محققان می‌گویند مصرف روان‌گردان‌ها و داروهای اعتیادآور موجب كاهش سطح ایمنی بدن و افزایش احتمال ابتلا به كووید-19 می‌شود
معتــادهــا بیشتر می‌گیرند
كرونا بسیاری از ارزش‌های انسانی ما را به چالش كشید؛ از جمله دانایی و باورپذیری‌مان نسبت به اخبار و توصیه‌های ضدونقیض منتشر شده در فضای مجازی و رسانه‌های غیرعلمی را عمیقا به چالش كشید. یكی از ادعاهای عجیبی كه در فاصله كمتر از یك ماه از انتشار كووید-19 در جهان قوت گرفت و اثرات تخریبی فیزیكی و روانی ثابت‌شده دخانیات و مواد مخدر را در برابر كرونا به چالش كشید، این بود كه مصرف هر نوع دود اعم از سیگار، حشیش، مواد مخدر، قلیان و الكل نقش محافظتی در برابر ویروس كرونا دارد!!! تعجب‌آورتر آن‌كه حتی برخی افراد تحصیل‌كرده چنین ادعایی با باور كردند. این در حالی است كه نتایج تحقیقات متعدد علمی نشان داده مصرف روان‌گردان‌ها و داروهای اعتیادآور با كاهش سطح ایمنی بدن همراه است و مصرف سیگار، قلیان و نیكوتین، احتمال تخریب سلول‌های ریوی در برابر عفونت كرونا را تا ۳/۳ برابر افزایش می‌دهد. باورهای نادرست این گونه با انتشار ویدئویی از یک شهروند معتاد در فضای مجازی كه به خبرنگار می‌گفت «معتادها كرونا نمی‌گیرند» وارد فضای محاوره‌ای و طنزهای روزمره جامعه هم شد. همین موجب شد كه درباره صحت این ادعا با دكتر محمدهادی فرح‌زادی، مسؤول كمیته پژوهش انجمن صنفی درمانگران اعتیاد كشور و مدیر مركز تحقیقات اعتیاد و علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشكی یزد گفت‌وگو كنیم.
با شروع عالمگیری بیماری كووید-19 گمانه‌زنی‌هایی در فضای مجازی به‌وجود آمد مبنی بر این كه مصرف سیگار، مواد مخدر و الكل می‌تواند نقش محافظتی در برابر كووید-19 در فرد داشته باشد. متاسفانه همیشه تولیدكنندگان و توزیع‌كنندگان مواد مخدر یكی دو قدم از پژوهشگران و صاحب‌نظران در پیشگیری از اعتیاد جلوتر بوده‌اند و به محض این‌كه این ویروس انتشار یافت، باورهای غلطی در مردم ایجاد كردند. به این ترتیب حداقل مصرف‌كنندگان مواد كه دغدغه این را داشتند كه مصرف مواد را كنار بگذارند در این دوره دغدغه خود را فراموش كردند! انتشار این باور غلط از سوی تولیدكنندگان و توزیع‌كنندگان مواد مخدر و افرادی بود كه یا مطالعه اشتباهی انجام داده بودند یا برداشت‌های اشتباهی از مباحث علمی داشتند.
آیا ضعف سیستم ایمنی، تنها عامل افزایش خطر ابتلا به كرونا محسوب می‌شود؟
همان‌طور كه می‌دانیم كنترل همه بیماری‌ها و عفونت‌ها توسط سیستم ایمنی انجام می‌شود و كروناویروس نیز در كسانی كه ضعف سیستم ایمنی دارند، هم آلودگی بالاتری ایجاد می‌كند و هم میزان كشندگی بیشتری دارد.
به‌علاوه مواد مخدر حتی قدرت برخی داروهای ضدویروس مانند داروی ایدز و هپاتیت و آنفلوآنزا و... را كاهش می‌دهد و نتیجه آن، كاهش پاسخ به درمان ضدویروسی در مصرف‌كنندگان این مواد است.
ناگفته نماند كه مصرف سیگار، قلیان و نیكوتین، تخریب سلول‌های ریوی در برابر عفونت كرونا ویروس را تا ۳/۳ برابر به‌همراه دارد و همان‌طور كه می‌دانیم علت اصلی مرگ در عفونت كرونا نارسایی ریوی و تنفسی است. همچنین سیگار، موكوس‌ها و مژك‌های موجود در مسیرهای تنفسی كه نقش مهمی در پاكسازی هوای استنشاق‌شده دارند را تخریب می‌كند.
آیا علائم كرونا در افراد معتاد به مواد مخدر متفاوت است؟
عملکرد ریه كسانی كه مصرف‌كننده سیگار و مواد مخدر هستند به مرور دچار اختلال می‌شود و از آنجایی که ریه سالم نسبت به عفونت واکنش نشان می‌دهد، وقتی ویروس وارد بدن این افراد شده و عفونت ریه به‌وجود می‌آید، واكنش زیادی نسبت به عفونت نشان نمی‌دهند. به این ترتیب سلول‌های ریه واكنش سریعی نسبت به بیماری نشان نمی‌دهد و علائم بیماری در آنها خفیف‌تر است و موجب می‌شود بیماری دیرتر تشخیص داده شود و درمان دیرتر برای‌شان شروع می‌شود.
پس به همین دلیل است كه گفته می‌شود، ممكن است معتادان صرفا ناقل باشند؟
دقیقا. این افراد معمولا علائم شدیدی بروز نمی‌دهند و احتمال این‌كه ناقل باشند و بیشتر در جامعه حضور داشته باشند، بالاتر است. حتی بررسی‌ها نشان داده مصرف مواد و دخانیات، احتمال مثبت شدن آزمایش پی‌سی‌آر بیماران مبتلا به كووید-19 را كاهش می‌دهد.
اگر شخص معتادی در خانواده و نزدیكان كسی وجود داشته باشد، باید وی را به رعایت چه نكاتی از حیث پیشگیری از كرونا توصیه كرد؟
ما شیوع كرونا را فرصت مناسبی می‌دانیم كه معتادان بتوانند مصرف مواد را كنار بگذارند. یعنی به‌خاطر ترس از ابتلا به بیماری خطرناك و مشكلات ناشی از آن، فرد بیاید و درمان شود كه خانواده‌ها در ایجاد این انگیزه در افراد معتاد نقش بسیار موثری خواهند داشت.
واقعیت‌های علمی و مستند در مورد خطر ابتلا به كرونا با مصرف سیگار و مواد مخدر
در مطالعات و پژوهش‌های مختلف مشخص شده است نه‌تنها مصرف مواد و سیگار از طریق ایجاد ضعف در سیستم ایمنی و این‌كه عملكرد ریه را با اختلال مواجه می‌كنند، مضر است بلكه خطر شیوع بیماری‌های ویروسی و عفونت‌های ریوی را بالاتر می‌برد.
دكتر فرح‌زادی می‌گوید: ما نیز مطالعه‌ای انجام دادیم و مشخص شد مصرف مواد اعتیادآور و دخانیات احتمال نیاز به بستری شدن در بخش مراقبت‌های ویژه بیماران كووید-19 را افزایش می‌دهد.
همچنین معلوم شد مصرف مواد اعتیادآور و دخانیات، احتمال مرگ‌ومیر در بیماران كووید-19را افزایش می‌دهد. کما این‌که مصرف مواد و دخانیات در پاتوق‌ها و به‌صورت دسته‌جمعی احتمال ابتلا به كووید-19 را افزایش می‌دهد. مصرف قلیان در پاتوق‌ها ارتباط تنگاتنگی را بین افراد به‌وجود می‌آورد و استفاده از وسایل مشترك و پُك‌های عمیق، قطرات تنفسی بیشتری را در محیط معلق
خواهد كرد.به‌علاوه بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف متامفتامین (سه‌برابر)، الكل (۱۲/۲ برابر) و داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور (۱/۶ برابر) احتمال ابتلا به كووید-19 را به‌صورت معنی‌دار افزایش می‌دهد.
تضعیف سیستم ایمنی با مصرف مواد مخدر
نتایج تحقیقات نشان داده نتیجه مشترك مصرف انواع مواد مخدر یا دخانی، تضعیف سیستم ایمنی فرد است. مصرف مواد هم سیستم ایمنی سلولی و هم ایمنی هورمونی را تخریب می‌كند. كبد و لوزالمعده دو دستگاه بسیار مهم در بدن است كه نقش مهمی در پاكسازی خون از ناخالصی‌ها را دارند و در مصرف انواع مواد و الكل عملكرد ضعیف‌تری پیدا می‌كنند. از سوی دیگر، گلبول‌های سفید كه سربازهای سیستم ایمنی بدن هستند و همچنین ایمنوگلوبولین‌ها كه هورمون‌های مهمی در درمان عفونت‌ها هستند با مصرف انواع مواد تخریب می‌شوند. نكته مهم دیگر آن‌كه مصرف داروهای روان‌گردان و توهم‌زا نیز ضمن تضعیف سیستم ایمنی، موجب ایجاد اختلال در قضاوت و درك و شعور و توانایی تصمیم‌گیری فرد مصرف‌كننده می‌شود و قطعا این فرد نمی‌تواند دستورات بهداشتی و محافظت فردی را رعایت كند و بیشتر در معرض عفونت كرونا ویروس قرار می‌گیرد.
