نمایی از حجم و گستره تحریمهای ضد ایرانی و واقعیتی که از آن غافلیم
جای خالی جبهه ضدتحریم در ایران
نام یكیشان مؤسسه اقتصاد بینالمللی پیترسون است و كمتر از یك مایل تا كاخ سفید در واشنگتن فاصله دارد. تحریم ایران برای این مؤسسه و همه دانشمندان و مؤسسههای اقتصادی یك موضوع جذاب است. اگر تحریمها برای ما آب نشده، ظاهرا برای آنها نان شده است. آنها صدها تحلیل درباره تاثیر تحریمها منتشر كردهاند. هیچ ایرانی وطندوستی حامی تحریم نیست. اما بررسی این تحریمها نشان میدهد چه نبرد نابرابری به ایران تحمیل شده و چطور برخورد ایران با این تحریمها متفاوت است. كتابها و مقالات با ارجاعات چند صدتایی نشان میدهد تحریم واقعی است و انگار بهراستی دارد یك زیرشاخه در علوم سیاسی با نام تحریم ایران به وجود میآید. عددها میگوید ما ۱۰ سال پیش روزانه 5/2 میلیون بشكه نفت میفروختیم. این عدد الان به حدود یك میلیون بشكه رسیده است كه خریدارش به طور رسمی چین است، اما تحریمها در نفت خلاصه نمیشود.
فقط موضوعات حقوقی سوژه تحریم ایران نیست. ۳۹۴ نفر مرتبط با ایران تحریم شدهاند. این عدد تنها در سوریه كه در 10 سال اخیر درگیر جنگی خانمانسوز شده، از ما بیشتر است. این نفرات معمولا از بین كسانی هستند كه ارتباطات جدی سیاسی، اقتصادی و نظامی دارند و طبعا تحریم این همه آدم مؤثر، به ساختار اقتصادی كشور ضربه میزند.
تعداد تحریم همه كشورهای جهان با هم به اندازه تحریم ایران نیست
در ماشینهای پروازی مثل هواپیما هم تحریم ما از تمام كشورهای دیگر بیشتر است. یعنی تعداد تحریم همه كشورهای جهان با هم به اندازه تحریم ایران نیست. این عدد برای كرهشمالی كه میگویند به بمب اتم و تجهیزات هستهای ویرانگر دست یافته است، فقط ۱۶ است. یعنی كمتر از 10 درصد ایران!
ما در صنعت كشتیرانی هم به شكل وحشتناكی تحریم هستیم. باز هم بیش از نیمی از تحریمها در تمام دنیا شامل حال ایران شده است. سابقه برخورد ایران با دزدهای دریایی هم سیاستمداران یكدنده دشمن را قانع نكرده تا ایران را تحریم نكنند. این تحریم برای كوبا ۴ است و برای ما ۲۰۵.
همین نمای كلی نشان میدهد كه ایران چطور هدف تحریمهای وحشتناك آمریكا قرار گرفته است. آنها میگویند آمریكا بهطور خاص در مورد ایران برخورد كرده است. تروریستهای تكفیری از كشورهای دیگر، منطقه را به آشوب كشاندهاند. برخی از كشورها سیاست غیرانسانی در قبال مظلومان مثلا در یمن اعمال كردهاند. كشورهای دیگر انواع بمبهای اتمی را انبار كردهاند. ولی تحریمها سهم ایران است. هیچ گزارشی وجود ندارد كه نشان دهد ایران بمب اتم دارد. هیچ گزارشی وجود ندارد كه حتی یك تروریست آدمكش از ایران در منطقه فعال باشد. هیچ گزارشی از هیچ درگیری یا تجاوز دریایی ایران در دست نیست. اما ایران مهمان ویآیپی تحریمهای آمریكا شده است.
گزارش این مؤسسه نشان میدهد كه حتی طرفهای اروپایی با وجود قولهایی كه داده بودند، منهای موارد خاص درمانی، در موضوعات اساسی دیگری از ایران حمایت نكرده یا حتی كانالی را برای ایران باز نكردهاند. آنها مینویسند تحریمی كه دارد به ایران تحمیل میشود با همه تحریمهای سنگین آمریكا در تاریخ قابل مقایسه است، مثل تحریمی كه آمریكا بر آفریقایجنوبی بهواسطه نژادپرستی وضع كرد؛ كشوری كه تمام دنیا از جمله ایران در آن بازه زمانی با او مخالف بودند.
معلوم نیست آیا این تحریمها برای آمریكا صفآرایی زیر پرچم را بهبار میآورد یا نه. صفآرایی زیر پرچم یك ترفند تبلیغاتی آمریكایی است كه بهواسطه اعمال خیرهكننده و تهاجمی در سیاست، دولت كشور به محبوبیت قابلملاحظهای میرسد. ولی بعید نیست این تحریمهای كمرشكن اثر صفآرایی زیر پرچم را برای ایرانیها تشدید كند. چنین رخدادهایی میتواند آنها را نسبت به یكدیگر همدل و علیه دولتی كنند كه چنین تحریمهایی را وضع كرده است.
محققانی كه این گزارشها را مینویسند، در موضوع سلاح هستهای نام ایران را كنار نام كرهشمالی میآورند. آنها نمیگویند مستند به كدام داده واقعی بر این باور هستند كه ایران به سلاح هستهای دست یافته است. آنها مینویسند آمریكا دارد از روش تحریم هوشمند استفاده میكند. یعنی به جای لشكركشی احمقانه در دهههای اخیر به روشهای پیچیدهتری رسیده است تا به فشارهای اقتصادی نظم حاكم بر كشور را از بین ببرد. هرجا هم نام كشورها میآید، نام ایران در بین مثالها دیده میشود. نام كشورهای دیگر مثل لیبی و سودان و كرهشمالی و كوبا متغیر است.
تحریمها علیه ایران آنقدر پیچیده است كه به سادگی قابل احصا نیست
نكته جالب اینجاست كه تحریمها علیه كشور ما آنقدر متنوع و پیچیده است كه حتی موسسهای مثل پیترسون هم نمیتواند بهسادگی آنها را احصاء كند. یك جمله از این گزارش بسیار مهم است. عین عبارت این است:
Except in Iran، where most banks are now designated، the US sanctions have not had damaging consequences for the target country’s financial system
میگوید بهجز ایران، تحریمهای آمریكا نتایج ویرانگری برای نظام مالی باقی كشورهای نداشته است.
از این تحلیل روشن میشود تحریمهای ایران یك مثال استثنایی حتی برای آمریكاییهاست. با این حال این مؤسسه آمریكایی از خطر ارتباط ایران با چین میگوید. منافع ملی در جوامع روشنفكری و علمی آمریكا به طور پیشفرض در نظر گرفته میشود.
آنها از تحریمها در نقش ابزاری برای سیاست خارجیشان استفاده میكنند. پژوهشگران این موسسه به این سؤال نمیپردازند كه تحریمها چگونه اثر میكند، بلكه آنها درپی این هستند كه با چرخهای از تحریمها، اقتصاد ایران را
از پا بیاندازند. به همین علت تحریمها با موضوع تغییر بنیادین نظام سیاسی ارتباط پیدا میكند. به نظر آنها وقتی تحریمها اثر كرده است كه رژیم در ایران تغییر كرده باشد.
با این همه، درباره ایران تحقیقات ادامه دارد. رابرت اوبراین مشاور امنیت ملی ترامپ بود. او درباره تحریم ایران اظهارنظر جالبی كرده بود: «یكی از مشكلات ما این است كه آنقدر ایران را تحریم كردهایم كه فرصت و امكان كمی برای تحریمهای جدید داریم. او پیشبینی كرده بود اگر ترامپ پیروز شود، در مدت كوتاهی ایران به مذاكره با آمریكا تن میدهد. آنها در همان تاریخ پنج نهاد وابسته به ایران مثل موسسه بیان رسانه گستر را تحریم كردند. چون ادعا كردند این مؤسسات ایرانی میخواهند در انتخابات آمریكا دخالت كنند!»
اما نگاهی به نام شركتهایی كه تحریم شدهاند، جالب است. بیشتر به این علت كه در گزارش مؤسسه پیترسون بیشتر تحریمها تلویحا مرتبط با فعالیت هستهای ایران دانسته شده است. با این همه هنوز آستان قدس رضوی تحریم است. چند شركت مرتبط به آستان هم در سیاهه تحریمها دیده میشوند. جایی به نام شركت تولید نیروی برق آبادان هم تحریم است. ستاد اجرایی فرمان امام و یك شركت كمباینسازی هم در سیاهه تحریمها دیده میشود. بعضی از تحریمها بامزه است. مثلا پایگاه مقاومت بسیج سازمان انرژی اتمی تحریم شده است. وقتی سپاه پاسداران تحریم باشد، دیگر تحریم دوباره یك پایگاه بسیج كه در زیرشاخههای سپاه تعریف میشود، چه اهمیتی دارد؟ حتی مقامات دولتی ایران مثل وزیر وقت ارتباطات هم تحریم شدند.
انتشار و چاپ مقاله علمی سختتر از قبل شد. حتی سایت آموزش از راه دور coursera كه یك نهاد آموزشی آنلاین و پرطرفدار است، آیپی مربوط به ایران را تحریم كرده است. این دست تحریمها دیگر رسما تحریم مردم ایران به شمار میآید و هیچ ربطی به دولت ندارد و هیچ ضرری به حال حكومت نخواهد داشت. مركز تحقیقات فضایی ایران هم تحریم شده است.
جو بایدن با انتقاد از همه رفتارهای ترامپ رئیسجمهور شد. او حتی به ترامپ گفته بود خفهشو. او میخواست به روش ترامپ خاتمه بدهد. اما در موضوع تحریمها هنوز روشی اساسی و مشخص از سوی بایدن اتخاذ نشده است. دولت آمریكا در فقراتی جدید نیز دو شركت و چند نفر دیگر را هم تحریم كرده است. با این همه ایران انتظار دارد در صورت بازگشت آمریكا به برجام، از آن كشور خسارت دریافت كند. مجموعه اقدامات جو بایدن تا الان نشان میدهد به این راحتی نمیتوان از آمریكا خسارت گرفت. یك بار در اوایل تابستان امسال، والاستریت ژورنال نوشته بود كه دولت بایدن در حال بازنگری در سیاستهای تحریمی ایران است. سرعت دولت بایدن كم ارزیابی میشود.
كارزاری علیه تحریمها راهاندازی شود
با این همه تحریمهای عجیب و غریب هنوز كارزار محكمی علیه تحریم به راه نیفتاده است. مثلا روشنفكران و اساتید دانشگاه داخل و خارج ایران نسبت به محدودیتهای علمی هیچ واكنش درخوری نشان ندادهاند. تعداد امضاهای اعتراضآمیز در مقایسه با تحریمها قابل اغماض است. چطور ممكن است صدها هزار پژوهشگر ایرانی نسبت به اینكه ساكنان كشور ایران نمیتوانند از یك سایت آموزشی استفاده كنند، سكوت كنند؟
چند چهره مشهور هنر ایران مثل فرمانآرا و فرهادی و علیزاده و كیانیان و كلهر و بنیاعتماد و عیاری و مجیدی نسبت به تحریمهای ظالمانه آمریكا واكنش نشان دادند و آن را محكوم كردند، ولی مدتهاست از این دست واكنشهای درست خبری نیست. تحریمها هنوز باقی است، اما كارزار علیه تحریمها در بین اهل فرهنگ و هنر ضعیف است. سینماگران ایرانی كه برنده جوایز خارجی میشوند، میتوانند از آن تریبون صدای كشورشان باشند و از تحریمها انتقاد كنند.
باطلالسحر ادعای فریبكارانه تحریمكنندگان، واكنش درست كسانی است كه اهل سیاست به شمار نمیآیند. مثلا رضا كیانیان در همان ایامی كه ترامپ ادعا میكرد ایران تحریم دارویی نیست، گفت: «این یك دروغ بزرگ است. هیچكس در ایران نمیتواند برای هیچ كالایی پول جابهجا كند.»
ضرر تحریمها به خود اهالی هنر هم رسیده است. فرهاد اصلانی یكی از بازیگران مطرح ایرانی نتوانست ویزای آمریكا را دریافت كند و كارگردان مجبور شد خط فیلمنامه را
عوض كند!
-
عهد کردم نگریانم
-
گروگانگیری در آسمان
-
جای خالی جبهه ضدتحریم در ایران
-
تعلل در قیمتگذاری خودرو را گران کرد
-
نشانههای روشن زوال
-
زیستن در جنجال
-
یک اوج کمفرود
-
یک نشست خطرناک
-
جلسه 3 ساعته رئیسجمهور با اقتصاددانان
-
جلسه 3 ساعته رئیسجمهور با اقتصاددانان
-
زمین جان ندارد
-
آمادگی مناسب ایران برای مقابله با تحریم
-
بایدن وضعیت اضطراری ملی در قبال ایران را به مدت یک سال تمدید کرد