از فال حافظ تا فال امیری
فال‌گرفتن یکی دیگر از رسوم جذاب شب یلداست که همواره با استقبال روبه‌رو بوده و در هر شهری متفاوت برگزار می‌شود.
اصلی‌ترین و عمومی‌ترین فال در میان خانواده‌های ایرانی فال حافظ و پای ثابت اکثر دورهمی‌های شب‌چله است. استاد بهاءالدین خرمشاهی درباره علت علاقه ایرانیان به فال حافظ و حضور دیوان او در دورهمی‌ها معتقد است: «حافظ نظرکرده است و خدا به حافظ نظر دارد چراکه او به مردم ایران و مردم به او نظر دارند. راز فال حافظ و این‌که شعرهای او بسیار مرتبط با موضوع می‌آید، نظرکردگی اوست. اشعار حافظ مضامین و معانی متنوعی دارند به‌صورتی‌که مضمون به جهان شعر و معنا به زندگی واقعی مربوط است. حافظ بیش از هر شاعر دیگری به معنا پرداخته است.»
علاوه بر فال حافظ، فال‌های دیگری نیز میان اقوام ایرانی رواج دارد. مثلا در همدان خانواده‌ها «فال‌سوزن» دارند. در این شیوه فالگیری، یک تکه پارچه تازه و آب‌ندیده می‌آورند، یک زن مسن و باکمال که شعر از حفظ دارد، شعری می‌خواند و دختربچه کوچک و معصومی روی همان پارچه سوزن می‌زند.
در شیراز «فال‌کلوک» مرسوم است. در این شیوه در «کلوک» که یک کوزه دهن‌گشادی است روغن شیره، رب‌انار یا ترشی می‌ریزند و روی کوزه با لعابی سبز پوشیده شده است. کلوک به میان مجلس آورده می‌شود و هریک از زنان نشانه‌ای در آن می‌اندازند. آن‌گاه دختربچه‌ای جلو آمده، دست در کلوک کرده و یکی از اشیای داخل کلوک را بیرون می‌آورد و به دیگران نشان می‌دهد. سپس زن باسوادی ترانه‌های محلی را می‌خواند و هر کسی از ترانه‌های مخصوص خودش نتیجه‌ای می‌گیرد. به‌جای ترانه‌های محلی بعضی از اشعار حافظ نیز خوانده می‌شوند.
«شم‌شمی» هم در گیلان رواج دارد. در فال شم‌شمی، هرکس که نیتی دارد، دم در خانه یا سر گذر می‌ایستد و به حرف‌های رهگذران گوش می‌دهد و چنانچه حرف‌های خوب شنیده باشد، آن را به برآورده‌شدن نیت خود تعبیر می‌کند.
در میان عشایر بختیاری هم یکی از رایج‌ترین فال‌ها، «فال‌نخود» است که با شیوه‌ای جذاب معمولا توسط افراد مسن حالا یا توسط مردان یا زنان گرفته می‌شود. در فال‌نخود بد(مطلق) وجود ندارد و این از ویژگی‌های خوب و مخصوص و برتر فال‌نخود نسبت به سایر فال‌هاست و با وجود این اگر فال ما بد آمد به این معنی است که درحال‌حاضر زمان انجام کاری که برایش فال گرفته‌ایم فرا نرسیده و باید مدتی را صبر کنیم و سپس دوباره فال بگیریم. خوب‌آمدن فال به این معناست که زمان حال برای انجام کاری که نیت کرده‌ایم مناسب است در غیر این‌صورت باید همچنان صبر کنیم تا زمان مناسب فرا برسد.
در برخی شهرها نیز فال گردو می‌گیرند. حاضران در مجلس، گردویی را انتخاب کرده و آن را می‌شکنند و از روی پوک یا پری گردو، آینده‌گویی می‌کردند. در مازندران «فال‌امیری» رسم است. در این شب هرکس نشانی را ازجمله سنجاق سر و سینه یا انگشتری خود را درون کوزه‌ای می‌انداخت و دختربچه‌ها که نماد پاکی و زیبایی بودند دست را درون کوزه می‌برده و برای امیری‌خوان نشان را در می‌آوردند، امیری‌خوان نیز دو بیتی را برای صاحب مال می‌خواند.
علاوه بر فال حافظ، فال‌های دیگری نیز میان اقوام ایرانی رواج دارد. مثلا در همدان خانواده‌ها «فال‌سوزن» دارند. در این شیوه فالگیری، یک تکه پارچه تازه و آب‌ندیده می‌آورند، یک زن مسن و باکمال که شعر از حفظ دارد، شعری می‌خواند و دختربچه کوچک و معصومی روی همان پارچه سوزن می‌زند.
در شیراز «فال‌کلوک» مرسوم است. در این شیوه در «کلوک» که یک کوزه دهن‌گشادی است روغن شیره، رب‌انار یا ترشی می‌ریزند و روی کوزه با لعابی سبز پوشیده شده است. کلوک به میان مجلس آورده می‌شود و هریک از زنان نشانه‌ای در آن می‌اندازند. آن‌گاه دختربچه‌ای جلو آمده، دست در کلوک کرده و یکی از اشیای داخل کلوک را بیرون می‌آورد و به دیگران نشان می‌دهد. سپس زن باسوادی ترانه‌های محلی را می‌خواند و هر کسی از ترانه‌های مخصوص خودش نتیجه‌ای می‌گیرد. به‌جای ترانه‌های محلی بعضی از اشعار حافظ نیز خوانده می‌شوند.
«شم‌شمی» هم در گیلان رواج دارد. در فال شم‌شمی، هرکس که نیتی دارد، دم در خانه یا سر گذر می‌ایستد و به حرف‌های رهگذران گوش می‌دهد و چنانچه حرف‌های خوب شنیده باشد، آن را به برآورده‌شدن نیت خود تعبیر می‌کند.
در میان عشایر بختیاری هم یکی از رایج‌ترین فال‌ها، «فال‌نخود» است که با شیوه‌ای جذاب معمولا توسط افراد مسن حالا یا توسط مردان یا زنان گرفته می‌شود. در فال‌نخود بد(مطلق) وجود ندارد و این از ویژگی‌های خوب و مخصوص و برتر فال‌نخود نسبت به سایر فال‌هاست و با وجود این اگر فال ما بد آمد به این معنی است که درحال‌حاضر زمان انجام کاری که برایش فال گرفته‌ایم فرا نرسیده و باید مدتی را صبر کنیم و سپس دوباره فال بگیریم. خوب‌آمدن فال به این معناست که زمان حال برای انجام کاری که نیت کرده‌ایم مناسب است در غیر این‌صورت باید همچنان صبر کنیم تا زمان مناسب فرا برسد.
در برخی شهرها نیز فال گردو می‌گیرند. حاضران در مجلس، گردویی را انتخاب کرده و آن را می‌شکنند و از روی پوک یا پری گردو، آینده‌گویی می‌کردند. در مازندران «فال‌امیری» رسم است. در این شب هرکس نشانی را ازجمله سنجاق سر و سینه یا انگشتری خود را درون کوزه‌ای می‌انداخت و دختربچه‌ها که نماد پاکی و زیبایی بودند دست را درون کوزه می‌برده و برای امیری‌خوان نشان را در می‌آوردند، امیری‌خوان نیز دو بیتی را برای صاحب مال می‌خواند.
