ایران حق دارد مقابل آمریکا بایستد

گفت‌وگو با پروفسور فرانك ون هیپل، معاون اسبق مركز علمی و تكنولوژی كاخ سفید در آستانه سفر مدیر کل آژانس بین‌المللی اتمی به ایران:

ایران حق دارد مقابل آمریکا بایستد

سفر رافائل گروسی، مدیر كل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آن هم زمانی كه مقامات آمریكایی دراقدامی غیرقانونی مدعی فعالسازی مكانیسم ماشه شده‌اند از ابعاد مختلفی قابل تامل است. این در حالی‌است كه گروسی طی ماه‌های گذشته، رویكرد بی‌طرفانه‌ای در قبال پرونده هسته‌ای ایران نداشته و حتی با حمایت از تصویب قطعنامه ضدایرانی در شورای حكام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اعتراض شدید مقامات سازمان انرژی اتمی و وزارت خارجه كشورمان را برانگیخت. در این خصوص گفت‌وگویی با پروفسور فرانك ون هیپل، معاون اسبق مركز علم و تكنولوژی كاخ سفید صورت داده‌ایم:

 سفر رافائل گروسی، مدیركل آژانس به تهران، همزمان با اقدام یكجانبه واشنگتن علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد را چگونه ارزیابی می‌كنید؟
در این خصوص دو نكته مهم وجود دارد؛ اول این‌كه قاعدتا آژانس باید در بررسی پرونده هسته‌ای ایران كاملا بی‌طرفانه و براساس الگوهای متعارف فنی و نظارتی عمل كند. مدیران آژانس در خصوص اعمال همین رویكرد غیرسیاسی و بی‌طرفانه به اعضای این سازمان تعهد داده‌اند.
امیدوارم آژانس به این تعهد خود پایبند باشد.
نكته دیگر، به رویكرد دولت ترامپ در قبال توافق هسته‌ای با ایران باز‌می‌گردد.
بدیهی است اقداماتی مانند عدم تمدید معافیت‌های هسته‌ای ایران از سوی دولت آمریكا، چه از بعد اقتصادی و چه از بعد همكاری‌های فنی، نشان‌دهنده عزم دولت آمریكا برای نابودی برجام است. در چنین شرایطی، ایران حق دارد در مقابل اقدامات غیرقانونی و یكجانبه آمریكا بایستد.
مقامات كاخ‌سفید حتی با فرض این‌كه قدرت را در ماه نوامبر از دست بدهند و انتخابات ریاست‌جمهوری را به دموكرات‌ها ببازند، می‌خواهندبرجام را از بین ببرند.
افرادی مانند مایك پمپئو از بانیان و طرفداران اصلی این رویكرد خطرناك آمریكا هستند.
 به نقش مایك پمپئو اشاره كردید. وزیر خارجه آمریكا به‌تازگی درخواست بازگرداندن دوباره تحریم‌های چندجانبه شورای امنیت سازمان ملل متحد را رسما مطرح كرده است. نظر شما در این خصوص چیست؟
بدیهی است ترامپ و پمپئو نمی‌توانند به لحاظ قانونی به مكانیسم ماشه استناد كنند. آمریكا رسما از توافق هسته‌ای با ایران خارج شده و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد را نیز نقض كرده است. در چنین شرایطی درخواست كاخ سفید از شورای امنیت نامعقول است. همان‌گونه كه اشاره كردم، ترامپ سعی دارد شرایط را به گونه‌ای رقم بزند تا حتی اگر بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریكا پیروز شود، قدرت مانور چندانی در قبال برجام و تحریم‌های ایران نداشته باشد.
 آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به‌خصوص در دوران گروسی، اقدامی در دفاع از منافع هسته‌ای قانونی و صلح‌آمیز ایران انجام نداده و برعكس موارد ادعایی مطرح‌شده از سوی تل‌آویو را مطرح می‌كند. حتی آژانس در قبال فعالیت‌های هسته‌ای كشوری مانند عربستان نیز سكوت كرده است. این موارد را چگونه تحلیل می‌كنید؟
قطعا آژانس نمی‌تواند صرفا با مطرح‌شدن یك ادعا، درخصوص خطرناك یا غیرقانونی بودن یك كشور اظهارنظر كند. آژانس باید به عنوان یك مرجع مستقل، فعالیت‌های خود را صورت دهد و اسیر ادعاهای غیرحقوقی نشود. در خصوص عربستان نیز مساله مشخص است. اگر عربستان آژانس را درخصوص تاسیسات هسته‌ای خود آگاه نكرده باشد ( كه شواهد نیز این‌گونه نشان می‌دهد)، تعهدات خود را درباره بازرسی‌های آژانس نقض كرده است. متاسفانه كاخ‌سفید به این موضوع اهمیتی نداده و به نقض قوانین آژانس توسط دوستانش توجهی نمی‌كند.
 بیشتر تحلیلگران معتقدند بخشی از رفتارهای نامعقول اخیر ترامپ در قبال دیگر بازیگران بین‌المللی، ریشه در دغدغه‌های انتخاباتی و شرایط بغرنجی دارد که در آن به سر می‌برد. نظر شما در این خصوص چیست؟
این مساله را قبول دارم. ترامپ به‌شدت خواستار پیروزی دوباره در انتخابات است. او در این خصوص حاضر است هرگونه اقدامی، حتی اقدامات غیرعقلانه را صورت دهد. در هر حال، ترامپ تاکنون در مقابل رقیب نامرئی خود، یعنی ویروس کرونا شکست خورده است. رئیس‌جمهور آمریکا فعلا در معادلات انتخاباتی، وضعیت خوبی ندارد. ترامپ در چنین وضعیتی سعی دارد همه را غیر از خود و اطرافیانش سرزنش کند.
او در حوزه‌های اقتصادی، سیاست خارجی، بهداشتی، داخلی و.... به دنبال مقصر یا مقصرانی است که بتواند هرگونه بحرانی را به آنها نسبت دهد. او برای همین مساله، به همه حمله می‌کند.
ترامپ می‌خواهد کمتر کسی روی عملکرد وی در کاخ‌سفید متمرکز شود. بدون شک، در یک فضای آرام و بدون بحران چنین چیزی حاصل نمی‌شود.
در اینجا نکته دیگری نیز در خصوص متحدان آمریکا وجود دارد. بسیاری از متحدان آمریکا در دوران حضور ترامپ، در کاخ سفید ناامید شده‌اند.
این روند طی ماه‌های اخیر و پس از شیوع ویروس کرونا نیز تشدید شده است. این بازیگران، آرزو دارند ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر شکست بخورد. در مقابل، ترامپ نیز سعی دارد با تقویت مولفه‌های هیجانی و تبلیغاتی در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو، بار دیگر در راس قدرت قرار گیرد.
باید بار دیگر تاکید کنم برای ترامپ، مولفه‌هایی مانند تخصص، کارشناسی و مشورت معنایی ندارد. او تنها به فکر کسب قدرت و تامین منافع خود و کسانی است که به وی در عرصه‌های مختلف سود برسانند. این همان نگاه مبنایی ترامپ است که در طول سال‌های اخیر در کاخ سفید ظهور و بروز یافته است.