با ایرانگرد ما به استانی در شمال كشورمان سفر كنید كه پر از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی است
گلستــانی كه نگــارستان است
به عنوان یك ایرانگرد، كسی كه پا در جاده گذاشته و چهارگوشه كشور را دیده، هر چه بیشتر می‌گذرد یكی از خصوصیات ایرانمان بیشتر برایم آشكار می‌شود؛ خصوصیتی كه همه ما زیاد درباره‌اش را شنیده‌ایم اما شاید اهمیت و برجستگی‌اش را درك نكرده باشیم، تنوع اقلیمی و قومیتی؛ امتیازی كه برگ برنده كشور ما برای مسافر‌هاست؛ برای همه آنهایی كه عزم سفر می‌كنند و درباره مقصدشان هزار سوال بی جواب در ذهن دارند! ایران برای همه یك شگفتی بزرگ در آستین دارد؛ فرقی نمی‌كند مقصد كجای این كشور پهناور باشد.
چرا ایران ما خاص است؟
به من حق بدهید كه بگویم انسان به حكم انسان بودنش از یكنواختی خسته می‌شود ولو این یكنواختی دیدن منظره‌هایی بسیار زیبا باشد. مثلا كشوری را فرض كنید بسیار سر سبز و پوشیده از جنگل‌هایی با درختان بلند، كشوری كه هر چه جاده در آن است، دو طرفش با ردیفی از درختان جنگلی پوشیده شده؛ مسیری كه شاید در نگاه‌های اول چشمگیر و زیبا باشد ولی وقتی طی روزها هزاران كیلومتر طی مسیر كنی و امیدی به دیدن چیزی جز جنگل نداشته باشی، احتمالا دیگر خسته می‌شوی. آنجاست كه مثلا بیابان بیشتر به چشمت می‌آید و خشكی و گرمی و برهوتی‌اش دلنشین می‌شود. عكس این قضیه هم صادق است، در مسیرهای طولانی بیابانی است كه واهه‌های سبز بیشتر خودنمایی می‌كنند و چشم و دل می‌ربایند از مسافران. اصلا انگار این تفاوت‌هاست كه زیبایی مناظر را در سفر تعریف می‌كند و اگر نباشد باعث دلزدگی و یكنواختی می‌شود؛ ایران اما این یكنواختی را ندارد، كافی است مثلا در تهران باشی تا با حدود سه ساعت رانندگی دسترسی به اقلیم‌های مختلف برایت فراهم شود. از كویر و رمل و ریگستان گرفته تا جنگل‌هایی كه از قدیمی‌ترین‌های زمین هستند و نامشان در فهرست میراث جهانی ثبت شده ؛ از بزرگ‌ترین دریاچه زمین گرفته تا قله‌های سر به فلك كشیده‌ای كه تا بیش از 5600 متر هم ارتفاع دارند و بلندترینند در خاور میانه.
این ویژگی اما فقط مختص تهران نیست، استان‌های دیگری هم هستند كه هم از جهت اقلیم متنوع اند و هم از نظر قومیت‌های ساكن. از مثال‌های بارزش اتفاقا استانی است كه خیلی هم با تهران فاصله ندارد، در شمال كشور واقع شده ولی فقط جنگل ندارد، كه در كنار پوشش جنگلی فوق العاده‌اش، نواحی بیابانی و نیمه بیابانی هم دارد و هر وقت سال بروی برگ برنده‌ای روكرده و چشم هایت را سر ذوق می‌آورد.
از نظر اقوام ساكن هم بی‌نظیر است؛ از اقوام شمالی گرفته تا كرد و كرمانج. از سیستانی و بلوچ گرفته تا تركمن و شاهرودی. همه هم در صلح و صفا و صمیمیت در كنار هم زندگی می‌كنند و از مواهب این استان زرخیز استفاده می‌برند؛ فكر كنم دیگر حدس این موضوع كه صحبت از كدام استان است سخت نباشد! بله صحبت از استان گلستان است؛ گلستانی كه به حق نگارستانی است زیبا، نگارستان ایران؛ در این بین جاذبه‌های استان گلستان را می‌توانیم به سه دسته تاریخی، فرهنگی و طبیعی تقسیم كنیم كه در هر سه دسته این استان حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
از برج گنبد قابوس تا دیوار دفاعی گرگان
از نظر تاریخی شاخص‌ترین بنای گلستان در شهر گنبد قرار دارد، بلند‌ترین سازه تمام آجری جهان كه در فهرست میراث جهانی یونسكو هم ثبت شده است؛ برج گنبد قابوس.
اثر تاریخی بعدی، دیوار دفاعی گرگان است، دیواری كه طویل‌ترین اثر تاریخی كشور لقب گرفته و با 200 كیلومتر طول پس از دیوار چین به طول 6000 كیلومتر و دیوار سمیز آلمان به طول 548 كیلومتر در جایگاه سوم جهان قرار دارد.
دیوار دفاعی گرگان، در زمان پادشاهان ساسانی و برای جلوگیری از نفوذ و حمله هون‌ها و اقوام شمال شرق به داخل ایران بنا شده است و به خاطر همین ویژگی‌های منحصربه فرد، در انتظار ثبت جهانی در فهرست میراث جهانی یونسكو هم هست، اتفاقی كه امیدواریم به زودی تحقق پیدا كند.
زیارتگاه یك پیامبر
حالا اگر كمی در قسمت‌های شمالی گلستان به سمت مرزهای كشور حركت كنیم، جایی در میان تپه‌های تركمن صحرا، جایی در هزار دره، بر بلندای كوهی نه چندان مرتفع، پیامبری در آرامگاه ابدی خفته است؛ پیامبری كه آخرین بوده است پیش از پیامبر اسلام؛ خالد نبی غیث بن سنان عبسی كه در زبان محلی مردم تركمن «حالت نبی» یا «خالد نبی» نامیده می‌شود و از پیامبران تبلیغی و بدون كتاب است؛ آخرین پیامبر عرب مُبلغ دین مسیح كه 40 سال پیش از ولادت حضرت خاتم الانبیا(ص) به تبلیغ دین و شریعت میپرداخته و بنا بر روایات، دختر خالد نبی در دوران پیری با حضرت محمد (ص) دیدار و به اسلام ایمان می‌آورد و آمده است كه رسول اكرم به او فرمود: «سلام و درود بر دختر برادرم [خالد بن سنان]؛ دختر پیامبری كه قومش شخصیت و جایگاهش را ضایع و او را
آواره كردند.»
حالا در استان گلستان، خالد نبی به همراه دو نفر از یارانش بر بلندای كوه گوگجه داغ آرمیده‌اند، جایی كه زیارتگاهی مهم برای تركمن‌های استان است.
رودررو با یك گورستان عجیب
در نزدیكی‌های زیارتگاه خالد نبی، اما گورستانی مرموز قرار دارد؛ گورستانی با سنگ مزار‌هایی عجیب كه بسیار خاص است و كم نظیر در جهان. گورستان اما به مراقبت بیشتری نیاز دارد، گو این كه در سال‌های اخیر تاسیسات نگهبانی در اطراف آن ایجاد شده است ولی شاید كمی دیر و البته با بازدارندگی كم در مقابل كم شدن محسوس تعداد این
سنگ قبرهای بسیار خاص و مرموز.
برای رسیدن به این قبرستان باید به روستای گچی سو برویم و قبل از آن، هزاردره را پشت سر بگذاریم. هزار دره‌ای كه در ابتدای بهار آنقدر سبز و دیدنی است كه هوش از سرت می‌برد. تا چشم كار می‌كند تپه است و دره كه با مخملی سبز رنگ پوشیده شده است؛ نگین‌های رنگی گل‌ها نیز البته در میان این مخمل‌های بهاری كم نیستند. این یعنی منطقه هم جاذبه تاریخی مهم دارد و هم طبیعی، كه هر دو هم در نوع خود بسیار دیدنی‌اند و پر اهمیت. البته اگر برای دیدن طبیعت منطقه عزم سفر كرده‌اید بهتر است تا بهار صبر كنید و در نیمه ابتدایی بهار خودتان را به این منطقه برسانید كه اگر نه، دیگر خبری از آن دشت‌های مخملی نیست.
این اسب‌های نجیب
گلستان، یك شگفتی بزرگ هم برای همه آنهایی دارد كه به اسب و اسب سواری علاقه دارند؛ چراكه اسب‌های تركمن پرورش یافته در منطقه تركمن‌صحرای ایران یكی از اصیل‌ترین نژادهای اسب در سطح جهان هستند و در سه گروه یموت، اسب آخال تكه، چناران (مخلوط از تلاقی اسب تركمن و اسب عرب) دسته‌بندی شده‌اند. به همین بهانه اگر گذرتان به دو شهرستان گنبدكاووس و كلاله افتاد كه از مراكز مهم پرورش اسب تركمن است، می‌توانید از نزدیك این حیوان زیبا و نجیب را ببینید و با یك تجربه ناب به مبدا سفرتان برگردید.
تجمع زیبایی در پارک ملی
كمی پایین‌تر از تركمن صحرا، حوالی انتهای شرقی استان، طبیعت نمودی دیگر از زیبایی‌اش را به نمایش گذاشته است. اینجا پارك ملی گلستان است ؛ اولین پارك ملی ایران، پاركی با بیش از 90 هزار هكتار وسعت. بدون شك اینجا ارزشمند‌ترین منطقه ایران چه از لحاظ كمیت و چه از نظر تنوع حیات جانوری و گیاهی است. تنوع زیستی پارك ملی گلستان حتی فراتر از برخی كشورهای اروپایی است كه صدها برابر این پارك وسعت دارند. نام استان گلستان هم از روی این منطقه انتخاب شده‌است. پارك ملی گلستان یكی از ذخیرگاه‌های زیست كره زمین است و به تنهایی بیش از نیمی از پستانداران ایران را در خود جای داده است.
از حیث جاذبه‌های طبیعی، گلستان یك ویژگی خاص دیگر نیز دارد، این كه آبشارهای بسیاری را در خود جای داده و شاید عنوان سرزمین آبشارهای ایران (البته در كنار استان لرستان) نامی برازنده برای آن باشد. در این استان می‌توان شاهد آبشارهای زیادی بود كه در قسمت‌های مختلف پراكنده شده اند كه از جمله آنها به آبشارهای لوه، كبودوال، رنگو، بارانكوه، زیارت و آبشارهای شیر آباد اشاره كرد.
جهان نما، قلعه موران، توسكستان، گردنه خوش ییلاق، اولنگ، سیاهرودبار ( ذخیره گاه درختان سرخدار كشور) هم هركدام دیدنی‌های مثال زدی این استان هستند كه باید رفت و از نزدیك دید.
به من حق بدهید كه بگویم انسان به حكم انسان بودنش از یكنواختی خسته می‌شود ولو این یكنواختی دیدن منظره‌هایی بسیار زیبا باشد. مثلا كشوری را فرض كنید بسیار سر سبز و پوشیده از جنگل‌هایی با درختان بلند، كشوری كه هر چه جاده در آن است، دو طرفش با ردیفی از درختان جنگلی پوشیده شده؛ مسیری كه شاید در نگاه‌های اول چشمگیر و زیبا باشد ولی وقتی طی روزها هزاران كیلومتر طی مسیر كنی و امیدی به دیدن چیزی جز جنگل نداشته باشی، احتمالا دیگر خسته می‌شوی. آنجاست كه مثلا بیابان بیشتر به چشمت می‌آید و خشكی و گرمی و برهوتی‌اش دلنشین می‌شود. عكس این قضیه هم صادق است، در مسیرهای طولانی بیابانی است كه واهه‌های سبز بیشتر خودنمایی می‌كنند و چشم و دل می‌ربایند از مسافران. اصلا انگار این تفاوت‌هاست كه زیبایی مناظر را در سفر تعریف می‌كند و اگر نباشد باعث دلزدگی و یكنواختی می‌شود؛ ایران اما این یكنواختی را ندارد، كافی است مثلا در تهران باشی تا با حدود سه ساعت رانندگی دسترسی به اقلیم‌های مختلف برایت فراهم شود. از كویر و رمل و ریگستان گرفته تا جنگل‌هایی كه از قدیمی‌ترین‌های زمین هستند و نامشان در فهرست میراث جهانی ثبت شده ؛ از بزرگ‌ترین دریاچه زمین گرفته تا قله‌های سر به فلك كشیده‌ای كه تا بیش از 5600 متر هم ارتفاع دارند و بلندترینند در خاور میانه.
این ویژگی اما فقط مختص تهران نیست، استان‌های دیگری هم هستند كه هم از جهت اقلیم متنوع اند و هم از نظر قومیت‌های ساكن. از مثال‌های بارزش اتفاقا استانی است كه خیلی هم با تهران فاصله ندارد، در شمال كشور واقع شده ولی فقط جنگل ندارد، كه در كنار پوشش جنگلی فوق العاده‌اش، نواحی بیابانی و نیمه بیابانی هم دارد و هر وقت سال بروی برگ برنده‌ای روكرده و چشم هایت را سر ذوق می‌آورد.
از نظر اقوام ساكن هم بی‌نظیر است؛ از اقوام شمالی گرفته تا كرد و كرمانج. از سیستانی و بلوچ گرفته تا تركمن و شاهرودی. همه هم در صلح و صفا و صمیمیت در كنار هم زندگی می‌كنند و از مواهب این استان زرخیز استفاده می‌برند؛ فكر كنم دیگر حدس این موضوع كه صحبت از كدام استان است سخت نباشد! بله صحبت از استان گلستان است؛ گلستانی كه به حق نگارستانی است زیبا، نگارستان ایران؛ در این بین جاذبه‌های استان گلستان را می‌توانیم به سه دسته تاریخی، فرهنگی و طبیعی تقسیم كنیم كه در هر سه دسته این استان حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
از برج گنبد قابوس تا دیوار دفاعی گرگان
از نظر تاریخی شاخص‌ترین بنای گلستان در شهر گنبد قرار دارد، بلند‌ترین سازه تمام آجری جهان كه در فهرست میراث جهانی یونسكو هم ثبت شده است؛ برج گنبد قابوس.
اثر تاریخی بعدی، دیوار دفاعی گرگان است، دیواری كه طویل‌ترین اثر تاریخی كشور لقب گرفته و با 200 كیلومتر طول پس از دیوار چین به طول 6000 كیلومتر و دیوار سمیز آلمان به طول 548 كیلومتر در جایگاه سوم جهان قرار دارد.
دیوار دفاعی گرگان، در زمان پادشاهان ساسانی و برای جلوگیری از نفوذ و حمله هون‌ها و اقوام شمال شرق به داخل ایران بنا شده است و به خاطر همین ویژگی‌های منحصربه فرد، در انتظار ثبت جهانی در فهرست میراث جهانی یونسكو هم هست، اتفاقی كه امیدواریم به زودی تحقق پیدا كند.
زیارتگاه یك پیامبر
حالا اگر كمی در قسمت‌های شمالی گلستان به سمت مرزهای كشور حركت كنیم، جایی در میان تپه‌های تركمن صحرا، جایی در هزار دره، بر بلندای كوهی نه چندان مرتفع، پیامبری در آرامگاه ابدی خفته است؛ پیامبری كه آخرین بوده است پیش از پیامبر اسلام؛ خالد نبی غیث بن سنان عبسی كه در زبان محلی مردم تركمن «حالت نبی» یا «خالد نبی» نامیده می‌شود و از پیامبران تبلیغی و بدون كتاب است؛ آخرین پیامبر عرب مُبلغ دین مسیح كه 40 سال پیش از ولادت حضرت خاتم الانبیا(ص) به تبلیغ دین و شریعت میپرداخته و بنا بر روایات، دختر خالد نبی در دوران پیری با حضرت محمد (ص) دیدار و به اسلام ایمان می‌آورد و آمده است كه رسول اكرم به او فرمود: «سلام و درود بر دختر برادرم [خالد بن سنان]؛ دختر پیامبری كه قومش شخصیت و جایگاهش را ضایع و او را
آواره كردند.»
حالا در استان گلستان، خالد نبی به همراه دو نفر از یارانش بر بلندای كوه گوگجه داغ آرمیده‌اند، جایی كه زیارتگاهی مهم برای تركمن‌های استان است.
رودررو با یك گورستان عجیب
در نزدیكی‌های زیارتگاه خالد نبی، اما گورستانی مرموز قرار دارد؛ گورستانی با سنگ مزار‌هایی عجیب كه بسیار خاص است و كم نظیر در جهان. گورستان اما به مراقبت بیشتری نیاز دارد، گو این كه در سال‌های اخیر تاسیسات نگهبانی در اطراف آن ایجاد شده است ولی شاید كمی دیر و البته با بازدارندگی كم در مقابل كم شدن محسوس تعداد این
سنگ قبرهای بسیار خاص و مرموز.
برای رسیدن به این قبرستان باید به روستای گچی سو برویم و قبل از آن، هزاردره را پشت سر بگذاریم. هزار دره‌ای كه در ابتدای بهار آنقدر سبز و دیدنی است كه هوش از سرت می‌برد. تا چشم كار می‌كند تپه است و دره كه با مخملی سبز رنگ پوشیده شده است؛ نگین‌های رنگی گل‌ها نیز البته در میان این مخمل‌های بهاری كم نیستند. این یعنی منطقه هم جاذبه تاریخی مهم دارد و هم طبیعی، كه هر دو هم در نوع خود بسیار دیدنی‌اند و پر اهمیت. البته اگر برای دیدن طبیعت منطقه عزم سفر كرده‌اید بهتر است تا بهار صبر كنید و در نیمه ابتدایی بهار خودتان را به این منطقه برسانید كه اگر نه، دیگر خبری از آن دشت‌های مخملی نیست.
این اسب‌های نجیب
گلستان، یك شگفتی بزرگ هم برای همه آنهایی دارد كه به اسب و اسب سواری علاقه دارند؛ چراكه اسب‌های تركمن پرورش یافته در منطقه تركمن‌صحرای ایران یكی از اصیل‌ترین نژادهای اسب در سطح جهان هستند و در سه گروه یموت، اسب آخال تكه، چناران (مخلوط از تلاقی اسب تركمن و اسب عرب) دسته‌بندی شده‌اند. به همین بهانه اگر گذرتان به دو شهرستان گنبدكاووس و كلاله افتاد كه از مراكز مهم پرورش اسب تركمن است، می‌توانید از نزدیك این حیوان زیبا و نجیب را ببینید و با یك تجربه ناب به مبدا سفرتان برگردید.
تجمع زیبایی در پارک ملی
كمی پایین‌تر از تركمن صحرا، حوالی انتهای شرقی استان، طبیعت نمودی دیگر از زیبایی‌اش را به نمایش گذاشته است. اینجا پارك ملی گلستان است ؛ اولین پارك ملی ایران، پاركی با بیش از 90 هزار هكتار وسعت. بدون شك اینجا ارزشمند‌ترین منطقه ایران چه از لحاظ كمیت و چه از نظر تنوع حیات جانوری و گیاهی است. تنوع زیستی پارك ملی گلستان حتی فراتر از برخی كشورهای اروپایی است كه صدها برابر این پارك وسعت دارند. نام استان گلستان هم از روی این منطقه انتخاب شده‌است. پارك ملی گلستان یكی از ذخیرگاه‌های زیست كره زمین است و به تنهایی بیش از نیمی از پستانداران ایران را در خود جای داده است.
از حیث جاذبه‌های طبیعی، گلستان یك ویژگی خاص دیگر نیز دارد، این كه آبشارهای بسیاری را در خود جای داده و شاید عنوان سرزمین آبشارهای ایران (البته در كنار استان لرستان) نامی برازنده برای آن باشد. در این استان می‌توان شاهد آبشارهای زیادی بود كه در قسمت‌های مختلف پراكنده شده اند كه از جمله آنها به آبشارهای لوه، كبودوال، رنگو، بارانكوه، زیارت و آبشارهای شیر آباد اشاره كرد.
جهان نما، قلعه موران، توسكستان، گردنه خوش ییلاق، اولنگ، سیاهرودبار ( ذخیره گاه درختان سرخدار كشور) هم هركدام دیدنی‌های مثال زدی این استان هستند كه باید رفت و از نزدیك دید.
ضمیمه قاب کوچک
