رئیس سابق پلیس فتا از جرایم صورت گرفته در فضای مجازی می‌گوید
حواسمان به همه‌چیز هست!
اگر فكر كردید می‌شود در فضای مجازی بدون نگرانی هر رفتاری را انجام داد، سخت در اشتباهید! ردپای هر حساب كاربری در فضای مجازی باقی می‌ماند و می‌توان آن را پیدا كرد و در صورت شكایت با همین ردپای فجازی افراد می‌توان آنها را در دام انداخت. محمدمهدی كاكوان، كارشناس فضای مجازی و رئیس سابق پلیس فتاست، او از بنیانگذارهای پلیس فتا هم هست و می‌گوید سال‌ها قبل فقط بخشی با عنوان «جرایم خاص و رایانه‌ای» وجود داشت، اما با توجه به فراگیری این جرایم، پلیس فتا از سال ۸۹ راه می‌افتد كه مخفف «فضای تولید و تبادل اطلاعات» است. در گزارش‌های مجازیست روزنامه جام‌جم با همراهی جناب سرهنگ كاكوان، جرایم فضای مجازی، نحوه انجام آنها و هشدارهای این حوزه را با هم بررسی می‌كنیم. در اولین گزارش نگاهی كلی به انواع این جرایم داریم.
شراره داودی مجازیست
دسته‌بندی جرایم اینترنتی
جرایم فضای مجازی هم مانند دنیای فیزیكی دسته‌بندی دارند و برای هر كدام سرفصل‌های مشخصی وجود دارد. به طور كلی چهار دسته‌بندی در ارتباط با جرم‌های مجازی می‌توان نام برد.
جرایم اقتصادی كه مربوط به مواردی می‌شود كه با حساب و پول مردم سر كار دارند.
جرایم اخلاقی شامل مواردی می‌شود كه از تصاویر دیگران سوءاستفاده شود یا نقض حریم خصوصی افراد باشد.
جرایم اجتماعی مربوط به موارد هك كردن سایت و ایمیل‌ها یا استفاده از باگ‌افزارها برای سوءاستفاده از سخت‌افزار می‌شوند.
جرایم سیاسی هم تمامی رفتارهایی كه بر خلاف قوانین كشوری باشد را شامل می‌شوند.
۱
جرایم‌اقتصادی
برای مثال فیشینگ (FISHING) از این جرم‌هاست. یكی از دلایلی كه تاكید زیادی روی صحت آدرس سایتی كه با آن پرداخت بانكی انجام می‌دهید، وجود دارد، همین فیشینگ است. با استفاده از ظاهر سایت‌های معتبر چشم را گول می‌زنند، در حالی‌كه آدرس URL غلط است و از این طریق می‌توانند به همه رمزهایی كه در صفحه استفاده می‌كنیم، دسترسی داشته باشند. كی‌لاگر (KEYLOGGER) نرم‌افزار یا سخت‌افزاری است كه تمامی كلیدهای استفاده شده در صفحه كلید یك نفر را ثبت و ضبط می‌كند!
۲
جرایم اخلاقی
مهم‌ترین جرمی كه در این دسته قرار می‌گیرد، سوءاستفاده از عكس‌های خصوصی افراد است. ممكن است دو نفر با هم در ارتباط باشند و در این دوستی عكس‌هایی هم رد و بدل شده باشد، اگر یك‌طرف این رابطه تهدید به انتشار عكس‌ها یا حتی آنها را منتشر یا به شكل‌های مختلف از تصاویر سوءاستفاده كند، مرتكب جرم می‌شود. در این مورد هك كردن اكانت شخصی اینستاگرام هم محسوب می‌شود. حتی اگر كسی كه بیشتر منظورمان خانم‌هاست، در اكانت خودش چه به صورت خصوصی یا عمومی عكسی را منتشر كند و فرد دیگری با استفاده از آنها یك اكانت جعلی راه‌اندازی دارد
و از عكس‌های او استفاده كند، باز هم مرتكب جرم شده است.
۳
جرایم اجتماعی
هك ایمیل مرسوم‌ترین نوع این جرم است، اطلاعات شخصی افراد یا اطلاعاتی كه مربوط به سازمان‌ها و سیاست‌های كلی یك مجموعه می‌شود در این دسته قرار می‌گیرد. Ransomware یا باج‌افزار استفاده مشخصی در این دسته جرایم دارند، به طوری‌كه سیستم مركزی یك شركت را هك می‌كنند و افرادی كه در آن شركت هستند به هیچ اطلاعات یا فایلی روی كامپیوتر خودشان دسترسی نخواهند داشت.
۴
جرایم سیاسی
همه مواردی كه طبق قانون در فضای فیزیكی جرم باشند، در فضای مجازی هم جرم محسوب می‌شوند. نكته‌ای كه در این بخش وجود دارد،
حساسیت آن است.
حساسیت‌ها به دلیل دربرگیری آن بیشتر است، برای مثال یك صحبت در محفل خصوصی ممكن است در حالت عادی فراگیر نباشد، اما همین‌كه در فضای مجازی بازنشر می‌شود، افراد بیشتری را درگیر می‌كند و تاثیرگذاری آن‌هم بیشتر است، پس حتما با آنها برخورد می‌شود.
منظور از
اكانت فیك چیست؟
اكانت فیك یا اكانت جعلی دو حالت دارد، یك مورد زمانی است كه فردی حقیقی با یك شماره دیگر یا اسم متفاوت اكانت دیگری در هر فضای اجتماعی دارد، اما استفاده از آن شامل سوءاستفاده نمی‌شود و فرد فقط می‌خواهد ناشناس بماند. اما یك مورد داریم كه فردی اكانت می‌سازد و با آن دست به سوءاستفاده در موارد مختلف می‌زند. پیدا كردن این اكانت‌های جعلی هم از راه‌های «مهندسی معكوس» و «استفاده از تجهیزات ویژه» از طریق پلیس امكان‌پذیر است.
برای دستگیری مجرم
چـــه چیزهــایی لازم است؟
در جرایم فیزیكی قانونگذار برای اثبات جرم به یكی از سه ادله اقرار شخص، دو شاهد و علم قاضی نیاز دارد. اما در جرایم مجازی اقرار لازم نیست، شاهد هم نداریم و ادله دیجیتال كه همان ردپای فرد در فضای مجازی است، ادله مورد نیاز محسوب می‌شود. نكته مهم این است كه ردپای هركسی در فضای مجازی باقی می‌ماند و امكان جرح آن نیست! یعنی حتی اگر عكسی را پاك كنند، باز هم ردپای آن باقی می‌ماند و پلیس می‌تواند آن را پیدا كند! حتی اگر اكانتی حذف شود، اقدامات آن باقی می‌ماند و بسته به نوع جرمی كه اتفاق افتاده، امكان پیدا كردن فعالیت‌های آن وجود دارد. بر خلاف این‌که بعضی‌ها فكر می‌كنند فضای مجازی هركی‌به‌هركی است، اما پیدا كردن رد پای آ‌دم‌ها در آن راحت است و اگر حاكمیت بخواهد كسی را پیدا كند، حتما پیدا می‌كند.
جرایم فضای مجازی هم مانند دنیای فیزیكی دسته‌بندی دارند و برای هر كدام سرفصل‌های مشخصی وجود دارد. به طور كلی چهار دسته‌بندی در ارتباط با جرم‌های مجازی می‌توان نام برد.
جرایم اقتصادی كه مربوط به مواردی می‌شود كه با حساب و پول مردم سر كار دارند.
جرایم اخلاقی شامل مواردی می‌شود كه از تصاویر دیگران سوءاستفاده شود یا نقض حریم خصوصی افراد باشد.
جرایم اجتماعی مربوط به موارد هك كردن سایت و ایمیل‌ها یا استفاده از باگ‌افزارها برای سوءاستفاده از سخت‌افزار می‌شوند.
جرایم سیاسی هم تمامی رفتارهایی كه بر خلاف قوانین كشوری باشد را شامل می‌شوند.
۱
جرایم‌اقتصادی
برای مثال فیشینگ (FISHING) از این جرم‌هاست. یكی از دلایلی كه تاكید زیادی روی صحت آدرس سایتی كه با آن پرداخت بانكی انجام می‌دهید، وجود دارد، همین فیشینگ است. با استفاده از ظاهر سایت‌های معتبر چشم را گول می‌زنند، در حالی‌كه آدرس URL غلط است و از این طریق می‌توانند به همه رمزهایی كه در صفحه استفاده می‌كنیم، دسترسی داشته باشند. كی‌لاگر (KEYLOGGER) نرم‌افزار یا سخت‌افزاری است كه تمامی كلیدهای استفاده شده در صفحه كلید یك نفر را ثبت و ضبط می‌كند!
۲
جرایم اخلاقی
مهم‌ترین جرمی كه در این دسته قرار می‌گیرد، سوءاستفاده از عكس‌های خصوصی افراد است. ممكن است دو نفر با هم در ارتباط باشند و در این دوستی عكس‌هایی هم رد و بدل شده باشد، اگر یك‌طرف این رابطه تهدید به انتشار عكس‌ها یا حتی آنها را منتشر یا به شكل‌های مختلف از تصاویر سوءاستفاده كند، مرتكب جرم می‌شود. در این مورد هك كردن اكانت شخصی اینستاگرام هم محسوب می‌شود. حتی اگر كسی كه بیشتر منظورمان خانم‌هاست، در اكانت خودش چه به صورت خصوصی یا عمومی عكسی را منتشر كند و فرد دیگری با استفاده از آنها یك اكانت جعلی راه‌اندازی دارد
و از عكس‌های او استفاده كند، باز هم مرتكب جرم شده است.
۳
جرایم اجتماعی
هك ایمیل مرسوم‌ترین نوع این جرم است، اطلاعات شخصی افراد یا اطلاعاتی كه مربوط به سازمان‌ها و سیاست‌های كلی یك مجموعه می‌شود در این دسته قرار می‌گیرد. Ransomware یا باج‌افزار استفاده مشخصی در این دسته جرایم دارند، به طوری‌كه سیستم مركزی یك شركت را هك می‌كنند و افرادی كه در آن شركت هستند به هیچ اطلاعات یا فایلی روی كامپیوتر خودشان دسترسی نخواهند داشت.
۴
جرایم سیاسی
همه مواردی كه طبق قانون در فضای فیزیكی جرم باشند، در فضای مجازی هم جرم محسوب می‌شوند. نكته‌ای كه در این بخش وجود دارد،
حساسیت آن است.
حساسیت‌ها به دلیل دربرگیری آن بیشتر است، برای مثال یك صحبت در محفل خصوصی ممكن است در حالت عادی فراگیر نباشد، اما همین‌كه در فضای مجازی بازنشر می‌شود، افراد بیشتری را درگیر می‌كند و تاثیرگذاری آن‌هم بیشتر است، پس حتما با آنها برخورد می‌شود.
منظور از
اكانت فیك چیست؟
اكانت فیك یا اكانت جعلی دو حالت دارد، یك مورد زمانی است كه فردی حقیقی با یك شماره دیگر یا اسم متفاوت اكانت دیگری در هر فضای اجتماعی دارد، اما استفاده از آن شامل سوءاستفاده نمی‌شود و فرد فقط می‌خواهد ناشناس بماند. اما یك مورد داریم كه فردی اكانت می‌سازد و با آن دست به سوءاستفاده در موارد مختلف می‌زند. پیدا كردن این اكانت‌های جعلی هم از راه‌های «مهندسی معكوس» و «استفاده از تجهیزات ویژه» از طریق پلیس امكان‌پذیر است.
برای دستگیری مجرم
چـــه چیزهــایی لازم است؟
در جرایم فیزیكی قانونگذار برای اثبات جرم به یكی از سه ادله اقرار شخص، دو شاهد و علم قاضی نیاز دارد. اما در جرایم مجازی اقرار لازم نیست، شاهد هم نداریم و ادله دیجیتال كه همان ردپای فرد در فضای مجازی است، ادله مورد نیاز محسوب می‌شود. نكته مهم این است كه ردپای هركسی در فضای مجازی باقی می‌ماند و امكان جرح آن نیست! یعنی حتی اگر عكسی را پاك كنند، باز هم ردپای آن باقی می‌ماند و پلیس می‌تواند آن را پیدا كند! حتی اگر اكانتی حذف شود، اقدامات آن باقی می‌ماند و بسته به نوع جرمی كه اتفاق افتاده، امكان پیدا كردن فعالیت‌های آن وجود دارد. بر خلاف این‌که بعضی‌ها فكر می‌كنند فضای مجازی هركی‌به‌هركی است، اما پیدا كردن رد پای آ‌دم‌ها در آن راحت است و اگر حاكمیت بخواهد كسی را پیدا كند، حتما پیدا می‌كند.
ضمیمه تپش
