چرا سینمای ایران، تاکنون فیلمی با محوریت و موضوعیت هیچکدام از رئیسجمهورهای کشور نساختهاست؟
رئیسجمهور، سیاهیلشکر سینما
آخر همین هفته و پنجشنبه، رئیسجمهور دولتسیزدهم در مراسم تحلیف خود حاضر میشود و کارش را بهطور رسمی آغاز به کار میکند. آغاز به کار هر رئیسجمهوری میتواند نقطهعطف تازهای برای هر کشور باشد و رسانههای مختلف با رویکردهایی متفاوت آن را پوشش میدهند و به آن میپردازند. فارغ از بحثهای حزبی و جناحی، آنچه بیشتر اینجا اهمیت دارد، بحث مقام و جایگاهی است که دستکم قرار است برای چهارسال تصمیمات مهم اجرایی برای مردم بگیرد اما سینمای ایران در هیچ دورهای اهمیت و اعتبار چندان ویژهای برای رئیسجمهور قائل نبوده و در یک رفتار حب و بغضی شاید ناخواسته، تقریبا همانطور با رئیسجمهورها رفتار کردند که رئیس قوهمجریه با سینما تا کردهاست! بیشترین ارتباط سینما و رئیسجمهور در دولتهای مختلف، بار صنفی و حرفهای داشته و از کانال وزارت ارشاد و معاونت و بعدها سازمان سینمایی بودهاست اما اینکه سینما فارغ از این مناسبات و انتظارات به حقی که برای بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی خود از دولتها دارد، چندان به رئیسجمهور به عنوان سوژه و موضوعی برای روایت سینمایی و فیلمها نگاه نمیکند. دستکم تاکنون اینطور بود و سینمای ایران هیچ فیلمی با محوریت یکی از رئیسجمهورهای تاریخ خود - طبیعتا همگی متعلق به دوره بعد از انقلاب اسلامی-نساخته و اگر هم مواردی بوده، جزئی و حاشیهای بوده و حضور رئیسجمهورها در حد نام و اشاره و صحنههایی مختصر و در حاشیه قصهها و شخصیتهای دیگر بودهاست. این درحالی است که همه رئیسجمهورهای ایران، ظرفیت دراماتیک و جذاب فراوانی برای ساخت فیلمهای سینمایی و ارتباط تاثیرگذار با مخاطبانی گسترده دارند.
ابوالحسن بنیصدر
همین که شخصی اولین رئیسجمهور یک کشور باشد، به خودی خود موضوع جذابی برای یک روایت سینمایی است. تخیل و روایتهای مبتنی بر واقعیت که او موقع قرار گرفتن در این موقعیت چه حس و حالی داشته، مهیج و سینمایی است، آنهم بعد از یک دوره طولانی که پادشاهی در این کشور حاکم بود و حالا در نخستین تجربه جمهوریت، چه مسؤولیت سنگین و خطیری بر عهده او گذاشته شدهاست. مواجهه با جنگ تحمیلی و مواضع بحثانگیز و استیضاح او توسط مجلس شورای ملی و عزل از مقام ریاستجمهوری و همراهی با سازمان مجاهدین خلق، آن شکل خروج از ایران با شمایلی متفاوت و... همگی از نقاط دراماتیک زندگی و دوران مسؤولیت بنیصدر است که ظرفیت بالایی برای روایت سینمایی دارد اما در چند فیلم آن هم بهصورت مختصر و پراکنده، اشاراتی به او میشود، همچون ماجرای نیمروز و لباس شخصی.
محمدعلی رجایی
شخصیت و شیوه زندگی و شهادت شهید رجایی، بسیار مستعد یک روایت سینمایی جذاب است. دوره تنها 28 روزه او بهعنوان رئیسجمهور و بعد هم ماجرای شهادت شهید رجایی، به ظرفیتهای این روایت میافزاید. همچنین مسؤولیت او بهعنوان نخستوزیر بنیصدر هم بار دراماتیک ویژهای دارد و میتواند تنشها و اختلافنظرهای این دو نفر را هم به قصد تقویت درام به کار گرفت. شخصیت شهید رجایی نه بهعنوان نقش اصلی اما در چند فیلم و سریال همچون ماجرای نیمروز و راز ناتمام، مورد استفاده و اشاره قرار گرفتهاست.
سیدمحمد خاتمی
شخصیت و فراز و نشیبهای مختلف زندگی و مسؤولیتهایسیاسی خاتمی، قابلیت تبدیلشدن به فیلمی پرکشش را دارد. ضمن اینکه حضورهای جهانی خاتمی و بحث گفتوگوی تمدنها که توسط او در دوران ریاستجمهوری مطرح شد، حتی میتواند کنجکاویهایی خارج از مرزهای کشور را هم درباره ساخت فیلمی درباره او ایجاد کند. با پیروزی خاتمی در انتخابات سال 76، فضای جامعه بهویژه فرهنگ و هنر و همچنین سینما تغییر کرد که تاثیرات آن غیرقابل انکار است. با این حال حتی این سابقه و پشتوانه هم باعث اعتنای جدی سینما به این شخصیت پیچیدهسیاسی نشدهاست. تنها شاید بتوان به فیلم کمدی «نان، عشق و موتور 1000» به کارگردانی ابوالحسن داوودی اشاره کرد که ارجاعات بانمکی به حضور رئیسجمهور وقت یعنی خاتمی داده میشود. در پایان فیلم، ارشک (سپند امیرسلیمانی) و داریوش (رضا آحادی) که از دست آدمربایان فرار کردهاند و کنار جاده هستند، به یک کارناوال اسکورت و موتور 1000 برمی خورند. در لیموزین مشکی برای کمک و سوارکردن آنها باز میشود و وقتی ارشک خودش را برای تشکر به ماشین میرساند، با رئیسجمهور ایران مواجه میشود. برای همین با تعجب میگوید: «ئه! آقای خاتمی» و دوان دوان میرود تا این تعجب و ذوقزدگی را به دوستش هم منتقل کند.
اکبر هاشمیرفسنجانی
مرحوم آیتا... رفسنجانی که دو دوره پیاپی ریاستجمهوری ایران را برعهده داشت، یکی از بانفوذترین شخصیتهایسیاسی تاریخ ایران بود و از همین منظر بسیار قابلیت پرداخت و روایت سینمایی را دارد.
آشنایی با حضرت امامخمینی (ره)، مبارزات او در دوران پیش از انقلاب، دستگیری و زندانیشدن در دوران حکومتپهلوی، چند ترور نافرجام، حضورش در دوران سازندگی پس از جنگ، جریان اصلاحات و تصمیمهای متفاوت در دورههای بعدی فعالیتسیاسی که با واکنشهای مختلف روبهرو شد، زندگی خانوادگی و... جملگی میتوانند در یک فیلم سینمایی جذاب روایت شوند اما تا اینجا تنها از بخش بسیار ناچیزی از این ظرفیت در برخی آثار نمایشی همچون راز ناتمام و منصور استفاده شدهاست.
رهبر معظم انقلاب
حضرت آیتا... سیدعلی خامنهای، رهبر انقلاب اسلامی، بهعنوان سومین رئیسجمهور ایران، ظرفیتهای ویژه و بالایی برای روایت سینمایی دارند اما ترکیب احتمالا خودداری ایشان از ساخت فیلمی مرتبط و ملاحظات رسمی، باعث شده تاکنون این اتفاق رخ ندهد. آشنایی با شهید نوابصفوی در دوره نوجوانی، آشنایی با حضرت امامخمینی(ره) و تاثیرپذیری از امام و کسب روحیه انقلابی، مبارزات ایشان در سالهای پیش از انقلاب، دستگیریها و تبعید در دوران حکومت پهلوی، جانبازی در پی اقدام تروریستی گروه فرقان، دوران ریاستجمهوری و ... نشان از ظرفیت بالای روایت سینمایی و حتی تلویزیونی دارد. اما به دلایل مختلف این اتفاق تاکنون نیفتاده و تنها در برخی آثار چون ماجرای نیمروز و معمای شاه و منصور، به رهبری اشاره شدهاست.
محمود احمدینژاد
اگر قبلا به ظرفیتهای سینمایی شخصیت ششمین و هفتمین رئیسجمهور ایران کمی شک داشتیم، حالا و با حضورهای پرحاشیه سالها و ماههای اخیرش آن تردیدهای اندک هم از بین رفته و به یقین تبدیل شدهاست. بحث ادعای شرکت در تسخیر لانهجاسوسی آمریکا در اوایل انقلاب، مسؤولیت به عنوان استاندار اردبیل و شهردار تهران، انتخابات ریاستجمهوری سال 84، ماجراهای انتخابات ریاستجمهوری سال88 ماجرای تعطیلی خانهسینما در زمان مسؤولیت او، سفرهای استانی، حضورهای خارجیاش به ویژه در آمریکا و سازمان ملل، دستگیری و محاکمه برخی دولتمردان همراه او، دیدگاههای مختلف و حاشیهساز در دوران ریاستجمهوری و بعد از آن و حضور برای همین انتخابات ریاستجمهوری اخیر، مستعد یک فیلم سینمایی پرتماشاگر است. منتها حتما فیلمسازان با ملاحظاتی جدی در این خصوص روبهرو خواهندشد و حواشی پیرامون شخصیت دکتر احمدینژاد، ناخودآگاه دامن فیلمهایی در این خصوص را هم خواهدگرفت. وقتی مشکلات فراوانی برای فیلمی چون «تلفن همراه رئیس جمهور» پیش میآید که صرفا درباره سیمکارت خاموش سالیان قبل احمدینژاد است، فکر میکنید چه سرنوشتی در انتظار فیلمی با محوریت اوست؟
حسن روحانی
روحانی در زمان هشت سال ریاستجمهوریاش، به قدری با مشکل و ماجرا روبهرو بود که بتوان فیلمی جذاب از آن درآورد. از همین آخر شروع کنیم: اوضاع اقتصادی ناامیدکننده، اعتراضات مردمی در پی قصور و ناتوانی دولت، بحران جهانی کرونا، قیمت دلار و تحریمهای جهانی، مذاکرات هستهای و برجام و... همین خط را بگیرید و به عقب برگردید تا به ظرفیت دراماتیک و البته نه چندان ناخوشایند دولتهای دوازدهم و یازدهم برسید. هنوز خبری از ساخت فیلمی با محوریت ریاستجمهوری روحانی نیست، ولی در این میان میتوان به فیلم «خروج» ابراهیم حاتمیکیا اشاره کرد که نگاه اعتراضی به عملکرد دولت او در بستر جذابی روایت میشود.
به ویژه در اوایل فیلم که هلیکوپتر رئیسجمهور به دلیل نقص فنی در مزرعه پنبه قهرمان فیلم مینشیند و پیام استعاریاش را به مخاطب منتقل میکند.
-
سیاست کاهش تعهدات ایران منطبق با برجام است
-
تسهیلگری در کنار تنظیمگری؛ مأموریت رسانهملی در صنعت صوتوتصویر فراگیر
-
سفر به ابدیت
-
«تعطیلی سراسری» روی میز ستاد ملی کرونا
-
سنجاب پرنده
-
زندگی پس از آزادی
-
دولت چگونه دستبه دست میشود؟
-
رئیسجمهور، سیاهیلشکر سینما
-
نجاتیافتگان آزمون پر اضطراب
-
پاسخ رهبری به نامه وزیر بهداشت
-
ویژه نامه «محله همدل » منتشر شد
-
تسهیلگری در کنار تنظیمگری؛ مأموریت رسانهملی در صنعت صوتوتصویر فراگیر
-
بدترین دولت در عرصه عملکرد اقتصادی
-
برگزاری مراسم محرم با رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی