شهسوار من كه مه آیینه‌دار روی اوست
  تاج خورشید بلندش خاك نعل مركب است
(حافظ)
«كو» یعنی كرونا، «وی» یعنی ویروس،‌ «د» یعنی disease یا همان بیماری. ۱۹ هم یعنی سال همه‌گیری این ویروس ۲۰۱۹ بوده است. این رشته نام‌دهی كووید-۱۹ را به ما معرفی می‌كند. این نامگذاری نشان می‌دهد كرونا ریشه‌دار است. یعنی قبلا هم بوده و الان با نسخه تازه‌تری از این ویروس دست ‌به ‌گریبان هستیم. نام درست این نسخه تازه، كروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ است كه در واقع از خانواده همان كروناویروس‌هاست.
این دانسته‌ها از اندوخته‌های باستان سیراب شده است. كرونا یك واژه كهن است به معنای تاج. محققان با دیدن هندسه كرونا یاد پدیده‌ای زیبا در نجوم ‌افتادند؛ تاج خورشیدی. تاج خورشیدی بیرونی‌ترین لایه خورشید است كه همیشه توسط تلسكوپ رصدشدنی است. ولی مردم قدیم مثل حافظ شیراز تنها در وقت كسوف این بیرونی‌ترین لایه را تشخیص می‌دادند. فرض كنید روبه‌روی شكل آفتاب، یك گوی سیاه مثل ماه بگذارید، جوری كه تمام سطح آفتاب را بپوشاند و فقط كناره‌ها از بغل گوی سیاه بدرخشد. خلق به این كناره‌ها می‌گفتند تاج خورشیدی یا همان stellar corona. سیمای این ویروس هم بسیار شبیه همین پدیده است. جسم توپری كه انگار تاج در كناره‌هایش داشته باشد.
كرونا در معنای تاج، در كتاب مقدس هم بارها تكرار شده است. مثل آنجا كه ایوب گلایه می‌كند یهوه راه‌های تاریك را پیش رویش قرار داده و به یاری‌طلبی‌اش پاسخی نمی‌دهد و تاج از سرش كنده است. این تاج همان كروناست. پیامبر شعر فارسی، فردوسی بیش از باقی تاج‌باز بوده است. صدها بار در شعرهایش از تاج بهره برده است. ولی حكایت گلستان امروزی‌تر و كرونایی‌تر است. پادشاهی جانشین می‌خواست. ساده‌ترین پیشنهاد را ارائه كرد: تاج به همان دهیم كه اول از همه از در داخل می‌شود. اولین نفر هم گدایی بود كه «همه عمر لقمه اندوخته و رقعه دوخته» بود. تاج بر سر او نهادند. تو گویی كرونا بر سرش كرده باشند. نزاع‌ها برخاست و مخالفت‌ها شعله كشید. برخی ولایات هم از ولایتش به‌در شد. میان این فتنه‌ها، دوست دیرینی را بازیافت. دوست درویش، شاد از بخت بلند رفیقش گفت و بنا كرد به تهنیت كردن. ملك آشفته‌حال گفت: «آن گه كه تو دیدی، غم نانی داشتم و امروز تشویش جهانی.» این هم از بصیرت شیخ خوش سخن.
احتمالا كرونا را جای دیگری هم دیده‌ایم؛ مسابقات المپیك تابستانی آتن در سال ۲۰۰۴. در آن سال بر سر مدال‌آوران به تأسی از باستان، حلقه‌ای از شاخه زیتون می‌گذاشتند. حال آن تاج بر دل می‌نشیند و تحقیقاتی نشان می‌دهد بر مغز هم تأثیراتی می‌گذارد، مثل همان تاج شاهی. بالای سربرگ‌های دوره پهلوی نیز چیزی شبیه نشان كرونا دیده می‌شود كه با ظهور انقلاب قوتش بر زمین آورده شد. گویا تاج مضمحل می‌كند؛ چه بر سر حاكم چه بر دل محكوم. تنها نام ویروس از گذشته امانت گرفته نشده است، بلكه خود ویروس نیز الگویی كهن دارد. چینی‌ها می‌گویند ویروس كرونا از باستان حاضر و ناظر بوده است. آنها می‌گویند احتمالا نیای این ویروس سلطنتی از ده هزار سال پیش وجود داشته است و عموما در خفاش‌ها.
صرف‌نظر از این دانسته‌ها، اطلاعات قطعی دیگر كمتر در اختیار است. نهاد پزشكی دانشگاه جان هاپكینز (یكی از معتبرترین -‌بی‌هراس معتبرترین‌- بیمارستان و دانشكده پزشكی در دنیا) بر این باور است درباره كرونا واقعیت با افسانه آمیخته شده است. برخی هم مثل دكتر نش چئو (یك پزشك تایلندی) پارودی (نقیضه فكاهی از یك اثر) ساخته‌اند كه «ای كرونا اگر می‌شناختیمت، ال و بل می‌كردیم»؛ طنز تلخش را در یوتیوب ببینید. انگار دانسته‌های ما پارودی است. پزشك‌ها از یك سیاستمدار نظامی آمریكا نقل قول آورده‌اند: «نمی‌دانیم چه چیزهایی را نمی‌دانیم.» جان هاپكینزی‌ها می‌گویند این وصف كروناست. مثالی از این وصف را بررسی كنیم:  
منشا این بیماری چیست‌؟  نمی‌دانیم. متهم اصلی بازار خیس غذاهای دریایی هوانان در ووهان چین است. در این بازار، حیوانات وحشی را می‌فروشند. ولی هیچ خبر قطعی در كار نیست. گروهی از ویروس‌شناسان چینی گفته‌اند احتمالا مار بر اثر خوردن خفاش یا خود مستقلا حامل این ویروس بوده و از طریق خورده یا لمس شدن مار، این ویروس شیوع پیدا كرده است. صد تا حرف دیگر هم درباره‌اش مطرح شده است. یكی گفته ممكن است این ویروس از طریق ریزگرد وارد دستگاه تنفسی مبتلایان شده باشد. نیچر در مقاله‌ای گفته است احتمال دارد پولك‌پوست سوندا (همان مورچه‌خوار خودمان) منشأ كرونا باشد.
این جدا از نظریه‌های امنیتی است كه درباره این ویروس مرموز گفته می‌شود. كاشف ایدز گفته است كرونا در یك آزمایشگاه در چین منتشر شده است. یك گمان هم این است كه بیمار صفر در آزمایشگاه ویروس‌شناسی ووهان كار می‌كرده است. سندی از سال ۲۰۱۸ در درست است كه نشان می‌دهد آمریكایی‌ها از مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان (WIV) بازدید‌ و در ایمن بودن آزمایش‌های این مؤسسه تردید كرده‌اند. آیا پای رقابت بین دو كشور هم در میان بود؟ WIV یك مركز پژوهشی معتبر در ویروس‌شناسی است كه از شروع همه‌گیری كرونا، ده‌ها عنوان مقاله در نیچر و ژورنال‌های دیگر منتشر كرده است.
آزمایشگاه تحقیقاتی‌-نظامی آمریكا در آلماتی هم در مظان اتهام قرار گرفته است. گفته می‌شود كرونا در این آزمایشگاه ساخته شده است. البته شواهد این گفته‌ها با شواهد مربوط به متهم بودنِ WIVتفاوت چندانی ندارد؛ پراكنده و نااطمینان‌بخش است.
با این همه، بی‌بی‌سی واقعی نه فارسی می‌گوید پژوهشگران گزارش نیچر را پذیرفته‌اند كه می‌گوید این یك ویروس آزمایشگاه‌ساخت نیست و بسیاری همچون مقامات دولت آلمان، ادعای ترامپ را رد كرده‌اند كه گفته بود این ویروس در WIV ساخته شده است.
دنیا بر مدار توافق پژوهشگران اداره نمی‌شود. اخیرا چین به سراغ اسپانیا رفته و گفته است باید از اسپانیا هم تحقیق شود. شاید این كشور منشأ ویروس باشد. مبنای این نظر سیاسی، گزارش پژوهشگرانی از دانشگاه آكسفورد بوده كه اظهار كرده‌اند 9 ماه پیش از شیوع بیماری در چین، در فاضلاب‌های اسپانیا نمونه‌هایی از این ویروس وجود داشته است. نكته انسانی ماجرا این است كه هر جایی می‌تواند منشأ ویروس باشد و این كه كشوری منشأ ویروس باشد، نشانگر مقصر بودن آن كشور یا مردمش نیست. اما مناقشه‌های سیاسی به نكته‌های انسانی ما توجهی نمی‌كند.
ناشناخته‌ترین ناشناخته‌ها از منشأ آغاز شده و به سایر بخش‌ها مثل درمان و واكسن و علائم سرایت كرده و تغییر وضعیت و جهش‌های متوالی‌اش، پژوهشگران را به نبردی سخت فراخوانده است. نبردی بر سر تاج و تخت بشر. فرمانروا كیست؟ به قول پیامبران: خدا؟ به قول فیلسوفان بعد از دكارت: بشر؟ یا به قول طبیعت عاصی امروز: ویروس‌های ناشناخته‌‌ای كه بر اثر دست‌درازی بشر از لانه‌شان بیرون آمده‌اند؟