رئیس كمیته علمی ستاد ملی مبارزه با بیماری كرونا از همه اما و اگرهای ویروس تاجدار میگوید
فقط قرنطینه!
حالا هر روز، ویروس كرونا حدود 200 نفر از هموطنانمان را به كام مرگ میكشاند و هر روز هم در بدن بیش از 2500 نفر مهمان میشود؛ اگر تا هفته گذشته، بسیاری از شهرها در وضعیت هشدار قرار داشتند، حالا اما این شهرها در وضعیت قرمز قرار گرفتهاند؛ اتفاقی كه برای پایتخت پرجمعیت هم افتادهاست. این روزها با هركدام از مدیران حوزه سلامت كه حرف میزنیم، از این میگویند كه تنها راه مدیریت بیماری، زدنماسك، رعایت فاصلهگذاری اجتماعی و اجتناب از تردد غیرضروری است. مسالهای كه رضا ملكزاده، رئیس كمیته علمی ستاد ملی مبارزه با بیماری كرونا و معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و درمان هم در طول مصاحبهاش بارها آن را تكرار میكند. او معتقد است رفتار ویروس تغییر كرده و حالا بارها خطرناكتر از ویروسی است كه در چین به دنیا آمدهبود. از نظر او، ویروس كرونا با ویروسهایی كه پیش از این در دنیا همهگیر شدهبود، متفاوت است. ویروسی كه حتی دولتها هم در جنگ با آن، شكست خوردهاند و قدرت مدیریت آن را ندارند؛ درست مثل اتفاقی كه در ایران رخ دادهاست. ملكزاده البته توپ را درباره آمار بالای مرگومیر این روزها به زمین مردم میاندازد و میگوید اگر دولت نتوانستهاست بیماری را كنترل كند، به این دلیل بوده كه مردم به توصیههای ستاد ملی مبارزه با كرونا گوش ندادهاند. او همچنین معتقد است كه در شرایط فعلی كشور اعمال شرایط قرنطینه تنها راهكار جلوگیری از شیوع بیشتر كروناست، اما میگوید چون این كار موجب بیكاری میلیونها نفر میشود، دولت از انجام آن پرهیز میكند.
ویروسی كه ما امروز در ایران میبینیم، نسبت به آن ویروسی كه در ووهان چین منتشر شدهبود، هم قدرت و هم سرعت تكثیرش بیشتر شدهاست. زمانی كه ویروس وارد اروپا و كشور ایتالیا شد، جهش پیدا كرد. در این مدت، ویروس كرونا، 200 تا 300 جهش داشتهاست و میدانیم كه امروز میزان تكثیر ویروس بین سه تا 9 برابر شدهاست. البته بیشتر جهشها، ویروس را بهاصطلاح، از نظر بیماریزایی، قویتر نكردهاند و تنها جهشی كه در ایتالیا رخداد، باعث شد قدرت ویروس بیشتر شود. حالا پروتئین موجود در ویروس دارد بیشتر به آن میچسبد تا انتقال راحتتری داشتهباشد و همین نكته توانایی انتقال ویروس را افزایش دادهاست.
چرا اینقدر از نظر علمی از كرونا عقب هستیم و مدام فرضیهها تغییر میكند؟
همه كشورها همینطورند و از همه بدتر نیز كشورهای آمریكا و برزیل هستند. در همه كشورهایی كه مسؤولان و مردم، نكات ایمنی را رعایت نمیكنند، شیوع این بیماری بیداد میكند، همین باعث شدهاست كه از كرونا عقب بیفتیم. مشكل ایران این است كه بهدلیل شرایط فرهنگی، مهمانیهای خانوادگی، اجتماعات و مراسم در اعماق فرهنگ جامعه رسوخ كردهاست. اما حالا زمان این اجتماعات نیست و مردم باید اینها را فراموش كنند.
اما این روزها دولتمردان هم تصمیم به برقراری اجتماعات دارند، مثلا قرار است كه كنكور و برگزار شود.
برخی از كشورها، مانند چین و ویتنام، خیلی خوب توانستهاند بیماری را كنترل كنند؛ زیرا هم مسؤولان و هم مردم حرف گوش كردند و ویروس را جدی گرفتند. این اولینبار است كه ویروسی اینچنین رفتار میكند؛ پیش از این هیچ ویروس و میكروبی وجود نداشت كه بتواند با این سرعت از فردی به فرد دیگر منتقل شود. وقتی كه مسؤولان و مردم با وزارت بهداشت همكاری نكنند، كار خوب جلو نمیرود. علت اینكه وضعیت در تهران و شهرهای دیگر قرمز شده، این است كه مردم ویروس را جدی نگرفتهاند. این ویروس نه واكسنی دارد و نه درمانی، پس بهترین كار این است مردم پیشگیری كنند. ویتنام 90میلیون جمعیت دارد و هممرز چین است. چطور توانستهاند بیماری را در آنجا كنترل كنند و ما نتوانستیم كاری انجام دهیم؟ دلیلش این است كه مردم ما حرف گوش نكردند. زدنماسك، برگزارنكردن تجمعات و رعایت فاصلهگذاری اجتماعی، سه اصلی است كه شهروندان تهرانی باید آن را اجرا میكردند اما متاسفانه مردم تهران و شهرهای دیگر به توصیههای ما گوش ندادند و نتیجهاش این شدهاست.
اما شهروندان هم میگویند مدیران فقط حرف میزنند و پروتكلهای مشخصی در نظر نمیگیرند؟
خیلی وقتها مدیران نمیتوانند كاری كنند. ما بهشدت نگرانیم؛ اگر تجمعات برگزار شود، همه چیز در حد فاجعه میشود. من از مردم و مسؤولان میخواهم تا حدی كه میتوانند، كمك كنند. كمككردن آنها هم، رعایت فاصلهگذاری اجتماعی و پرهیز از هر نوع تجمعی است. كووید-19 بهشدت واگیردار است، حتی از طریق افرادی كه حالشان كاملا خوب است یا از این بیماری بهبود یافتهاند. عمده انتقال در جامعه، توسط افرادی انجام میشود كه مبتلا هستند، اما هیچ علامتی ندارند. افراد بیعلامت، بیماریشان مسریتر از افرادی است كه در بیمارستان بستری شدهاند. بنابراین تقاضای من این است كه مردم و مسؤولان ضوابط بهداشتی توصیهشده را رعایت كنند.
شما از شركتنكردن در تجمعات میگویید، ولی دولت میخواهد كنكور را برگزار كند.
درباره كنكور، ما نظرات علمیمان را روشن و دقیق به ستاد ملی مبارزه با بیماری كرونا ارائه کردهایم، تصمیم نهایی بر عهده آنهاست، آنها احتمالا تصمیم درست را میگیرند.
مدیران میگویند به دنبال ایمنی جمعی نیستند، اما سیاستهایی اجرا میشود كه به این گمانهزنی دامن میزند.
بهطوركلی حركت به سمت ایمنی جمعی یك كار غیراخلاقی و غیرانسانی است. اگر واكسنی داشتیم ما این كار را انجام میدادیم. حالا اما نه ما در وزارت بهداشت و نه رئیسجمهوری هیچكدام به ایمنی جمعی و اینكه همه مردم باید بیمار شوند، اعتقاد نداریم. ما معتقدیم مردم باید نكات بهداشتی را رعایت كنند تا تعداد کمتری به این بیماری مبتلا شوند؛ مانند بسیاری از كشورهای دیگر دنیا.
ولی از بازگشاییهای یكی دو ماه گذشته اینطور به نظر میرسد كه دولت به سمت مدیریت ایمنی جمعی رفتهاست.
حقیقت این است كه بیماری كرونا، مشكلات بیكاری و اجتماعی زیادی را به همراه داشته، اما مهمترین بحث ما، سلامت مردم است و این موضوع در اولویت وزارت بهداشت قرار دارد.
آیا اولویت دولت هم سلامت مردم است؟
دنیا در مقابله با این ویروس، تقریبا شکست خوردهاست. در یکی از شهرهای ویتنام سه مورد مبتلا به کووید-19 پیدا شد، بلافاصله دولت این شهر را بست و آن سه نفر و خانوادههایشان را پیدا کرد و جلوی انتشار ویروس را گرفت. مقابله با این ویروس شبیه یک جنگ است، ولی ما این ویروس را خیلی ساده گرفتهایم.
شما با قرنطینه موافقید؟
بله، در شرایط امروز که سطح همهگیری بیماری به اوج رسیدهاست، تنها قرنطینه میتواند مشکل را از بین ببرد.
پس چرا دولت قرنطینه را سفت و سخت اجرا نمیکند؟
یکی از دلایل اصلی این است که قرنطینه خیلی از افراد را بیکار میکند. بسیاری از ایرانیها روزمزد هستند. تنها 5/4 تا پنج میلیون کارمند در کشور وجود دارد. بقیه افراد باید با فعالیتشان زندگی کنند، بنابراین آنچه موجب میشود دولتها و ارگانها به سمت بازگشایی بروند، مشکلات اجتماعی است که در پشت کووید-19 وجود دارد. قرنطینه و محدودیتها، ابعاد اجتماعی زیادی دارد، ولی قطعا بعد از بازگشاییها نیز دستورات بهداشتی باید رعایت شود. لذا این طور نیست که دولت نمیخواهد مراقب جان مردم باشد، موضوع اینجاست که نمیتواند.
آیا تصمیمگیران دولتی به نظر کارشناسان احترام میگذارند و آنها را اجرا میکنند؟
ببینید، خیلی از تصمیمگیریها هم دست دولت نیست. بعضی از آنها به نهادهای عمومی برمیگردد.
اما رئیس شورای شهر تهران معتقد است، دولت به کرونا رانت میدهد.
ما در جلسات ملی ستاد مبارزه با بیماری کرونا همیشه از همه اعضا کمک گرفتهایم. معتقدم امروز برخی افراد در دولت، اهمیت موضوع را نمیدانند. به نظرم آنها هنوز فکر میکنند این ویروس هم شبیه بقیه ویروسهاست. اما تاکید میکنم ویروس کرونا، با بقیه ویروسها فرق دارد و قدرت انتقال و انتشارش بالاست. درست است که در بین هزار نفری که به این ویروس مبتلا میشوند، ممکن است یک نفر فوت کند؛ اما همین، آمار بالایی برای یک بیماری ویروسی محسوب میشود.
این که برخی دولتیها اهمیت ویروس را نمیدانند، تقصیر شما نیست که این موضوع را برای آنها توضیح ندادید؟
شاید بحثهایی باهم داشتهباشیم، اما در نهایت حرف ما را گوش میدهند.
به نظر محسن هاشمی، رئیس شورای شهر در طغیان دوباره کرونا، مردم 30 درصد و دولت 70 درصد نقش دارد، نظر شما چیست؟
به طور کلی نه در ایران، بلکه در همه کشورها، ویروس اول جدی گرفته شد و بعد از بازگشاییها خیلیها نسبت به رعایت پروتکلها بیتوجه بودند. حتی کشورهایی که خیلی خوب توانستهبودند در ابتدا بیماری را مدیریت کنند، دوباره با شیوع ناگهانی ویروس مواجه شدند. حالا بسیاری از کشورها مجددا به این نتیجه رسیدهاند که مسائل پیشگیری را باید به طور جدی در ابعاد اجتماعی رعایت کنند.
پس چرا طرح ترافیک تا همین چند روز پیش هنوز اجرا میشد؟
این سوال را باید از کسانی که طرح را لغو نمیکردند، بپرسید. موضع ما در وزارت بهداشت که بارها هم تکرار کردهایم، این است که در این شرایط هر نوع فعالیتی که منجر به تجمع میشود و یکی از آنها هم حملونقل عمومی است، باید سریعتر متوقف شود.
به نظر شما، مترو چقدر آلوده است؟
26 تا 27 درصد سفرهای بین شهری از طریق مترو انجام میشود و در بسیاری از شهرهای دنیا که متروی مهمی دارند، مانند شهر نیویورک، نرخ مرگومیر نیز بسیار بالاست.
در این شرایط راهحل شما برای کاهش ترددهای بین شهری چیست؟
هیچ راهحلی برای آن وجود ندارد؛ زیرا اگر به همه اجازه دهیم خودروهایشان را بیرون بیاورند، هوا را آلوده میکنند و این بر مشکلات ویروس کرونا اضافه میکند. این مساله از جمله همان موضوعاتی است که میگویم هنوز کسی نتوانسته راهحلی برای آن پیدا کند.