتی دارد، برای مثال در از بین بردن گازهای آلاینده و تصفیه هوا، در صنایع غذایی و پزشكی به ترتیب برای استریل كردن مواد غذایی و ابزارآلات، در صنعت نساجی برای پردازش منسوجات و پلیمرها و
آب دوست كردن سطوح برای رنگ‎پذیری و چاپ‎پذیری و... از كاربری‎های این دستگاه است. به گفته سید ایمان حسینی، مدیر عامل شركت دانش‌بنیان دانش پویان ساتیا، این دستگاه فقط یك سوم نمونه خارجی قیمت دارد، همچنین سیستم لایه نشانی پلاسمایی PECVD، تفنگ لایه نشانی پلاسما اسپری، سیستم زباله سوز پلاسمایی و سیستم پردازش پلاسمایی DBD سایر كاربردها و تولیدات این شركت هستند.


دستگاه تداخل‎سنج نور سفید
امروزه از صنایع پزشكی گرفته تا صنایع نظامی نیاز به سنجش كیفیت سطوح داریم. برای مثال در دندان پزشكی برای بررسی پستی و بلندی روكش دندان‎ها به این فناوری نیاز داریم. شركت دانش‌بنیان فناوری كهربا با ساخت دستگاه تداخل‌سنج نور سفید، امكان اندازه‎گیری پستی و بلندی سطوح یا اصطلاحا توپوگرافی سطحی را با دقت پنج نانومتر فراهم آورده است. گفتنی است در حال حاضر حدود پنج كشور دنیا به این دقت فنی در تولید محصول دست پیدا كرده‎اند، در حالی كه قیمت این دستگاه نسبت به نمونه‎های خارجی كمتر از
یك دهم است.
محمود كوچك‌زاده، كارشناس این شركت درباره مزیت دستگاه تولیدشده در این شركت نسبت به دستگاه AFM (میكروسكوپ نیروی اتمی) كه برای توپوگرافی نیز استفاده می‎شود، به جام‌جم گفت: در دستگاه‎های AFM حداكثر زبری یا پستی و بلندی سطح 15 میكرون باید باشد، در حالی كه در این دستگاه تا 8 میكرون زبری را نیز می‌توان اسكن كرد. از طرف دیگر در دستگاه AFM سنجش به صورت مكانیكی و با عبور یك سوزن از روی سطح انجام می‎شود كه ممكن است به سطح آسیب برساند، ولی در این دستگاه سنجش با روش تداخل نور سفید است و چون با سطح تماسی ندارد آسیبی وارد نمی‎شود. همچنین پنجره اسكن دستگاه تداخل سنج نورسفید، بزرگ‎تر است.


دستگاه چاپگر 3‎بعدی زیستی
ممكن است به‌دلیل سانحه یا بیماری بافت‎ها و اعضای بدن دچار آسیب شوند كه درموارد حاد، قطع عضو تنها راهكار پیش روی پزشكان خواهد بود، اما با پیشرفت دانش و فناوری شاید دور از ذهن نباشد كه در آینده در كنار فروشگاه‎های متنوع، فروشگاه‎های ارائه‌دهنده عضو و بافت را ببینیم! امروزه با استفاده از دستگاه‎های چاپگر سه‌بعدی، می‏توان ساختارهای زیستی مانند بافت‎ها و اعضای بدن را تولید و جایگزین بافت‎های آسیب دیده كرد. این روش به‌زودی جایگزین استفاده از ایمپلنت‎های فلزی و رزینی خواهد شد. با این تفاوت عمده كه این بافت از جنس سلول‎های بدن است.
محمداحسان غیاثوند، مدیرعامل شركت دانش‌بنیان ایده‎كاران سه‎بعدی شریف، كاربرد دستگاه چاپ‎گر سه‎بعدی زیستی را در مهندسی بافت، پزشكی بازساختی، پژوهش‎های حوزه‎های مهندسی بافت، بایومتریال(مواد زیستی) و مهندسی پزشكی عنوان كرد. ماده اولیه بافت، استخوانی یا غضروفی به عنوان ماده اولیه در دستگاه قرار می‎گیرد، سپس مطابق با هندسه و ابعاد از قبل تعیین‌شده بافت مورد نظر را می‎توان پرینت كرد. محصول خروجی از این دستگاه كیفیت بالایی داشته و می‎تواند با نمونه‏های خارجی رقابت كند، در حالی كه فقط یك‌سوم آنها قیمت دارد و درصورت جذب سرمایه‎گذار و ایجاد و احداث خط تولید برای این دستگاه، قیمت تمام‌شده كمتری نیز خواهد داشت.


تجهیزات كمك‌آموزشی مكاترونیك
برای آموزش بهتر دانشجویان در رشته‏های مكانیك، برق، الكترونیك و مكاترونیك معمولا از تجهیزات كمك‌آموزشی استفاده می‎شود. یكی از شركت‎های پیشرو در این زمینه شركت دانش‌بنیان برق و الكترونیك قشم ولتاژ است. این تجهیزات كمك‌آموزشی با داشتن انواع موتورها، حسگرها و سامانه‎های كنترلی مطابق با آنچه در كارخانه‌های داخلی استفاده می‎شود شبیه‎سازی واقعی‎ای از خط تولید كارخانه‏ها هستند كه فقط با مقیاس كوچك‎تر ساخته شده‏اند، بنابراین دانشجویان این رشته‎ها قبل از ورود به صنعت با نمای واقعی كارخانه‎ها، سیستم‎ها و دستگاه‎ها آشنا می‎شوند. این تجهیزات از نظر كیفیت با نمونه‎های خارجی رقابت می‎كنند و مزیت‎شان در این است كه مطابق نظر استادان و دانشگاه‎های سفارش‌دهنده و سرفصل‎های درسی موردنظرشان ساخته می‎شوند و برخلاف نمونه‎های خارجی كه به‌دلیل تحریم‌ها، ضمانت و خدمات پس از فروش ندارند، تولیدات داخلی علاوه بر ضمانت و خدمات پس از فروش، نصب و راه‎اندازی و آموزش رایگان در محل را نیز دارند. اما سؤال اینجاست كه با وجود كیفیت برابر با نمونه‏های خارجی، چرا هنوز به دانشگاه‏های دولتی اجازه خرید نمونه‎های خارجی داده می‎شود؟ درحالی كه می‎توان با یك‌سوم هزینه از تولیدات داخلی حمایت و به ایجاد اشتغال برای جوانان كمك كرد.



رنگ‎آمیزی خودکار اسلایدهای زیستی
تمام فرآورده‎های زیستی برای آن‎كه زیر میكروسكوپ قابل تفسیر باشند، نیاز به رنگ‏آمیزی دارند و این امر زیر نظر كاركنان آزمایشگاه‎ها یا دانشجویان انجام می‎شود؛ كاری كه به‌دلیل مراحل متعدد نیاز به استفاده از مواد مختلف با زمان‎های متفاوت داشته و بسیار دشوار و وقت‎گیر است. شركت دانش‌بنیان ایده آزما آریا مدعی است برای اولین بار در جهان موفق به ساخت دستگاه رنگ‎آمیزی اتوماتیك اسلایدهای زیستی (Fully Automatic Slide) شده است كه می‏تواند با روش‏های رایج در آزمایشگاه‏ها عمل رنگ‏آمیزی را انجام دهد. این دستگاه در واقع رباتی است كه در سه جهت فضایی x و y و z حركت می‎كند و دارای چهار نگه‌دارنده است كه هر نگه‌دارنده شش اسلاید را می‎تواند در خود جای دهد.
ربات مطابق با برنامه‎ای كه دریافت می‎كند، با یك سوزن یك‌بار مصرف، رنگ مورد نظر را از داخل شیشه‎های رنگ برداشته و روی اسلایدها رنگ‎آمیزی را انجام می‎دهد. دستگاه‎های خارجی مشابه فقط از یك روش رنگ‏آمیزی استفاده می‎كنند در حالی كه این دستگاه با پنج روش این كار را انجام می‌دهد. از طرفی دستگاه‏های خارجی شیشه‎های رنگ مخصوص به خود را دارند كه فقط از همان شركت امكان تهیه‎شان وجود دارد، ولی در این دستگاه كاربر از همه رنگ‎های موجود در بازار می‎تواند استفاده كند. همچنین تمام مراحل رنگ‌آمیزی، تنظیم رنگ‌آمیزی و گزارش رنگ‌آمیزی به‌كمك تبلت همراه با دستگاه قابل رصد كردن است.



اولین دستگاه تصویربرداری تولید داخل
در غرفه اصلی نمایشگاه ماكت دستگاه تصویربرداری پزشكی توجه بازدیدكنندگان را جلب می‎كرد. حامد عبدا..‌زاده، كارشناس مكانیك شركت دانش‌بنیان پرتو نگار پرشیا در مورد این دستگاه به جام‌جم گفت: «پزشكی هسته‎ای شاخه‎ای از علم پزشكی است كه در آن از مواد رادیواكتیو برای تشخیص و درمان بیماری‎ها استفاده می‎شود. ابتدا رادیو دارو به بیمار تزریق می‎شود و بعد در اندام مورد نظر تجمع می‎یابد. سپس با استفاده از این دستگاه تصویربرداری از عضو مورد نظر انجام می‎شود. دستگاه ProSPECT اولین محصول تصویربرداری تولید داخل است كه از آن برای بررسی محل توده‎های سرطانی، گرفتگی عضلات و عروق قلبی و تصویربرداری از ضایعه‎های مغزی استفاده می‎شود.»
وی در ادامه افزود: «در حال حاضر این دستگاه در بیمارستان‎های شریعتی و امام خمینی تهران مورد استفاده قرار گرفته است و به زودی در بیمارستان‎های استان‌های یزد و اردبیل نیز نصب خواهد شد. فناوری این محصول بومی‌سازی شده و با كسب تمام استانداردهای داخلی در تلاش برای كسب تائیدیه‎های بین‎المللی است.» شایان ذكر است كه اكنون حدود شش كشور در جهان چنین دستگاهی را می‌سازند. این در حالی است كه نمونه داخلی فقط یك سوم قیمت نمونه‎های خارجی است و در صورت بروز هر گونه مشكل یا خرابی در سریع‎ترین زمان ممكن تعمیر می‎شود. این شركت مدعی است خدمات پس از فروش قوی‎تری دارد؛ زیرا سازندگان دستگاه، مهندسان جوان كشورمان هستند و دستگاه تولیدی خود را به خوبی می‎شناسند.