گفتوگو با 5 نفر از ائمهجمعه درباره توصیههای سال گذشته رهبر انقلاب در دیدار با ائمهجمعه سراسر کشور
جهاد جمعه
یکی دو سال است که با تغییر رویکردی در عملکرد ائمهجمعه روبهرو هستیم و ضمن جوانگرایی بهوجودآمده در این قشر، تلاشهایی از سوی برخی امامان جمعه برای کاهش فاصله با مردم صورت گرفتهاست. ازجمله این اتفاقات میتوان به حذف میلههای جداکننده مردم و مسؤولان در نمازجمعه برخی شهرها، حضور ائمهجمعه در میان مردم در بحرانها و پیگیری میدانی برخی موضوعات از سوی امامان جمعه اشاره کرد. رهبر انقلاب هم در دیداری که 25 تیر سال گذشته، ائمهجمعه سراسر کشور با ایشان داشتند توصیههای مهمی برای تقویت جایگاه نمازجمعه بیان کردند. ایشان در این دیدار با اشاره به ضرورت سلوک و رفتار مردمی ائمهجمعه، نمازجمعه را امری بسیار مهم خواندند و بر ضرورت توجه بیش از قبل امامان جمعه به محتوای خطبهها و همچنین توجه به مسائل روز و جذب جوانان تاکید کردند. در سالگرد این دیدار و در شرایطی که به دلیل شیوع بیماری کرونا، نمازجمعه در خیلی از نقاط کشور برگزار نمیشود با چند نفر از ائمهجمعه که در ماههای گذشته اخباری از حضور آنها در میان مردم و پیگیری مسائل شهر و استانشان منتشر شدهاست گفتوگو کردهایم. ائمهجمعه همگی تاکید دارند برگزارنشدن نمازجمعه به معنی تعطیلی کارکردهای نمازجمعه نیست.
تقوای بازار، ضرورت امروز جامعه ماست
برخی تصور میکردند وقتی نماز جمعه تعطیل شود دیگر کارکردی نخواهد داشت، اما با توجه به برنامهریزی در سطح کلان کشور، ائمهجمعه همواره در کنار مردم بودند و هیچ وقت از مردم جدا نبودند، هر چند آنها قدرت اجرایی ندارند، اما زبان گویای مردم و پیگیر حل مشکل آنها هستند.
ظرفیت نماز جمعه میتواند کارکرد خدماتی نیز داشته باشد و بر همین اساس، اعضای ستاد در محل برگزاری نماز جمعه، مصلاها را به محلی برای فعالیتهای اجتماعی تبدیل کردند و بعد از پیام رهبری مبنی بر کمکهای مومنانه، قرارگاههایی در مراکز استانها با فرماندهی امامان جمعه شکل گرفت و مردم با توجه به اعتمادی که به این نهاد دارند کمکها را به این محل آورده و زیر نظر امام جمعه و مسؤولان و مردم به خانوادههای آسیبدیده ناشی از کرونا کمک شد.
در سرپل ذهاب ضمن اینکه ارگانهای حمایتی دیگر، کمکهای خوبی داشتند، اما ستاد نماز جمعه، 1000 بسته غذایی طراحی و از بین خیران مردم این منطقه جمعآوری کرد. در ماه رمضان هم که پیک کرونا بود 7000 پرس غذای گرم در دفتر امام جمعه آماده و بین خانوادههای نیازمند توزیع شد.
همچنین کارتهای هدیه و کمکهای نقدی به محرومان، بخشی از کارکردهای نمازجمعه در این مدت بود. یکی از بخشهایی که پس از دیدار سال قبل ائمه جمعه با رهبری بسیار مورد توجه قرار گرفت تاکید ایشان بر سلوک مردمی ائمهجمعه بود و شاهد برخی اقدامات در این حوزه بودیم که بازتاب بسیاری داشت.
رفتار مردمی ائمهجمعه چقدر میتواند در تقویت جایگاه نماز جمعه و افزایش برد پیامهای آنها موثر باشد؟
یکی از مشکلاتی که امروز در کشورمان وجود دارد، فاصله بین مردم و مسؤولان است، در حالی که مردم باید بتوانند مشکلاتشان را به صورت مستقیم با آنها در میان بگذارند. در همین ارتباط، دفتر ائمهجمعه پناهگاه مردم و امام جمعه، محل رجوع مردم است. ائمهجمعه باید گوش شنوایی برای شنیدن مشکلات مردم و زبان گویای آنها باشند. مردمی بودن باعث شده مردم بهراحتی به ائمهجمعه اعتماد کنند و در این شرایط کرونایی بهراحتی سرمایه خود را در اختیار ائمهجمعه برای کمک به نیازمندان قرار دهند. امامان جمعه باید صدای مردم را به گوش مسؤولان برسانند.
رهبر انقلاب در دیدارشان تاکید داشتند توصیه به تقوا در نماز جمعه باید به صورت مصداقی و در حوزههای مشخص باشد. مهمترین حوزهای که اکنون در جامعه نیاز به تقوا در آن بهشدت احساس میشود کدام است. چطور میشود مردم را به تقوا در این حوزه دعوت کرد؟
با توجه به عدم مدیریتی که در جامعه امروز ما وجود دارد و معیشت و اقتصاد مردم از سوی مسؤولان مربوط رها شده است، هر فروشندهای اجناس را به قیمت دلخواه خود میفروشد، بنابراین در چنین شرایطی مهمترین موضوع تقوای بازار است، باید بازاریان ما تقوای لازم را برای فروش اجناس داشته باشند، در ضمن در نقدها و موضعگیریهایمان نیز باید تقوا داشته باشیم.
یکی از کارکردهای نماز جمعه، نهادینه کردن گفتمانها در موضوعات ضروری کشور است. در حال حاضر که مباحث اقتصادی، اولویت جامعه است نهاد نماز جمعه چطور میتواند در این زمینه کمک کند؟
امروز تریبونهای نماز جمعه میتواند صدای مردم در زمینه مشکلات در سطوح اقتصادی، بیکاری و معیشت مردم باشد. دشمنان تلاش میکنند مردم را به کف خیابان بکشانند و اغتشاش ایجاد کنند؛ در حالی که باید اگر مشکلی نیز وجود دارد مردم به نمازجمعه مراجعه و از خطیب بخواهند صدای آنها را به گوش مسؤولان برساند و ائمهجمعه هم بدون اغماض مشکلات را به مسؤولان انتقال دهند، چراکه پل ارتباطی بین مردم و آنها، تریبون نمازجمعه و شخص امام جمعه است.
لزوم حضور ائمهجمعه میان جوانان
حجتالاسلام محمدرضا عصمتی، امامجمعه تربتحیدریه
نمازجمعه و بهدنبال آن ائمه جمعه و جماعات باید پناهگاه مردم در مشکلات بهوجودآمده باشند و به این ترتیب مردم در همه امور بتوانند به عالم شهرشان مراجعه داشته و آنها نیز در حد توان به مشکلات مردم رسیدگی کنند. چنین ارتباط خاص و بیتکلفی با مردم موجب اعتماد به روحانیت میشود.
رهبری نیز چنین مطالبهای را از ائمهجمعه داشتند تا امامان جمعه، پناه مردم در مشکلات باشند. اگر قرار است نماز جمعه، نهادی مردمی باقی بماند، باید امامجمعه سلوک مردمی داشته باشد. زیرا هرجا امامجمعهای توانسته ارتباط خود را با مردم تقویت کند، فضا مردمیتر و حضور مردم پررنگتر شده است.
تاکنون نیز در هر منطقهای که در جایگاه امامجمعه قرار داشتم مردم ما را از خودشان دانسته و مسائل و مشکلاتشان را با ما در میان میگذارند.
همچنین در این میان باید با جوانان ارتباط داشته و به نیازهای آنها واقف باشیم. بهترین عامل ارتباط با جوانان محبت با آنها است تا خواستههایشان را مطرح کرده و ائمهجمعه نیز تا جایی که امکانپذیر باشد، جوانان را وادار به تلاش کنند. ائمهجمعه باید با جوانان مومن و بافکر و مورد اعتماد در ستادهای نمازجمعه و نهادهای مرتبط با ائمهجمعه در ارتباط باشند. آنها باید حضور بیشتری در مجامع جوانان برای شنیدن صحبتها و دغدغههای آنها داشته باشند. ائمهجمعه حتما برای جوانان برنامه ویژهای داشته باشند و جوانان را اصلیترین گروه مخاطب خود بدانند.
حل مشکلات مردم تعطیلی ندارد
سید محمدنبی موسویفرد، نماینده ولی فقیه در استان خوزستان و امامجمعه اهواز
از اسفند سال گذشته تاکنون بهخاطر بیماری کرونا و فاصلهگذاریهای اجتماعی، نمازهای جمعه و جماعات تعطیلشده و این البته بههیچوجه به معنای تعطیلی کارکردهای فرهنگی و اجتماعی ستادهای نمازجمعه نبودهاست. بلکه درواقع از فعالیتی به فعالیت دیگر منتقل شد. بهعنوانمثال در نمازجمعه اهواز شاهد یکی از کارکردهای نمازجمعه یعنی حضور چهرهبهچهره مردم با نماینده ولیفقیه در استان بودیم. مردم در این دیدارها گرهها و مشکلاتی را که داشتند بیان میکردند و کارگروههایی که در ذیل دفتر نمایندگی ولیفقیه تشکیلشده در اینباره تقسیم کار کردند تا مشکلات مردم پیگیری شود. در این کارگروهها با رعایت همه پروتکلها و دستورالعملهای ستاد ملی مقابله با کرونا و فاصلهگذاریهای اجتماعی، مردم در صحنهای نمازجمعه برای پیگیری مشکلات خود حضور پیدا میکنند. البته در این دیدار مردمی اولویت روزهای جمعه است اما شنبه و یکشنبه هم به روزهای دیدار مردمی اضافه شد. در برخی از روزهای هفته هم لازم است نماینده ولیفقیه برای پیگیری مشکلات مردم در شهرستانهای دیگر حاضر شود. در روزهای دیدار مردمی، نمایندگانی از دستگاههای اجرایی برای حل مسائل و رفع مشکلات حضور پیدا میکنند. یکی دیگر از مواردی که در این ایام پیگیری شد موضوع رزمایش مواسات و کمک مؤمنانه بود که از سوی رهبر انقلاب عنوان شد. نمازجمعه اهواز محل اصلی دریافت کمکهای مردمی و نهادها و دستگاههای دیگر بود که ذیل قرارگاهی مرتبط با نمایندگی ولیفقیه بود. در این قرارگاه گروههای جهادی و انقلابی، ائمهجمعه استان جلسات هماهنگی در مصلای نماز جمعه اهواز برگزار کردند و در پی آن با ارائه کمک از سوی گروههای مردمی، جهادی، بسیجی و سایر دستگاهها توانستیم حدود 300هزار بسته معیشتی در مصلای اهواز جمعآوری و از همین مکان به سراسر استان گسیل کنیم. یکی دیگر از کارکردهایی که ذیل قرارگاه جهادی و محرومیتزدایی دفتر نمایندگی ولیفقیه تشکیل شد این بود که در قرارگاه زیستی، کمکهایی به شبکه بهداشت و درمان استان و کادر پزشکی و پرستاری صورتگرفت. از این طریق، گروههای تبلیغی و طلاب به بیمارستانهای مختلف استان برای کمک معنوی به مردم و کمک برای تابآوری کادر درمانی اعزام شدند. همچنین گروههای جهادی که عمدتا شامل نمازگزاران نمازجمعهاند در فعالیت دیگری اقدام به گندزدایی از اماکن عمومی و کمککردن جهت رفع آلام مردم کردند.
یکی از کارهای دیگر ستاد نمازجمعه که در این ایام صورت گرفت ایجاد قرارگاهی بعد از ایجاد مشکلاتی در غیزانیه و جایجای استان بهواسطه کمبود آب شرب بود. در این قرارگاه که ذیل نمایندگی ولی فقیه ایجاد شد دوستان جهادی حضور پیدا کردند و در قالب گروههای مشخص در مصلای نمازجمعه اهواز مجهز و برخی از این گروهها برای آبرسانی اعزام شدند و برخی دیگر هم برای ساختن مخازن آب در روستاهای محروم اقدام کردند و گروهی دیگر هم برای فعالیتهای فرهنگی در مناطقی که مشکل کمبود آب شرب داشتند، رفتند.
قدرت نرم ائمه جمعه
علیاکبر کیخا، امام جمعه زابل
یکی از مهمترین موارد تاثیرگذاری در محیط اجتماعی شهری، نوع سیر و سلوک عملی ائمه جمعه است. مردم باید دین، صداقت، تقوا و انقلابیگری را در رفتار امامان جمعه مشاهده و استشمام کنند. طبعا رسیدن به چنین جایگاهی نیازمند ممارست است. مردم در صورتی تاثیرات مثبت را از ائمه جمعه میپذیرند که سیر و سلوک او حالت نمایشی و تصنعی نداشته باشد و جامعه ببیند عشق به مردم و خدمت به آنها سرچشمه فکر و وجود امام جمعه است. در این صورت است که سیر وسلوک ائمهجمعه واقعی و حقیقی به نظر میرسد. وقتی این سلوک واقعی شد، طبعا امام جمعه به قدرت نرمی دست پیدا خواهد کرد که مردمی است. امام جمعه نه ردیف بودجهای دارد و نه اختیاری برای عزلها و نصبها در سطوح اداری شهر،ولی امامان جمعهای که سلوک عملیشان مورد پذیرش مردم قرار گرفت از کلام و نفوذی در جامعه برخوردار خواهند شد که باعث ایجاد موج و جریانسازی میشود. مردمی شدن امامان جمعه لازمههای زیادی دارد. از جمله اینکه او باید پیگیر مشکلات مردم باشد و با چهره باز با آنها برخورد کند. از سوی دیگر انقلابی بودن و با تقوا بودن از دیگر شاخصههاست. او نباید وابسته به صاحبان قدرت و ثروت باشد، چون چربزبانی آنها باعث دوری او از مردم خواهد شد و این مساله باعث میشود در مواجهه با صاحبان قدرت لکنت زبان پیدا کند. نکته دیگر اینکه امامان جمعه حتما باید مراقب نزدیکان و خانواده خود باشند. انقلاب ما بهواسطه بیتوجهی برخی و رانتخواری و ویژهخواری صاحبان ژن خوب و وابستگان مسوولان، ضربههای زیادی خورده است.
امام جمعه، فرمانده قرارگاه ایمان و بصیرت جامعه است. طبعا در چنین شرایطی یکی از لازمههای مهم برای نفوذ کلام بیشتر در بین مردم جامعه، داشتن ارتباط ویژه با جوانان است. امروزه جوانان و نوجوانان ما ارتباط ویژهای با فضای مجازی دارند. غفلت ائمهجمعه از این فضا باعث میشود آنها قسمت اعظم جامعه هدف خودشان را از دست بدهند. فضای مجازی میتواند چشم تیزبین و فریاد رسا و زبان گویای جامعه باشد، بنابراین ائمه جمعه نباید از این فضا غفلت کنند.
لزوم ارائه خدمات اجتماعی و راهاندازی مراكز مشاوره
حجتالاسلام محمدی، امامجمعه واوان اسلامشهر
حركتهای اجتماعی و حضور مردمی، موضوع مهمی است كه میتواند جایگاه نمازجمعه و ائمه جمعه را تقویت كند. فعالیتهای اجتماعی و مردمی و به تعبیری در كف جامعه بودن تاثیرگذاری بیشتری برای اتفاقات بهتر و خدماترسانی بیشتر دارد.
ائمه جمعه باید به موقع عمل كرده و با توجه به اقتضائات موجود مردم در جامعه حضور داشته باشند، البته در این میان نكته مهم این است كه این حضور باید جدی و اثرگذار بوده و نمادین نباشد، چراكه مردم باید احساس كنند امامان جمعه در كنار آنها هستند. به عنوان مثال زمانی كه در اتفاقاتی مانند زلزله و سیل ائمه جمعه در چادر و در كنار مردم زندگی كنند، مردم متوجه صداقت آنها در رفتارهایشان میشوند.
در ضمن ائمه جمعه نباید صرفا با افراد شاخص و اثرگذار ارتباط داشته باشند بلكه باید با فقرا و محرومان ارتباط برقرار كنند و برای فعالیتهای اجتماعی طراحی ویژهای داشته باشند. زمانی كه مردم مشاهده میكنند ائمه جمعهای كه بالاترین مقام معنوی شهر هستند در كنارشان هستند، به آنها اعتماد كرده و این اعتماد حوزه نفوذ ائمه جمعه را بالا میبرد.
ایجاد خدمات اجتماعی به مردم و ارتباط با گروههای جهادی، همچنین راهاندازی مراكز مشاوره خانواده و خدمت به مردم در این حوزهها خودبهخود موجب افزایش حوزه نفوذ ائمه جمعه میشود.
در شهرستانی كه در جایگاه امامجمعه قرار دارم خدمات مختلف خانوادگی و حقوقی به صورت مجانی ارائه میدهیم. همچنین در فعالیتهای دیگری در قالب گروههای جهادی مانند پزشكی و دندانپزشكی و ایجاد شغل خانگی و وامهای خانگی فعال هستیم.