فهرست‭ ‬خانه‌های‭ ‬تاریخی‭ ‬و‭ ‬عمارت‌های‭ ‬همدان‭ ‬به‭ ‬قدری‭ ‬بلندبالاست‭ ‬كه‭ ‬هر‭ ‬جای‭ ‬این‭ ‬شهر‭ ‬چشم‭ ‬بگردانی‭ ‬تو‭ ‬را‭ ‬میخكوب‭ ‬اصالت‭ ‬خود‭ ‬می‌كند‭. ‬از‭ ‬عمارت‭ ‬اجنانیب‭ ‬كه‭ ‬حالا‭ ‬وعده‭ ‬هتل‭ ‬شدنش‭ ‬گوش‭ ‬رسانه‌ها‭ ‬را‭ ‬پركرده‭ ‬و‭ ‬مدرسه‭ ‬و‭ ‬عمارت‭ ‬اجنتب‭ ‬كه‭ ‬گویی‭ ‬ناله‭ ‬و‭ ‬فریادهای‭ ‬شبانه‌اش‭ ‬به‭ ‬گوش‭ ‬كسی‭ ‬نمی‌رسد،‭ ‬گرفته‭ ‬تا‭ ‬خانه‌هایی‭ ‬چون‭ ‬نراقی،‭ ‬شهبازیان،‭ ‬شریفی،‭ ‬جواهری،‭ ‬طباطبایی‭ ‬و‭ ‬عسگری‭. ‬بنا‭ ‬به‭ ‬گفته‭ ‬مسؤولان‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی‭ ‬همدان،‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬۳۰‭ ‬خانه‭ ‬و‭ ‬عمارت‭ ‬دارای‭ ‬ارزش‭ ‬تاریخی‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬شهر‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬كه‭ ‬تعدادی‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬به‭ ‬ثبت‭ ‬ملی‭ ‬رسیده‭ ‬و‭ ‬برخی‭ ‬هم‭ ‬به‭ ‬حال‭ ‬خود‭ ‬رها‭ ‬شده‌اند‭. ‬حال‭ ‬آنكه‭ ‬می‌توانستند‭ ‬ظرفیت‌های‭ ‬خوبی‭ ‬برای‭ ‬گردشگری‭ ‬استانی‭ ‬باشند‭ ‬كه‭ ‬حالا‭ ‬مدعی‭ ‬قطبیت‭ ‬صنعت‭ ‬گردشگری‭ ‬در‭ ‬غرب‭ ‬كشور‭ ‬است‭.‬

میراث‭ ‬فرهنگی‭ ‬كوتاهی‭ ‬نمی‌كند

معاون‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی‭ ‬همدان‭ ‬درباره‭ ‬رهاشدگی‭ ‬برخی‭ ‬خانه‌های‭ ‬تاریخی‭ ‬و‭ ‬عدم‭ ‬حفاظت‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬به‭ ‬جام‌جم‭ ‬می‌گوید‭: ‬آن‭ ‬دسته‭ ‬از‭ ‬خانه‌های‭ ‬قدیمی‭ ‬كه‭ ‬مالكیت‭ ‬آنها‭ ‬به‌عهده‭ ‬میراث‭ ‬است،‭ ‬خود‭ ‬میراث‭ ‬هم‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬محافظت‭ ‬می‌كند،‭ ‬مثل‭ ‬باغ‭ ‬نظری،‭ ‬خانه‭ ‬ضرابی،‭ ‬خانه‭ ‬صمدیان،‭ ‬خانه‭ ‬لطفعلیان‭ ‬در‭ ‬ملایر‭ ‬و‭ ‬خانه‭ ‬قدوسی‭ ‬در‭ ‬نهاوند‭ ‬كه‭ ‬همگی‭ ‬در‭ ‬مالكیت‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬اداره‭ ‬كل‭ ‬مسؤول‭ ‬حفاظت‭ ‬از‭ ‬آنهاست‭. ‬بهرام‭ ‬توتونچی‭ ‬با‭ ‬بیان‭ ‬این‌كه‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬خانه‌های‭ ‬تاریخی‭ ‬در‭ ‬مالكیت‭ ‬دولتی‭ ‬است،‭ ‬می‌افزاید‭: ‬عمارت‭ ‬سوخته‭ ‬زیرنظر‭ ‬دانشگاه‭ ‬بوعلی،‭ ‬عمارت‭ ‬پوستی‌زاده‭ ‬در‭ ‬خیابان‭ ‬عین‌القضات‭ ‬زیر‭ ‬نظر‭ ‬شهرداری‭ ‬و‭ ‬عمارت‭ ‬آمریكایی‌ها‭ ‬زیر‭ ‬نظر‭ ‬سازمان‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬گفته‭ ‬وی،‭ ‬عمارت‭ ‬شیروانی‭ ‬هم‭ ‬یكی‭ ‬دیگر‭ ‬از‭ ‬خانه‌های‭ ‬تاریخی‭ ‬همدان‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬آموزش‭ ‬و‭ ‬پرورش‭ ‬استان‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬مستقر‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬بسته‭ ‬به‭ ‬اعتبار‭ ‬هر‭ ‬چند‭ ‬سال‭ ‬یك‌بار‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬رسیدگی‭ ‬می‌شود‭. ‬معاون‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی‭ ‬سازمان‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی‭ ‬یادآور‭ ‬می‌شود‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬خانه‌ها‭ ‬هم‭ ‬مالكیت‭ ‬خصوصی‭ ‬دارد‭ ‬كه‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی‭ ‬استان‭ ‬با‭ ‬هدف‭ ‬حفظ‭ ‬و‭ ‬حراست‭ ‬از‭ ‬اماكن‭ ‬تاریخی،‭ ‬مالكان‭ ‬این‭ ‬بناها‭ ‬را‭ ‬شناسایی‭ ‬می‌كند‭ ‬تا‭ ‬در‭ ‬صورت‭ ‬امكان،‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬مشاركتی‭ ‬تعمیر‭ ‬و‭ ‬حفاظت‭ ‬شود،‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬ترتیب‭ ‬كه‭ ‬هزینه‭ ‬مرمت‭ ‬50‭ ‬درصد‭ ‬بنا‭ ‬توسط‭ ‬مالك‭ ‬و‭ ‬50‭ ‬درصد‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬سازمان‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی‭ ‬اختصاص‭ ‬می‌یابد‭.‬

تاثیر‭ ‬مهم‭ ‬ثبت‭ ‬ملی‭ ‬بنا‭ ‬‭ ‬در‭ ‬حفاظت‭ ‬از‭ ‬آن

مدیركل‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی،‭ ‬صنایع‌دستی‭ ‬و‭ ‬گردشگری‭ ‬استان‭ ‬همدان‭ ‬اما‭ ‬درخصوص‭ ‬بناهایی‭ ‬با‭ ‬مالكیت‭ ‬خصوصی‭ ‬و‭ ‬نقش‭ ‬مهم‭ ‬مالكان‭ ‬آنها‭ ‬در‭ ‬حفاظتشان‭ ‬به‭ ‬ما‭ ‬می‌گوید‭: ‬نقش‭ ‬مالكان‭ ‬بناهای‭ ‬تاریخی‭ ‬جدی‭ ‬گرفته‭ ‬شود،‭ ‬زیرا‭ ‬محدودیت‭ ‬منابع‭ ‬مالی‭ ‬و‭ ‬امكانات‭ ‬و‭ ‬اختیارات‭ ‬ارگان‌هایی‭ ‬چون‭ ‬میراث،‭ ‬اجازه‭ ‬رسیدگی‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬بناها‭ ‬را‭ ‬نمی‌دهد‭. ‬علی‭ ‬مالمیر‭ ‬می‌افزاید‭: ‬این‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬معنا‭ ‬نیست‭ ‬كه‭ ‬مطالبه‌گری‭ ‬از‭ ‬دولت‭ ‬را‭ ‬نادیده‭ ‬بگیریم،‭ ‬زیرا‭ ‬قانونگذار‭ ‬پیش‌بینی‌های‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬كرده‭ ‬و‭ ‬دستگاه‭ ‬متولی‭ ‬را‭ ‬مجاب‭ ‬به‭ ‬اجرای‭ ‬قانون‭ ‬می‌كند‭. ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬مثال‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر‭ ‬به‭ ‬ثبت‭ ‬رسیدن‭ ‬یك‭ ‬بنای‭ ‬قدیمی‭ ‬می‌تواند‭ ‬شرایط‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬بقای‭ ‬آن‭ ‬تسهیل‭ ‬كند،‭ ‬طوری‌كه‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬ثبت‭ ‬ملی‭ ‬هر‭ ‬بنای‭ ‬واجد‭ ‬ارزشی‭ ‬مانند‭ ‬عمارت‭ ‬جنانی،‭ ‬مشوق‌های‭ ‬خاص‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفته‭ ‬می‌شود،‭ ‬ضوابط‭ ‬بافت‭ ‬بر‭ ‬آن‭ ‬حاكم‭ ‬می‌شود‭ ‬و‭ ‬برای‭ ‬بناهای‭ ‬ثبت‭ ‬شده‭ ‬كاربری‭ ‬تعریف‭ ‬می‌شود‭ ‬كه‭ ‬هزینه‌ای‭ ‬برای‭ ‬آنها‭ ‬نخواهد‭ ‬داشت‭. ‬ضمن‭ ‬این‌كه‭ ‬معافیت‭ ‬از‭ ‬مالیات‭ ‬نیز‭ ‬اعمال‭ ‬خواهد‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬فرآیند‭ ‬مرمت‭ ‬هم‭ ‬میراث‭ ‬فرهنگی‭ ‬مشاركت‭ ‬می‌كند‭. ‬این‭ ‬مسؤول‭ ‬خود‭ ‬نیز‭ ‬تاكید‭ ‬می‌كند‭ ‬كه‭ ‬آسیب‭ ‬به‭ ‬بناهای‭ ‬تاریخی‭ ‬قابل‭ ‬جبران‭ ‬نیست،‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬همین‭ ‬رو‭ ‬احیای‭ ‬بناهای‭ ‬تاریخی‭ ‬در‭ ‬اولویت‭ ‬كاری‭ ‬میراث‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬همین‭ ‬منظور‭ ‬بناهایی‭ ‬چون‭ ‬خانه‭ ‬عبادی،‭ ‬بیژن‭ ‬و‭ ‬برج‭ ‬قربان‭ ‬كه‭ ‬ظرفیت‌هایی‭ ‬برای‭ ‬بهره‌وری‌های‭ ‬فصلی‭ ‬دارند،‭ ‬مد‭ ‬نظرند‭ ‬تا‭ ‬با‭ ‬رسیدگی‭ ‬بیشتر‭ ‬حیات‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬حفظ‭ ‬كنند‭. ‬مالمیر‭ ‬می‌گوید‭: ‬یكی‭ ‬دیگر‭ ‬از‭ ‬برنامه‌های‭ ‬میراث‭ ‬ترغیب‭ ‬مالكان‭ ‬خانه‌ای‭ ‬قدیمی‭ ‬برای‭ ‬تغییر‭ ‬كاربری‭ ‬و‭ ‬تبدیل‭ ‬خانه‌ها‭ ‬به‭ ‬اقامتگاه‌ها‭ ‬یا‭ ‬هتل‌های‭ ‬سنتی‭ ‬است،‭ ‬زیرا‭ ‬می‌تواند‭ ‬تأثیر‭ ‬مطلوبی‭ ‬در‭ ‬تحقق‭ ‬توسعه‭ ‬گردشگری‭ ‬و‭ ‬اقتصاد‭ ‬همدان‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭.‬

آگاهی‭  ‬میراثی‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬بالا‭ ‬ببرید

و‭ ‬اما‭ ‬معاون‭ ‬شهرسازی‭ ‬و‭ ‬معماری‭ ‬شهرداری‭ ‬همدان‭ ‬در‭ ‬پاسخ‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬پرسش‭ ‬جام‌جم‭ ‬كه‭ ‬چرا‭ ‬توجه‭ ‬و‭ ‬رسیدگی‭ ‬لازم‭ ‬به‭ ‬بناهای‭ ‬تاریخی‭ ‬همدان‭ ‬نمی‌شود،‭ ‬می‌گوید‭: ‬آسیب‭ ‬دیدگی‭ ‬بناها‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬سالیان‭ ‬دراز‭ ‬اتفاق‭ ‬افتاده‭ ‬و‭ ‬امروز‭ ‬پای‭ ‬كار‭ ‬آمدن‭ ‬رسانه‌ها‭ ‬و‭ ‬فضای‭ ‬مجازی‭ ‬عاملی‭ ‬شده‭ ‬كه‭ ‬این‭ ‬موارد‭ ‬سریع‭ ‬منعكس‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬چشم‭ ‬بیاید‭ ‬و‭ ‬پیگیری‭ ‬شود‭. ‬یوسفی‭ ‬نوید‭ ‬با‭ ‬بیان‭ ‬این‌كه‭ ‬نگاه‭ ‬شهرداری‭ ‬به‭ ‬بناهای‭ ‬فاقد‭ ‬ارزش‭ ‬تاریخی‭ ‬بازسازی‭ ‬و‭ ‬خانه‌های‭ ‬تاریخی‭ ‬و‭ ‬باغات‭ ‬بازآفرینی‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬هست،‭ ‬می‌افزاید‭: ‬اگر‭ ‬دنبال‭ ‬حفظ‭ ‬بافت‭ ‬تاریخی‭ ‬شهر‭ ‬هستیم،‭ ‬باید‭ ‬نگرش‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬مسؤولان‭ ‬را‭ ‬تغییر‭ ‬دهیم‭. ‬از‭ ‬سویی‭ ‬یا‭ ‬باید‭ ‬روی‭ ‬حفظ‭ ‬خانه‌ها‭ ‬و‭ ‬بافت‭ ‬تاریخی‭ ‬تمركز‭ ‬كنیم‭ ‬یا‭ ‬كنترل‭ ‬و‭ ‬كاهش‭ ‬ترافیك‭ ‬را‭ ‬مدنظر‭ ‬قرار‭ ‬دهیم،‭ ‬زیرا‭ ‬حفظ‭ ‬خانه‌های‭ ‬تاریخی‭ ‬بدون‭ ‬در‌نظر‌گرفتن‭ ‬مرمت‭ ‬و‭ ‬تغییر‭ ‬كاربری‭ ‬به‭ ‬مرور‭ ‬برای‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬محیط‭ ‬اطراف‭ ‬ایجاد‭ ‬خطر‭ ‬خواهد‭ ‬كرد‭. ‬بر‭ ‬این‭ ‬اساس،‭ ‬اگر‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬آگاهی‭ ‬بدهیم‭ ‬خودشان‭ ‬برای‭ ‬تعمیر‭ ‬و‭ ‬حفظ‭ ‬بناهای‭ ‬ارزشمندشان‭ ‬پیشقدم‭ ‬می‌شوند‭.‬