دو سال ونیم حمله یک بیماری ناشناخته و کشنده که حدود 150هزار نفر از هم‌میهنان‌مان را به کام مرگ کشاند،‌ صحنه‌هایی زیبا و بدیعی از فداکاری سفیدپوشان عرصه سلامت خلق کرد. پزشکان و پرستارانی که دلسوزانه و فداکارانه در کنار بیماران حضور داشتند و در این راه شهدایی را هم تقدیم کردند. این فداکاری‌ها از چشم رهبر انقلاب هم پنهان نماند و سال گذشته در پیامی به مناسبت روز پرستار،‌ ضمن قدردانی از زحمات پرستاران، خواستار اجرای دو مطالبه قدیمی این گروه از کادر درمان شدند؛ اول‌ اجرای طرح تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و دوم استخدام پرستار تازه نفس. حالا یک سال از این ماجرا می‌گذرد و دو سه روزی بیشتر به روز پرستار باقی نمانده اما وقتی سراغ پرستاران می‌روید، متوجه خواهید شد آنچه باعنوان قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری اجرایی شده، زمین تا آسمان با قانون مصوب متفاوت است و از سوی دیگر نه تنها پرستار تازه‌ای استخدام نشده بلکه بسیاری از پرستاران قرارداد موقت و طرحی، به‌نوعی تعدیل شده‌اند.‌ این مسأله موجب شده تا روند مهاجرت پرستاران هم تندتر شود. 

استحاله قانون تعرفه‌گذاری 
اما ببینیم طی یک سال گذشته چه اتفاقاتی در حوزه پرستاری رخ داده و چقدر از مطالبات این سفیدپوشان عملی شده است؟
محمد شریفی‌مقدم، رئیس خانه پرستار در گفت‌وگو با جام‌جم درباره تحقق مطالبات پرستاران می‌گوید: «مدل‌های مختلفی برای اجرای طرح تعرفه‌گذاری پیشنهاد شد اما در نهایت به دلیل ایرادات جدی بنا شد تا کارانه قبلی هر پرستار ضربدر 2/2 شود. بر این اساس پرستاری که سه میلیون تومان کارانه می‌گرفت با اجرای این طرح هفت میلیون تومان کارانه خواهد گرفت اما یک پرستار شهرستانی که ۳۰۰هزار تومان کارانه می‌گرفت با اجرای این طرح کمتر از یک میلیون تومان کارانه خواهد گرفت!» به گفته وی از سوی دیگر قانون تعرفه‌گذاری برای تمام پرستاران در بخش دولتی، بخش خصوصی  تأمین اجتماعی و نیرو‌های مسلح بوده ‌است اما در حال حاضر فقط بخشی که کارانه‌های جدید و بر مبنای قانون تعرفه‌گذاری تازه را دریافت کرده، پرستاران بخش دولتی هستند که در بین آنها هم به یکی کارانه مطابق این قانون جدید را داده و به یکی نداده‌اند. آنهایی هم که کارانه را دریافت کرده‌اند با تفاوت و تبعیض است. آن‌طور که رئیس خانه پرستار می‌گوید البته اجرای این طرح باعث افزایش جدی کارانه مدیران پرستاری شده ‌است.

قرارداد 25هزار پرستار تمدید نشد
اما ماجرای استخدام پرستاران چه شد و به کجا رسید؟ طبق توضیحات رئیس خانه پرستار،‌آخرین آزمون استخدامی در ۲۴بهمن۱۳۹۹ برگزار شد اما در سال ۱۴۰۰ و۱۴۰۱ آزمون استخدامی برگزار‌نشده ‌است. از سوی دیگر بسیاری از پرستارانی که در دوره کرونا جذب شدند، قراردادهای‌شان تمدید نشد تا در عمل تعدیل شوند. 
 شریفی مقدم درباره میزان پرستار مورد نیاز و چالش‌های موجود این‌گونه توضیح می‌دهد: « ببییند به ازای هر 1000نفر باید سه پرستار داشته باشیم و این کف استاندارد جهانی است. در دوران کرونا نیاز مردم به مراقبت‌های بهداشتی و درمانی بیشتر شد و از سوی دیگر کرونا درمان مشخصی نداشت و بیشتر همین مراقبت‌های درمانی بود که توسط پرستاران انجام می‌گرفت، بنابراین وزارت بهداشت که نصف حداقل نیرو‌ها را داشت برای جذب نیرو ابتدا جذب پرستاران طرحی را که یک سال پشت نوبت بودند، فراهم کرد و آنها را به کار گرفت. بعد از آن قراردادی‌‌هایی را که طرح‌شان تمام شد هم تمدید کردند و از سوی دیگر افرادی که قبلا طرح‌شان تمام شده بود را هم به کار گرفتند. در نهایت طی قرارداد‌های ۸۹ روزه به جذب پرستاراقدام کردند .»
 بعد از کرونا اما ورق برمی‌گردد. طرحی‌هایی که حدود ۲۰هزار نفر بودند کلا طرح‌شان تمدید نشد و به‌نوعی کنار گذاشته شدند و اکثر افراد دارای قرارداد ۸۹ روزه هم قراردادشان تمدید نشد. در مجموع چیزی حدود ۲۵هزار پرستار که نیرو‌های موقتی در ایام کرونا بودند از کار برکنار شدند هر چند که واژه تعدیل در موردشان به کار برده نشده بود.

رشد روند مهاجرت در بین پرستاران
جلای وطن؛ راهکاری که برخی پرستاران در برابر بی ‌مهری‌های موجود انتخاب کرده‌اند. شریفی مقدم با تاکید بر این‌که مهاجرت پرستاران به مراتب بیش از سایر گروه‌هاست، می‌افزاید:« شرایط حقوق پایین و کار زیاد موجب می‌شود تا پرستاران تمایل زیادی به مهاجرت داشته باشند.»
 به گفته وی، حقوق یک پرستار در ایران از شش تا 10میلیون تومان است که چیزی معادل 300 دلار می‌شود اما در یک کشور اروپایی کف حقوق پرستار 3000 دلار است و تا 4000 دلار هم می‌رسد؛ یعنی چیزی حدود 10 تا 15 برابر.  پس وضعیت معیشتی جایگاه اجتماعی و نداشتن دغدغه امنیت شغلی موجب می‌شود تا پرستاران تمایل به مهاجرت داشته باشند.  آن‌طور که این پرستار پیشکسوت می‌گوید، اخیرا به کاریابی‌ها گفته شده برای مهاجرت اعضای جامعه پزشکی سختگیری‌هایی داشته باشند اما این راه حل نیست و در نهایت به دلایلی که گفته شد،‌ مهاجرت پرستاران نسبت به گذشته افزایش یافته است. 
شریفی مقدم درباره آمار این مهاجرت‌ها می‌گوید: «آمار 2500 مورد در سال، آمار کسانی است گه گود استندینگ می‌گیرند اما خیلی از کشورها نیازی به این گواهی ندارند و برخی افراد خودشان اقدام به مهاجرت می‌کنند یا وکیل می‌گیرند که این مهاجرت‌ها در آمارهای کلی ثبت نمی‌شود. بنابراین نمی‌توان آمار دقیقی از مهاجرت پرستاران ارائه کرد اما چیزی حدود 3000 تا 3500 نفر در سال برآورد می‌شود. وی در پاسخ به این سؤال که مقصد مهاجرت پرستاران کجاست ،می‌گوید: «کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مانند عمان مقصد نهایی مهاجرت پرستاران و پزشکان نیست، بلکه به نوعی سکوی پرتاب آنهاست.»
به گفته شریفی مقدم  کشورهایی همچون آلمان، ‌کانادا، ‌استرالیا و ‌انگلستان جزو کشورهایی است که جذب پرستار دارند، چراکه در اغلب کشورهای دنیا وجود دارد البته آنها می‌خواهند استانداردهای تعداد پرستار را ارتقا دهند و ما دنبال این هستیم تا به کف این استانداردها برسیم.

زهرا چیذری - دبیر گروه جامعه