آخرین شاه، آخرین دربار

آخرین شاه، آخرین دربار

خاطره‌نویسی در ادبیات ایران پیشینه‌ای طولانی دارد، برای مورخان اما این گونه ادبی بیشتر از جذابیت‌های نثری جذابیت‌های تاریخی دارد. برای آنها که در پی حقیقت یک واقعه تاریخی‌اند این گونه می‌تواند همچون گنجی تحقیقی محسوب شود. همین است که رصدی در میانه خاطرات اهالی دربار پهلوی می‌تواند سنجه مناسبی برای تحلیل وقایع این دوره باشد.

خاطرات اسدا... علم یکی از منابع اصلی و دست‌اول درباره تاریخ دربار پهلوی و بالاخص سال‌های پایانی حکومت محمدرضا پهلوی است که بنا بر نزدیکی او به دربار و خاندان سلطنتی در کنار موقعیت سیاسی و شغل او، هماره مورد استفاده و توجه محققان این دوره بوده است. از میان نوشته‌های علم می‌توان بسیاری از عوامل زوال حکومت پهلوی و بروز و ظهور انقلاب را مشاهده کرد. این کتاب به کوشش موسی فقیه حقانی در 410 صفحه توسط موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران به چاپ رسیده است.
کتاب خاطرات اسدا... علم در پنج فصل، به شکل موضوعی، وقایع مستخرج از خاطرات اسدا... علم را تقسیم کرده و در اختیار مخاطبان قرار داده است. فصل نخست به بررسی شخص شاه پرداخته است. تمرکز این فصل بر شخصیت و روحیات فردی شاه، خاصه خوی دیکتاتوری و اخلاقیات او است. فصل دوم به خانواده شاه می‌پردازد و فرزندان و همسران شاه را از دیدگاه خاطرات علم مورد بررسی قرار می‌‌دهد. فصل سوم به خواهران و برادران شاه پرداخته و پس از اشاره مفصل به خواهر دوقلوی او، نقش و اقدامات آنان، اشاره‌ای به برادران شاه می‌کند. سیاست داخلی موضوع فصل چهارم است. 
در این فصل مسائلی مانند نحوه حکومت‌داری محمدرضا پهلوی، خوی دیکتاتوری او، بی‌برنامگی و... مورد توجه قرار گرفته است. آخرین فصل کتاب به سیاست خارجی و وجهه بین‌المللی حکومت پهلوی اشاره دارد و نویسنده رابطه حکومت پهلوی را با کشورهای تأثیرگذار در آن دوره مانند آمریکا، انگلستان، اسرائیل، شوروی و نیز کشورهای عرب همسایه، مصر، اردن و مراکش، عربستان، فلسطین، افغانستان و... مورد ارزیابی قرار داده است.