نقش موثر سینما در هویتسازی شهری
فیلمها و سریالها، ابزار موثری است که بهواسطه آنها شهرهای بزرگ و کوچک را با روایتها و قصههای گوناگونشان میشناسیم. در واقع هنرمندان تاثیر بسزایی در ماندگار کردن نماها و تصاویر شهری در برهههای مختلف تاریخی دارند اما جشنوارههای مختلف اعم از جشنواره فیلم کوتاه، جشنواره فجر، جشنواره فیلم شهر و... تا چه اندازه توانسته آثاری مناسب با حال و هوای واقعی شهر تهران ارائه دهد؟
نصرا... حدادی، نویسنده و تهرانشناس پیشکسوتی است که کتابهای متعددی درباره قدمت و تاریخچه شهرهای بزرگ جهان نوشته. او درباره تصویر تهران و مظاهر مهم شهری مانند پارکها، رستورانها و اماکن پرتردد در سینمای ایران میگوید: تهران در مقایسه با دیگر شهرهای کشور، یک شهر مهاجرپذیر است. لذا مردم ساکن در تهران بهمعنای واقعی حس تعلقخاطر به این شهر ندارند. با وجود این، کتاب درباره تهران کم نیست. تهران شهر فوقالعادهای به لحاظ زیبایی است اما بیگانگی مردم نسبت به این شهر باعث تخریب این چهره زیبا میشود. مردم ساکن در تهران غالبا خود را تهرانی نمیدانند و به همین علت است که تا به چند روز تعطیلی میرسند راهی شهرهای شمالی، کاشان، اصفهان، شیراز و... میشوند. از اینرو باید برنامهریزی و فرهنگسازی مدونی انجام شود تا هر آنکه در تهران زندگی میکند نسبت به آن احساس تعلق خاطر کند. شمالی، جنوبی، کاشانی، اصفهانی، شیرازی و... نسبت به شهرشان تعلقخاطر دارند و تا جای ممکن در جهت حفظ آن میکوشند اما همین هموطنان درحالی نسبت به آنچه بر تهران میگذرد بیتفاوت هستند که از مواهب این شهر استفاده میبرند! بنابراین هنرمندان و دستگاههای فرهنگی تاثیر بسزایی در نمایش چهره واقعی این شهر دارند. بالاخص سینما بهعنوان رسانهای اثرگذار برای تقویت و عرضه نگاه فرهنگی میتواند به سمتی برود که تهران را از ابعاد مختلف به مردم معرفی کند. متأسفانه ما در زمینه هویتبخشی آثار تاریخی تهران بهخوبی عمل نکردهایم. آمدهاند برج میلاد را که سازهای بیهویت و از دیدگاه من نازیباست، ساختهاند. این درحالی است که در تهران سازهای مانند برج آزادی که نماد معماری ایرانی بهحساب میآید، وجود دارد اما به آن چندان توجهی نمیشود. برای مثال من اگر میخواستم نمادی برای شهر تهران انتخاب کنم، سردر مجلس ملی در میدان بهارستان انتخابم بود که بسیار اصیل و زیباست. تهران شهری باهویت ادبی است که به طرق مختلف میتواند در فیلمنامهها گنجانده شود و از این طریق مردم را به شناخت دقیقی از این شهر رسانید. نیما، جلال آلاحمد، صادق هدایت، علامه دهخدا و... در کوچه و محلههای این شهر زندگی میکردهاند اما چه تعداد از ساکنان این شهر میدانند خانه «نسیم شمال» یا «دهخدا» کجاست؟! متاسفانه رسانههای ما در شناساندن تهران به مردم الکن هستند و نتوانستند جذابیتها و زیباییهای تهران را آنطور که شایسته است به مردم بشناسانند. جاذبههای طبیعی و گردشگری در تهران وجود دارد که به جرأت میگویم در کره ارض چنین چیزی وجود ندارد اما چون یا به مردم معرفی نشدهاند یا اگر شدهاند ناقص بوده برخی از مردم ساکن در تهران احساس دینی به تهران ندارند. ضمن اینکه سلیقه عمومی مردم باید بالاتر برود و این هنرمندان هستند که سلیقهسازی میکنند. چند فیلم و سریال مانند سریال فاخر «هزاردستان» ساخته زندهیاد علی حاتمی یا «شب دهم» اثر حسن فتحی داریم که طی داستانی تهران و فرهنگ و آداب و رسوم این شهر را در برههای از تاریخ نشان دادند؟ اگر تهران را به کمک افرادی توانمند، متبحر و آگاه برای مردم به تصویر بکشیم، قطعا نگاه مردم به این کلانشهر تغییر خواهد کرد.