امروز روند روبه رشد سکونت‌گاه‌های غیررسمی در کشور و به‌ویژه در کردستان نگران‌کننده است. نفوذ دلالان و ورود برخی افراد سودجو در بازار، سبب افزایش نرخ مسکن و اجاره‌بها شده و افزایش ساخت‌وسازهای غیرمجاز در مناطق حومه  و مناطق کمتر برخوردار شهرهای استان کردستان نگرانی‌هایی را پدید آورده است. مشکل این است که اگر تا چند سال پیش نگران مهاجرت روستاییان به اطراف شهرهای بزرگ و کوچک بودیم، این روزها شاهدیم که شهرنشین‌هایی که به لحاظ مالی در وضعیت متوسط هستند، کم‌کم بنیه مالی خود را ازدست‌داده و ناچار به مهاجرت و سکونت در حاشیه شهرها می‌شوند که فاقد امکانات و زیرساخت‌های عمرانی و شهری و حتی فرهنگی اجتماعی است.
 قیمت نجومی مسکن و فرار شهرنشین‌ها
یکی از ساکنان شهرک نایسر سنندج که دارای تحصیلات دانشگاهی است به جام جم می‌گوید: به دلیل مشکلات مالی و عدم توانایی تأمین هزینه خرید مسکن در داخل شهر، به شهرک نایسر مهاجرت کردیم. امروز قیمت مسکن در کردستان نجومی شده و با توجه به شرایط اقتصادی مردم، کسی توانایی خرید ندارد.
محمد فتحی اضافه می‌کند: در نایسر یک واحد 50متری را می‌توان با بیش از 300میلیون تومان خریداری کرد  یا یک قطعه زمین در بدترین مسیر 150میلیون و در منطقه مناسب 700 میلیون تومان نرخ‌گذاری شده است. ننله نیز یکی از دیگر از مناطق منفصل شهری در سنندج است. یکی از ساکنان این محله به ما می‌گوید: بیشتر اهالی این مناطق از روستاها به شهر مهاجرت کردند و دلیل اصلی مهاجرت نیز بیکاری و نبود درآمد بوده، چراکه این روزها هزینه زندگی در روستاها با شهر برابری می‌کند.
احمد رحمانی به مشکلات اهالی این مناطق اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: بسیاری از اهالی به دلیل مشکلات مالی و اقتصادی و از روی ناچاری به این مناطق روی آورده‌اند، اما امروز هزینه‌ها بالا رفته و به‌عنوان‌مثال، یک‌منزل مسکونی را نمی‌توان با 20میلیون تومان رهن و 700هزار تومان اجاره پیدا کرد، از سوی دیگر مردم بیکار هستند و در این شرایط کرونایی وضعیت از این بدتر خواهد شد.
 نایسر، یکی از بزرگ‌ترین سکونت‌گاه‌های غیررسمی
عضو شورای اسلامی شهر سنندج هم با تأکید برافزایش سکونت‌گاه‌های خودساخته در سنندج می‌گوید: بر اساس آمار غیررسمی، نایسر یکی از بزرگ‌ترین سکونت‌گاه‌های غیررسمی کشور با کمترین امکانات اولیه زندگی به شمار می‌رود و همچنین روستاهای نواحی شرقی سنندج که به شکل نگران‌کننده‌ای در حال رشد هستند.
ارسطو گویلی کیلانه عنوان می‌کند: شهر سنندج نیز همپای سایر شهرهای کشور و جهان از وجود سکونت‌گاه‌های غیررسمی بی‌بهره نبوده و متأسفانه در آخرین مقایسه‌های نسبی وضعیت سکونت‌گاه‌های غیررسمی کشور، سنندج در این حوزه نیز همانند حوزه‌های آمار بیکاری و تورم در میان رتبه‌های برتر کشوری قرار دارد.
وی در این خصوص به آمار و مطالعات محققان دانشگاه کردستان اشاره‌کرده و می‌گوید: حدود 50 درصد جمعیت شهری سنندج در 20 درصد سکونت‌گاه‌ها و محلات کمتر برخوردار شهر ساکن هستند. عضو شورای اسلامی شهر سنندج اضافه می‌کند، بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته عواملی چون نبود زیرساخت‌ها و کمبود امکانات در روستاها، مهاجرت روستاییان به شهرها را تسریع بخشیده و در کنار این موارد نقش دلالان و مافیای خریدوفروش اراضی و ساخت‌وسازهای غیرمجاز را نیز همپای ناتوانی مسؤولان در برخورد و برنامه‌ریزی مناسب نمی‌توان انکار کرد.
 فرصت‌ها را هم ببینیم
گویلی کیلانه، نظر جالبی درباره مسائل حاشیه‌نشینی دارد و برخلاف بسیاری که فقط به پیامدهای منفی حاشیه‌نشینی توجه دارند، به فرصت‌های این رخداد هم اشاره‌کرده و می‌گوید: امروزه محققان به پدیده سکونت غیررسمی و حاشیه‌نشینی به دید یک فرصت خوشبین می‌نگرند و ساکنان این نواحی را صاحبان مهارت و تجارب ارزشمند می‌دانند که حضورشان نیز برای حیات و توسعه شهرها لازم است و معتقدند دولت باید با برنامه‌ریزی مناسب، حداقل امکانات اولیه زندگی و اشتغال را برای بهبود زندگی این قشر فراهم کند و درمقابل از استعداد ، مهارت و توانمندی آنها برای توسعه مناطق سود ببرد.  به گفته وی، اما از این فرصت‌ها استفاده‌نشده و عملا آنها را تبدیل به تهدید کرده‌ایم، به‌طوری‌که شاهدیم عزمی جدی برای تأمین زیرساخت‌های این ناحیه صورت نگرفته و حال شاهد یک سکونت‌گاه غیررسمی بزرگ الحاق شده به شهر با امکاناتی کمتر از روستا و تراکم جمعیتی بسیار بالاتر از شهر هستیم که روزبه‌روز هم بر مشکلاتش افزوده‌شده و حتی اگر معادل کل بودجه شهرداری سنندج نیز در آنجا هزینه شود، باز نمی‌توان به استانداردهای حداقلی زندگی شهری دست پیدا کرد.
 تعادل فضایی شهرها به‌هم‌ریخته
مدیرکل راه و شهرسازی استان کردستان می‌گوید: استان کردستان به‌واسطه فقر روستایی، اقتصاد مبتنی بر کشاورزی دیم، کمبود امکانات در روستاها ازجمله راه روستایی و درنهایت میانگین پایین سطح سواد در روستاها در چند سال اخیر شاهد کاهش شدید نرخ جمعیت روستایی و در کنار آن نرخ سریع شهرنشینی بوده‌ایم. این شهرنشینی به‌واسطه فقر مالی مهاجران عمدتا به‌صورت حاشیه‌نشینی بوده و سبب شده تعادل فضایی در شهرهای استان دچار مشکل شود.  محمد صدیق ثابتی ادامه می‌دهد: بر اساس آخرین سرشماری رسمی نرخ رشد جمعیت شهری در استان هشتم و نرخ رشد جمعیت روستایی نوزدهم است. این نشان‌دهنده ضرباهنگ خطرناک رشد حاشیه‌نشینی در استان به‌خصوص در شهرهای سنندج، سقز، مریوان و بانه است و بر اساس آخرین پایش در کشور، استان به لحاظ بافت ناکارآمد،رتبه هشتم کشور را دارد. این مسؤول راه و شهرسازی استان می‌افزاید: اگر صرفا بر اساس سکونت‌گاه غیررسمی و حاشیه‌نشینی قضاوت کنیم شهرهای مریوان، بانه، سنندج و سقز بدترین وضعیت را در استان دارند و اگر بخواهیم سرجمع بافت ناکارآمد قضاوت کنیم، باید شهر کامیاران را که به‌شدت به لحاظ بافت فرسوده دچار مشکل است به این آمار اضافه کرد.
 نبود سیاست کارآمد
مدیرکل راه و شهرسازی استان کردستان با اشاره به نبود سیاست روشن و کارآمد در استان برای رسیدگی به اقشار کم‌درآمد می‌گوید: به‌عنوان‌مثال ۵۰ درصد جمعیت نایسر، ساکنان اصیل شهر سنندج هستند که به دلیل عدم امکان تأمین مسکن در هسته اصلی در این مکان مستقرشده‌اند. در بخش بافت فرسوده میانی نیز عدم‌حمایت متولیان از جریان نوسازی بافت مهم‌ترین معضل نوسازی است.  ثابتی بابیان این‌که سنندج مشکلات عدیده‌ای به‌خصوص در بخش حاشیه‌نشینی دارد، به برنامه‌های دولت برای ساماندهی سکونت‌گاه‌های غیررسمی در استان اشاره‌کرده و می‌گوید:  مهم‌ترین اقدام دولت یازدهم و دوازدهم، تدوین سند ملی احیا، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در سال ۹۳ و ورود جریان نوسازی به برنامه پنج‌ساله ششم توسعه کل کشور است که این اقدام سبب تجمیع منابع دستگاه‌های متولی در راستای نوسازی بافت شده است.


سکونت‌گاه‌های خودانگیخته‌ شهری
مدیر گروه شهرسازی دانشگاه کردستان در تشریح وضع کنونی استان کردستان در پدیده سکونت‌گاه‌های غیررسمی می‌گوید: امروزه در کردستان بیش از 3300 هکتار بافت‌های ناکارآمد شهری وجود دارد که جمعیت ساکن در این بافت‌ها 470 هزار نفر است. آمارها نشان می‌دهد در حدود 30 درصد جمعیت استان در این بافت‌ها زندگی می‌کنند. در حقیقت ساماندهی ساکنان این سکونت‌گاه‌ها جهت بهبود وضعیت معیشت این ساکنان امری ضروری است.  کیومرث حبیبی با اشاره به آمار سکونت‌گاه‌های غیررسمی عنوان می‌کند: 454 هکتار در شهر سنندج، 230 هکتار در شهر سقز، 426 هکتار در بانه، 199 هکتار در شهر مریوان، 37 هکتار در بیجار،
66 هکتار در شهر قروه و 27 هکتار از شهر کامیاران را سکونت‌گاه‌های خودانگیخته‌ شهری به خود اختصاص داده‌اند.  مدیر گروه شهرسازی دانشگاه کردستان می‌افزاید: امروز علاوه بر  رشد سکونت‌گاه‌های خودانگیخته شهری در شهرهای استان؛ شاهد رشد روستاهای اطراف شهر به شهر بوده‌ایم که این امر تایید این موضوع است که فقرا توان تأمین شرایط با قوانین رسمی را ندارند. پس از رشد روستاهای اطراف شهرهای مرکز شهرستان در استان کردستان و الحاق این نواحی به شهر در شهرهای سنندج (603 هکتار)، سقز (373 هکتار)، بانه (433 هکتار)، مریوان (590 هکتار)؛ شاهد رشد بطئی جمعیت در این مناطق و رشد لایه سوم سکونت‌گاه‌های خودانگیخته‌ شهری یعنی لایه سوم روستاهای اطراف شهرها (مانند آساوله، غار، دوشان و...) هستیم.
 ضرورت برنامه‌ریزی صحیح
وی با تأکید بر ضرورت ساماندهی این سکونت‌گاه‌ها می‌گوید: مواجهه با مشکل سکونت‌گاه‌های خودانگیخته‌ شهری فقط با رفتارهای قهری و بخشنامه رفع نمی‌شود و باید با اقدامات ضابطه​مند حریم و حاشیه شهر را سامان بخشید. ما باید از نگاه منفی و زدایشی به این سکونت‌گاه‌ها دوری‌کنیم و ظرفیت‌ها و جنبه‌های مثبت آنها را ببینیم و به‌مثابه یک‌راه حل به آنها بنگریم، نه به‌عنوان یک چالش.