یادی از خالق كاریكلماتور

۱۵ مرداد سالروز درگذشت پرویز شاپور است

یادی از خالق كاریكلماتور


نام پرویز شاپور با نام كاریكلماتور گره خورده است. كلمه‌ای مركب از كاریكاتور و كلمه كه نخستین‌بار احمد شاملو این عنوان را بر نوشته‌های كوتاه شاپور نهاد. تولد كاریكلماتور در ۲۱ خرداد ۱۳۴۶ در نشریه خوشه به سردبیری احمد شاملو بود.
از سال ۱۳۳۷ به بعد در مجله توفیق با اسم مستعار «كامی»، «كامیار» و «مهدخت» مطلب می‌نوشت. پس از آن در نشریه خوشه به سردبیری احمد شاملو كه در دهه ۴۰ شمسی چاپ می‌شد، به فعالیت پرداخت.
كاریكلماتورها نوشته‌های كوتاه و نغزی بودند كه در آنها نكته‌ای با نگاه تازه‌ عمدتا از دریچه طنز بیان می‌شد.
برای مثال در دوره‌ای كه پرویز شاپور به نوشتن كاریكلماتور مبادرت ورزید، استاد سعید نفیسی نیز چهره شناخته شده دانشگاهیان در حوزه تاریخ و ادبیات بود.
در آن دوره كتاب‌های زیادی با مقدمه نفیسی در بازار موجود بود. از دواوین شاعران مختلف گرفته تا تذكره‌ها و متون كهن با نثرهای مسجع و سخت‌خوان. نفیسی در زمان حیاتش برای چند صد كتاب مقدمه نوشت تا جایی كه به سوژه شوخی طنازانی مثل پرویز شاپور بدل شد.
شاپور در مجموعه‌ شوخی‌هایش با ‏سنگ قبر نوشت: «سنگ قبری دیدم كه رویش نوشته بود، با مقدمه دكتر سعید نفیسی!»
در سالمرگ شاپور بد نیست چندتا از این كاریكلماتورها را باهم بخوانیم:

 زندگی بدون آب از گلوی ماهی پایین نمی‌رود.

 جارو، شكم خالی سطل زباله را پر می‌كند.

 فواره و قوه جاذبه از سربه‌سر گذاشتن هم سیر نمی‌شوند.

 باغبان وقتی دید باران قبول زحمت كرده، به آبپاش مرخصی داد.

 فاصله بین دو باران را سكوت ناودان پر می‌كند.

 فریاد زندگی در سكوت گورستان ته‌نشین می‌شود.

 همه مردم جهان به یك زبان سكوت می‌كنند.