بازی در قاب
نام عروسک که به میان می‌آید، همه به بازیچه‌ای فکر می‌کنند که در دست دخترکان کم‌سن‌و‌سال است و اسباب سرگرمی آنها است اما عروسک در فرهنگ ملت‌ها نقشی بیشتر از یک اسباب‌بازی کودکانه دارد. شاید نتوان قدمت ساخت نخستین عروسک در جهان را به درستی تعیین کرد اما به جرات می‌توان گفت که عروسک‌ها ریشه‌ای عمیق در فرهنگ بومی تمامی ملل جهان دارند. این عنصر مهم فرهنگی در نمایش‌های بومی حضوری پررنگ داشته و توانسته بسیاری از آداب و رسوم ضروری در هر دوره را به نسل‌های جوان‌تر آموزش دهد.
رد عروسک‌ها در مراسم آئینی نیز به چشم می‌خورد؛ بهترین نمونه عروسک‌های آئینی، عروسک باران است. در دوره‌هایی از تاریخ عروسک‌ها نماد مبارزه برای آزادی و کرامت انسانی بوده‌اند؛ عروسک‌های موجود در موزه عروسک فیلادلفیا نمونه‌ای از این نمادها است که عروسک‌های سیاهپوستان را در طول تاریخ حضورشان در آمریکا جمع‌آوری کرده و با نمایش آنها به‌نوعی تاریخ و فرهنگ سیاهپوستان و رنج‌شان را نمایش می‌دهد. در ایران نیز دو موزه عروسک معروف وجود دارد؛ یکی موزه عروسک‌های ملل در تهران و دیگری موزه عروسک و اسباب‌بازی در کاشان. هر دوی این موزه‌ها به همت مجموعه‌داران خصوصی افتتاح شده و به سبب تنوع آثار موجود در آنها با اقبال خوبی از سوی گردشگران رو‌به‌رو شده است. در اینجا نگاهی به معروف‌ترین موزه‌های عروسک جهان داریم:
موزه بین‌المللی عروسک شاناکار
موزه بین‌المللی عروسک شانکار، مجموعه‌ای عظیم از عروسک‌های سراسر جهان است که در دهلی هند قرار دارد. این موزه یکی از مشهورترین موزه‌های عروسک دنیا است که بیش از 6500 عروسک را در خود جای داده است. موزه شانکار در سال 1965 توسط «ک. شانکار پیلای» کاریکاتوریست مشهور هندی تاسیس شد. شانکار ایده تاسیس موزه عروسک را پس از دریافت عروسکی به عنوان هدیه از دیپلمات مجارستان به تحقق رساند. این موزه عروسک‌های اهدایی فراوانی از افراد مشهوری چون ملکه‌های یونان و تایلند، همسران روسای جمهور مکزیک، اندونزی و همچنین دولت ایران دریافت کرده است.
موزه عروسک یوکوهاما
موزه عروسک یوکوهامای ژاپن کارش را با نمایش 3149 عروسک از 92 کشور جهان آغاز کرد و اکنون توانسته مجموعه عظیمش را به بیش از 13 هزار عروسک از 140 کشور ارتقا دهد. در این مجموعه 1300 عروسک به‌عنوان عروسک کمیاب و نادر دسته‌بندی شده است. این موزه به نوعی یک مرکز بین‌المللی شناخت فرهنگ ملل محسوب می‌شود که هم برای بازدیدکنندگان ژاپنی و هم گردشگران خارجی جذابیت بسیاری دارد. حدود 850 عروسک موزه یوکوهاما به شیوه‌های سنتی ساخته شده که شناخت فرهنگی، تاریخی و جامعه‌شناختی کاملی از کشورها ارائه می‌دهد. عروسک‌های این مجموعه به صورت مجزا در گروه‌های عروسک‌های چوبی، مومی، پاپیه ماشه، چینی، بیسک، پارچه‌ای، ترکیبی، پلاستیکی، عروسک‌های حیوانات، خانه‌های عروسک و عروسک‌های بومی به نمایش درآمده است.
موزه عروسک پاریس
موزه عروسک پاریس مجموعه‌ای خصوصی است که در سال 1994 تاسیس شد. این موزه مجموعه کاملی از 500عروسک فرانسوی است که به ترتیب زمانی از حدود 1800 تا حال حاضر مرتب شده و به نمایش درآمده است. این عروسک‌ها بیشتر از انواع بیسک، ترکیبی، پارچه‌ای، لاستیکی، سلولوئیدی و پلاستیکی است و در کنار عروسک‌های فرانسوی، لوازم جانبی عروسک‌ها مانند لباس‌ها و لوازم منزل در ابعاد مینیاتوری به نمایش درآمده، یکی از اتاق‌های این موزه به عروسک‌سازی و مواد مورد استفاده در عروسک اختصاص دارد. در این موزه همچنین نمایشگاه‌های موقت و سخنرانی‌های مرتبط برگزار می‌شود. در واقع موزه عروسک پاریس تنها یک موزه نیست، بلکه یک پژوهشکده درخصوص عروسک و فرهنگ‌های مرتبط با آن است.
موزه عروسک بانکوک
موزه عروسک بانکوک در سال1957 توسط عروسک‌ساز مشهور تایلندی«خونیینگ تونگکورن چنتاویمول» راه‌اندازی شد. هدف چنتاویمول از تاسیس چنین موزه‌ای حفظ فرهنگ بومی و هنر عروسک‌سازی تایلند که قدمتی هزاران ساله دارد بوده است. در این موزه مجموعه بی‌نظیری از بیش از 400عروسک دست‌ساز تایلندی به نمایش درآمده و به عنوان یکی از نخستین موزه‌های عروسک بومی و محلی شناخته می‌شود. اگر چه در موزه عروسک بانکوک جنبه‌های موضوعی از زندگی روستایی در تایلند، قبایل تپه‌های شمال تایلند و لباس‌های سنتی این کشور به نمایش درآمده اما یک بخش آن به پوشش لباس‌های سنتی سایر نقاط جهان اختصاص یافته است. بازدید از این موزه به شناخت کامل فرهنگ، هنر و اجتماع تایلند کمک می‌کند.
موزه بین‌المللی عروسک شاناکار
موزه بین‌المللی عروسک شانکار، مجموعه‌ای عظیم از عروسک‌های سراسر جهان است که در دهلی هند قرار دارد. این موزه یکی از مشهورترین موزه‌های عروسک دنیا است که بیش از 6500 عروسک را در خود جای داده است. موزه شانکار در سال 1965 توسط «ک. شانکار پیلای» کاریکاتوریست مشهور هندی تاسیس شد. شانکار ایده تاسیس موزه عروسک را پس از دریافت عروسکی به عنوان هدیه از دیپلمات مجارستان به تحقق رساند. این موزه عروسک‌های اهدایی فراوانی از افراد مشهوری چون ملکه‌های یونان و تایلند، همسران روسای جمهور مکزیک، اندونزی و همچنین دولت ایران دریافت کرده است.
موزه عروسک یوکوهاما
موزه عروسک یوکوهامای ژاپن کارش را با نمایش 3149 عروسک از 92 کشور جهان آغاز کرد و اکنون توانسته مجموعه عظیمش را به بیش از 13 هزار عروسک از 140 کشور ارتقا دهد. در این مجموعه 1300 عروسک به‌عنوان عروسک کمیاب و نادر دسته‌بندی شده است. این موزه به نوعی یک مرکز بین‌المللی شناخت فرهنگ ملل محسوب می‌شود که هم برای بازدیدکنندگان ژاپنی و هم گردشگران خارجی جذابیت بسیاری دارد. حدود 850 عروسک موزه یوکوهاما به شیوه‌های سنتی ساخته شده که شناخت فرهنگی، تاریخی و جامعه‌شناختی کاملی از کشورها ارائه می‌دهد. عروسک‌های این مجموعه به صورت مجزا در گروه‌های عروسک‌های چوبی، مومی، پاپیه ماشه، چینی، بیسک، پارچه‌ای، ترکیبی، پلاستیکی، عروسک‌های حیوانات، خانه‌های عروسک و عروسک‌های بومی به نمایش درآمده است.
موزه عروسک پاریس
موزه عروسک پاریس مجموعه‌ای خصوصی است که در سال 1994 تاسیس شد. این موزه مجموعه کاملی از 500عروسک فرانسوی است که به ترتیب زمانی از حدود 1800 تا حال حاضر مرتب شده و به نمایش درآمده است. این عروسک‌ها بیشتر از انواع بیسک، ترکیبی، پارچه‌ای، لاستیکی، سلولوئیدی و پلاستیکی است و در کنار عروسک‌های فرانسوی، لوازم جانبی عروسک‌ها مانند لباس‌ها و لوازم منزل در ابعاد مینیاتوری به نمایش درآمده، یکی از اتاق‌های این موزه به عروسک‌سازی و مواد مورد استفاده در عروسک اختصاص دارد. در این موزه همچنین نمایشگاه‌های موقت و سخنرانی‌های مرتبط برگزار می‌شود. در واقع موزه عروسک پاریس تنها یک موزه نیست، بلکه یک پژوهشکده درخصوص عروسک و فرهنگ‌های مرتبط با آن است.
موزه عروسک بانکوک
موزه عروسک بانکوک در سال1957 توسط عروسک‌ساز مشهور تایلندی«خونیینگ تونگکورن چنتاویمول» راه‌اندازی شد. هدف چنتاویمول از تاسیس چنین موزه‌ای حفظ فرهنگ بومی و هنر عروسک‌سازی تایلند که قدمتی هزاران ساله دارد بوده است. در این موزه مجموعه بی‌نظیری از بیش از 400عروسک دست‌ساز تایلندی به نمایش درآمده و به عنوان یکی از نخستین موزه‌های عروسک بومی و محلی شناخته می‌شود. اگر چه در موزه عروسک بانکوک جنبه‌های موضوعی از زندگی روستایی در تایلند، قبایل تپه‌های شمال تایلند و لباس‌های سنتی این کشور به نمایش درآمده اما یک بخش آن به پوشش لباس‌های سنتی سایر نقاط جهان اختصاص یافته است. بازدید از این موزه به شناخت کامل فرهنگ، هنر و اجتماع تایلند کمک می‌کند.
ضمیمه چار دیواری
تیتر خبرها
