ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفت؛ آیا این یک خبر نگران کننده است؟
پختوپز سیاسی با سس آمریكایی
اجلاس دورهای گروه ویژه اقدام مالی افایتیاف روز گذشته در حالی در پاریس به پایان رسید كه یكی از موضوعات مطرح در آن، بررسی پرونده ایران بود كه با پختوپز آمریكا و همراهی اروپاییها همراه شد. از چند هفته قبل برخی مسؤولان داخلی اینگونه عنوان میكردند كه اگر ایران خواستههای افایتیاف را اجرا نكند، روابط بانكی كشورمان قطع میشود. این در حالی است كه وزیر اقتصاد و رئیس كل بانك مركزی كشورمان در هفته گذشته صراحتا اعلام كردند تصمیم افایتیاف تاثیری بر وضعیت اقتصادی ایران خصوصا مبادلات تجاری و بانكی و بازار ارز ندارد. افایتیاف در جلسهای كه مهر ۱۳۹۸ در پاریس برگزار شد، ضمن بررسی آخرین وضعیت ایران با توجه به عدم تصویب نهایی دو كنوانسیون پالرمو و تامین مالی تروریسم، دو دسته اقدام جدید مقابلهای علیه ایران وضع كرد كه با توجه به تصویب یك اقدام مقابلهای دیگر در خردادماه گذشته، مجموعا سه اقدام علیه ایران وضع شدهاند. این نهاد بینالمللی در یك بند جداگانه هشدار داده بود كه اگر تا قبل از بهمن ۱۳۹۸ آینده این دو كنوانسیون نهایی نشود، تمام اقدامات مقابلهای علیه ایران وضع خواهد شد و عملا وضعیت ایران به پیش از خرداد ۱۳۹۵ بازخواهد گشت. لازم به یادآوری است كه ایران از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵ در لیست سیاه افایتیاف بوده است و از سال ۱۳۹۵ از این فهرست تعلیق شده بود. تبادلات وسیع مالی ایران با كشورهای مختلف در این دوران، نشان میدهد كه حضور ایران در لیست سیاه افایتیاف، منجر به قطع همكاریهای مالی و بانكی با كشورهای دیگر نمیشود. قرار گرفتن ایران در لیست سیاه افایتیاف به معنای محدودیت در روابط مالی با شركتهای ایرانی، بررسی بیشتر تراكنشهای مالی مرتبط با ایران، ارسال گزارش در خصوص انجام هرگونه مبادله مالی با ایران به این كارگروه و ممانعت از احداث شعبه جدید بانكهای ایران در خارج و بالعكس است كه در شرایط تحریمی فعلی هیچیك از این شرایط برای ایران وجود ندارد كه نگران از دست رفتن آنها باشیم.
اما خواسته افایتیاف از ایران چیست؟ افایتیاف در دو سال گذشته در تمام اجلاس دورهای خود ایران را تهدید كرده كه باید به كنوانسیونهای پالرمو و تامین مالی تروریسم (CFT) بپیوندد؛ اما به گفته كارشناسان، پیوستن به این دو كنوانسیون در شرایط تحریمی ایران به ضرر ما خواهد بود و راههای دور زدن تحریمها را به روی ایران خواهد بست. حقیقتی كه تصمیمات افایتیاف را مشكوكتر میکند اصرار همزمان مقامات ارشد آمریكایی بر پیوستن ایران به این دو كنوانسیون است. مایك پمپئو، وزیر خارجه آمریكا ــ ۲۳ بهمن ۹۸ ــ در توییتی نوشت: «مدتهاست كه ایران باید به تعهداتش عمل كرده و بر اساس قواعد جهانی برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم بازی كند. ایران باید همین حالا كنوانسیون پالرمو و كنوانسیون تأمین مالی تروریسم (CFT) را تصویب كند». آیا وزیر خارجه دولت تروریست آمریكا به دلیل نگرانی و دلواپسی از به خطر افتادن روابط بانكی ایران گفته است كه ایران همین حالا به افایتیاف بپیوندد؟!
مشکلی در بازار ارز به وجود نمیآید
عبدالناصر همتی، رئیسکل بانک مرکزی جمعه در واکنش به اقدام گروه ویژه اقدام مالی مبنی بر قرار دادن ایران در لیست سیاه گفت: بار دیگر دشمنی آمریکا و رژیم اشغالگر قدس با مردم ایران، خود را در قالب مخالفت با توصیه کارشناسان مجموعه افایتیاف در مورد گامهایی که ایران در زمینه عمل به تعهدات خود در مورد مبارزه با تامین مالی تروریسم و پولشویی انجام داده است نشان داد.
وی افزود: این رفتار سیاسی و غیر فنی از تابستان 1395 تا امروز ادامه داشته است، گاه به صورت بهانهجوییهای غیر فنی در جریان مجمع افایتیاف توسط نماینده آمریکا و کشورهای همپیمانش و گاه نیز به صورت تلاش برای اخلال در گزارشهای کارشناسی. در حالی که در تمام بیانیههای مجمع گروه ویژه اقدام مالی، مشخص بود که کشور ما گامهای بلندی در این مسیر برداشته است.
رئیسکل بانک مرکزی به تحریمهای آمریکا و فشار حداکثری این کشور علیه ایران اشاره کرد و گفت: مردم عزیزمان خوب میدانند که در این دوران سخت تحریمهای ظالمانه و فشار حداکثری، نظام پولی و مالی کشورمان توانسته است ارتباطات تحریم ناپذیری با نظام پولی و مالی دنیا، خارج از چارچوب افایتیاف برقرار کند و تا حد زیادی تهدیدهای ناشی از سنگاندازی و دشمنی آمریکا را مهار کرده است.
همتی تصریح کرد: بانک مرکزی با همراهی سایر بخشهای اقتصادی مسیر خود را در جهت برآورده ساختن نیازهای تجاری کشور بدون وقفه انجام خواهد داد. عملکرد بانک مرکزی در طول یک سال گذشته این اطمینان خاطر را نزد مردم عزیز ایجاد کرده است که چنین وقایعی مشکلی برای تجارت خارجی ایران و ثبات نرخ ارز ایجاد نخواهد کرد.
اقدام افایتیاف بیتأثیر است
حسین صمصامی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به ورود ایران به لیست سیاه افایتیاف به جامجم تصریح کرد: اقدام آمریکا برای اعمال فشار حداکثری شکستخورده و سعی میکند از راههای مختلف ایران را تحت فشار قرار دهد.
وی تاکید کرد: مدام تهدید میکنند ورود ایران به لیست سیاه باعث میشود مراودات بانکی این کشور با سایر کشورها قطع شود اما موضوع قابل توجه اینجاست که به دلیل تحریمهای آمریکا بانکهای بزرگ دنیا مراودهای با شبکه بانکی ایران ندارند و نقل و انتقال پول خارج از این شبکه انجام میشود.
صمصامی با تاکید بر اینکه اقدام اخیر گروه ویژه اقدام مالی تاثیری در اقتصاد ایران نخواهد داشت افزود: ورود ایران به لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی یک حرکت برای دریافت امتیاز از ایران است و ورود و خروج ایران به این لیست تاثیری در اقتصاد ایران ندارد.
سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی ادامه داد: پیوستن به دو کنوانسیون پالرمو و سیافتی تاثیری در اقتصاد ایران ندارد. زمانی که برجام به نتیجه رسید همه مقامات مدعی بودند که هیچ کشوری نمیتواند این توافق را زیر پا بگذارد اما مشاهده کردیم که در یک روز رئیسجمهور آمریکا تصمیم میگیرد از برجام خارج شود و تحریمهای علیه ایران را بازگرداند. اگر باز هم به آنها اعتماد کنیم و اقداماتی که میگویند را انجام دهیم چیزی عاید کشور نخواهد شد.
ظریف: اكثر كشورها مخالف رفتن ایران به لیست سیاه بودند
محمدجواد ظریف وزیر خارجه روز جمعه در پاسخ به ایلنا مبنی بر اینكه برخی خبرها حاكی از تمدید مهلت گروه ویژه اقدام مالی برای ایران است، گفت: اكثریت قریب به اتفاق سخنرانانی كه در طول چند روز گذشته اظهارنظر كردهاند، سخنانشان در این جهت بوده است، اما دو كشور و یك رژیم حامی تروریسم و كشوری كه خودش تروریسم است و با اقدام علیه سردار سلیمانی تروریسم دولتی خود را نشان داد و با تحریمها تروریسم اقتصادی خود را نشان داده به اضافه عربستان كه نمونه خاص و عام برای تروریسم است و رژیم اسرائیل كه اساسا تروریسم دولتی به نام آن رژیم ثبت شده است، مانع شدهاند. باید ببینیم چه میشود.
سكوت افایتیاف در ترور سردار سلیمانی
افایتیاف ادعا میكند كه هدف اصلیاش، مبارزه با پولشویی و تروریسم است. در حال حاضر و بنا بر گزارشهای رسمی منتشرشده توسط رسانههای غربی، ۷۰ درصد پولشویی جهان در آمریكا و اروپا ــ اعضای اصلی افایتیاف ــ رخ میدهد. از سوی دیگر، افایتیاف هیچگاه در مقابل اقدامات تروریستی اعضای خود كوچكترین واكنشی نشان نمیدهد.
آخرین نمونه، اقدام جنایتكارانه دولت تروریست آمریكا در به شهادت رساندن سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی بود. آمریكا به عنوان یكی از اعضای افایتیاف، یكی از فرماندهان نظامی ایران را ترور كرد. كارشناسان مسائل بینالملل تاكید كردند كه این اقدام، مصداق آشكار «تروریسم دولتی» است؛ اما، كارگروه اقدام مالی به هیچ عنوان به این اقدام تروریستی واكنش نشان نداد.
پیش از این نیز افایتیاف به هیچ عنوان به تبادلات مالی گروهك تكفیری تروریستی داعش در بانكهای اروپایی واكنش نشان نمیداد. لازم به ذكر است، مقر افایتیاف در شهر پاریس است؛ همان شهری كه سالهاست میزبان گروهك تروریستی منافقین است. گروهكی جنایتكار كه ۱۷ هزار ایرانی اعم از زن و كودك و پیر و جوان را مظلومانه به شهادت رسانده است.
افایتیاف، ابزاری برای نقطه زنی تحریمها
بنا بر مستندات متعدد، كارویژه اصلی افایتیاف نه مبارزه با پولشویی است و نه مبارزه با تروریسم، بلكه مأموریت اصلی این سازمان، «هوشمندسازی» و به عبارتی «ایجاد قابلیت نقطهزنی» برای تحریمهای آمریكاست.
كارگروه ویژه اقدام مالی ــ اسفند ۹۷ ــ با انتشار گزارشی بهصراحت اعلام كرد اجرای مؤثر تحریمهای مالی هدفمند و شناسایی مسیرهای ایران برای دور زدن تحریم را ذیل رسالت مقابله با اشاعه تسلیحات كشتار جمعی خود تعریف كرده و با جدیت تمام در پی اجرای آن است.
حامیان افایتیاف اینگونه القا میكنند كه ایران تاكنون ارتباطی با این سازمان نداشته و اگر در آینده به آن بپیوندد و دستورات آن را اجرایی كند، فتحالفتوحی اقتصادی رخ خواهد داد.
این ادعا در حالی است كه دولت روحانی حدود ۹۵ درصد دستورات افایتیاف را اجرا كرده است؛ اما این اقدامات، نهتنها هیچ گشایشی در ارتباطات بانكی ایران ایجاد نكرده، بلكه سفره مردم را كوچكتر و زیرساخت تحریمها را نیز گستردهتر كرده است.
نوبخت: آمادهایم
رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: اگر در لیست سیاه افایتیاف قرار بگیریم، بانك مركزی برای هر شرایطی خودش را آماده كرده است.
محمدباقر نوبخت جمعه در گفتوگو با ایلنا، درباره اینكه گفته میشود رای افایتیاف به ایران رسیده و منفی است، گفت: از دو حالت خارج نیست یا ما را مجددا به لیست سیاه میبرند یا نمیبرند. ما یك بار تلاش كردیم تا از آن خارج شویم و بعد هم كلا خارج شویم، هر اتفاقی هم بیفتد ما خودمان را آماده میكنیم و كشور را اداره خواهیم كرد.
نوبخت درباره تمهیدات دولت گفت: اگر در لیست سیاه قرار بگیریم، بانك مركزی برای هر شرایطی خودش را آماده كرده است.
کنوانسیونهای پالرمو و سیافتی مغایر قانون اساسی است
وحید شقاقی شهری، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی به جامجم گفت: گروه ویژه اقدام مالی ایران را در لیست سیاه قرار داد و به کشورها توصیه کرده اقدامات متقابل را در دستور کار قرار دهد، اما در بندی اشاره کرده اگر ایران دو کنوانسیون پالرمو و سیافتی را بپذیرد خروج از لیست سیاه در دستور کار قرار میگیرد.
وی به تأثیر ورود ایران به لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی اشاره کرد و افزود: ایران یکی از کشورهای با ریسک بالا در جهان شناختهشده و احتمالاً هزینه مبادلات تجاری را افزایش خواهد داد اما نکته قابل توجه اینجاست که اگر به توصیههای افایتیاف گوش فرا میدادیم اکنون وضعیت بهتری داشتیم؟ مجمع تشخیص مصلحت نظام دو کنوانسیون پالرمو و سیافتی را مغایر قانون اساسی کشور عنوان کرده و دلیل محکم آنها قانونی به نام کاتسا است.
شقاقی شهری تاکید کرد: طبق قانون کاتسا سپاه قدس جزو گروههای تروریستی شناختهشده است و هرگونه تامین مالی برای این نهاد باعث تحریم خواهد شد. همچنین نیروهای نیابتی ایران در منطقه نیز گروه تروریستی شناخته میشوند و آمریکا خواستار عدم فعالیت آنها در منطقه است و معتقدند ایران نباید نیروی نیابتی داشته باشد اما نکته مهم اینجاست که آمریکا نیروهای نیابتی در همه جهان دارد و پایگاههای نظامی زیادی را احداث کرده است.
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه نیروهای نیابتی در منطقه حافظ امنیت ایران هستند تصریح کرد: ایران یکی از کشورهایی است که مساله مبارزه با پولشویی را به صورت ویژه دنبال میکند اما ایران و آمریکا برای تعریف تروریسم فرق دارد.
وی با اشاره به اینکه افایتیاف توسط آمریکا مدیریت میشود گفت: طراحی جدید آمریکا برای اعمال فشار حداکثری از طریق گروه ویژه اقدام مالی انجام شد و اگر ما به افایتیاف پیوسته بودیم در کوتاهمدت تاثیرات مثبت اقتصادی داشتیم اما تحریمها به دلیل مشخص شدن دور زدن محدودیتها با شدت بیشتری پیادهسازی میشد.
به گفته این کارشناس اقتصادی، اگر ایران به افایتیاف پیوسته بود باز هم بانکهای دنیا حتی چین و روسیه به دلیل تحریمهای ثانویه آمریکا حاضر به همکاری با ایران نبودند. اغلب بانکهای جهان خصوصی هستند و از ترس جریمههای آمریکا با ایران همکاری نمیکردند.
شقاقی شهری تاکید کرد: پیوستن و نپیوستن به افایتیاف قطعا هزینههایی دارد اما هزینه پیوستن به این گروه بسیار زیاد است.