با تزریق واکسن کرونای ایرانی تولید شده در ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) به 3 داوطلب، این واکسن وارد فاز مطالعه انسانی شد
تزریق امید
خیلیها ثبتنام کرده بودند، بیش از 65 هزار نفر اما در حالی که تماسها با سامانه 4030 همچنان ادامه داشت، دختر یکی از مسؤولان کشور که پروژه ساخت واکسن کرونای ایرانی اتفاقا در تشکیلات تحت امر او انجام میشود، در اتاقی با کفپوشهای چوبی نشست و اولین دوز از این واکسن را دریافت کرد. او، طیبه مخبر، دختر محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) بود که داوطلب شدنش هرگز به ذهن کسی خطور نمیکرد، ولی او داوطلب شد و حالا واکسن کوو ایران برکت دارد در جریان خونش میچرخد و کار خویش را پیش میبرد. او پس از تزریق واکسن گفت خوشحالم اما نه فقط بهعنوان اولین کسی که واکسن ایرانی را تزریق میکند، بلکه بهخاطر پیشرفت علمی کشور خوشحالم. او همچنین گفت امیدوار است نتیجه همه این تلاشها به سلامت مردم منجر شود. تا به حال نام و نشانی از طیبه مخبر در هیچ موضوعی وجود نداشته اما حالا بهواسطه واکسن کرونای ایرانی او نامی شناخته شده است، بهعنوان کسی که مجبور نبوده مثل داوطلبان عادی در صف طولانی انتظار بایستد و بهدلایل مختلف، مناسب تزریق واکسن شناخته نشود و البته بهعنوان کسی که حضورش برای تزریق میتواند مخالفان و منتقدان واکسن ایرانی را ساکت کند.
از خودمان مطمئنیم
در روزهای اخیر که برای ثبتنام از داوطلبان شرکت در مطالعات تست واکسن ایرانی کرونا فراخوان داده شد و استقبال نیز خوب بود، در داخل و خارج کشور بودند کسانی که ساز مخالف میزدند و توان ایران برای ساخت واکسن را به سخره میگرفتند. در میان مردم نیز این جمله مدام تکرار میشد که اگر واکسن ایرانی خوب است، چرا از میان مردم عادی دنبال داوطلب میگردند و مسؤولان چرا خودشان یا فرزندانشان را جلو نمیفرستند.
تزریقی که دیروز صبح برای طیبه مخبر انجام و حوالی ظهر برای علیعسکری تکرار شد در واقع پاسخی بود به همه این حرف و حدیثها حرف و حدیثهایی که آدم را یاد مهندسانی میاندازد که در طول تاریخ برای پایان دادن به جدلها در گوشهگوشه جهان حاضر شدند استحکام سازههایی را که ساختهاند با جان خود و خانوادههایشان در معرض قضاوت قرار دهند.
حرفهایی که روز گذشته سعید نمکی، وزیر بهداشت نیز بر زبان آورد موید پس دادن امتحان با جان خویش بر سر محصولی است که درباره کارایی، اثربخشی و بیخطر بودنش اطمینان وجود دارد. نمکی دیروز با همان لحن معمولا حماسی و بالنده که در چنین مواقعی دارد، گفت تزریق واکسن به دختر رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) پیامی بود به ملت ایران که چیزی را که قرار است به مردم تزریق کنیم، خودمان باورش داریم و اگر عارضهای داشته باشد ما و خانوادههایمان با جان و دل خریداریم چون خون هیچ کداممان را سرختر از خون ملت ایران و جان افراد خانوادهمان را عزیزتر از فقیرترین و زحمتکشترین افراد در دورترین نقاط کشور نمیدانیم. او با این توضیحات در واقع داشت میزان اعتمادی را که به واکسن تولیدی دارد، نشان میداد و در عین حال از ایران به عنوان کشوری که صاحب فناوری ساخت واکسن است دفاع میکرد. نمکی گفت ایران صد سال است واکسن میسازد و زمانی کشورمان اولین واکسنساز آسیا بود و به جهان صادرات داشت، حالا هم میخواهیم با کمک معاونت علمی و فناوری، شرکتهای دانشبنیان، انستیتو پاستور ایران و موسسه واکسنسازی رازی و بخش خصوصی واکسنهای جدیدی را عرضه کنیم که سرآمد همه آنها در این برهه واکسن کروناست. وزیر بهداشت به این ترتیب پنبه منتقدان به واکسن ایرانی کرونا را زد و تمام قد پشت این واکسن ایستاد و با روشی نرم به هجمهها پاسخ گفت. البته هجمه به واکسن کرونا نه مختص کشور ما بلکه تقریبا درباره همه کشورهایی که ساخت واکسن را آغاز کردهاند، وجود دارد. این هجمهها در ماههای اخیر به حدی تند بوده که فیسبوک، توییتر و گوگل به همراه چند سازمان بررسیکننده واقعیت، دست به کار شدهاند تا با همراهی یکدیگر مانع اطلاعرسانی اشتباه درباره واکسنهای ضدکرونا شوند. از این رو فیسبوک نمایش تبلیغات ضدواکسن را ممنون کرده، توییتر هشدارهایی را در نتایج جستوجوهای مرتبط با واکسن نمایش میدهد و یوتیوب نیز کانالها و ویدئوهایی را که حاوی محتوای ضدواکسن است، بیاعتبار میکند.
واکسن ایرانی و برنامه واکسیناسیون
فرمولاسیون واکسن ایرانی کرونا فعلا محرمانه است و فقط میدانیم در ساخت آن از روش ویروس کشته استفاده شده که به گفته کارشناسان عوارض اندکی دارد. این نقل قول از کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو را نیز داریم که واکسن ایرانی کرونا از نوع ویروس غیرفعال و حاوی ترکیبات آلومینیوم است.
سه روز قبل حمیدرضا جمشیدی ، دبیر ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کرد در ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره)، شش پلتفرم واکسن وجود دارد که مسیر استفاده از ویروس غیرفعال از بقیه جلوتر است. منظور او در واقع همین واکسنی بود که دیروز تزریق شد که به گفته وی قبلا در فاز مطالعات حیوانی به موشها، خرگوشها، میمونها و خوکچهها تزریق شده و نتایج خوبی به بار آورده به طوری که موجب تب، شوک یا مسمویت نشده و بیخطر بودن آن برای حیوانات را نشان داده است.
اما حالا مهمترین بخش کار که فاز انسانی است آغاز شده و محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام میگوید از میان هزاران نفری که داوطلب شدهاند فقط 56 نفر واکسن را دریافت خواهند کرد تا پس از بررسی نتایج به دست آمده ، واکسن روی افراد بیشتری آزمایش شود. به گفته مخبر این ۵۶ نفر از یک منطقه یا یک جنس و سن نخواهند بود و بهصورت متنوع و پراکنده انتخاب خواهند شد همچنین تزریق نیز به صورت یکجا و همزمان نخواهد بود بلکه تزریقها در چندین روز انجام میشود. مخبر که معتقد است واکسن ایرانی کرونا از واکسنهای خارجی چیزی کم ندارد ، توضیح میدهد که ظرف ۴۰ روز آینده به ظرفیت تولید ماهانه 5/1 میلیون دوز میرسیم و از شش ماه دیگر نیز این ظرفیت به ماهانه ۱۲ میلیون دوز خواهد رسید. از دیگر سو، اما سخنگوی سازمان غذا و دارو میگوید هر وقت این واکسن تایید نهایی شود، ظرفیت تولید انبوه آماده است، اما مهم، تایید کارآزمایی بالینی است که اگرانجام شود در سال۱۴۰۰، قابلیت تولید حداقل ۸۰ تا ۱۰۰میلیون دوز واکسن وجود دارد.
تایید کارآزمایی بالینی در واقع سختترین، پراسترسترین و مهمترین بخش تولید واکسن است و در مورد کووایران برکت به گفته حسینی، مدیرگروه مطالعات بالینی واکسن ایرانی کرونا و رئیس مرکز مطالعات بالینی دانشگاه علومپزشکی تهران، برنامه تزریق واکسن به 56داوطلب، دو تزریق در روز صفر و ۱۴ و جمعبندی نتایج بعد از 28روز است که فرآیندی زمانبر محسوب میشود.
با این حال و در شرایطی که ساخت واکسن با جدیت تمام در کشور در حال انجام است اما گویا هنوز درباره این که چه گروههایی در اولویت دریافت واکسن باشند، بحث و اختلافنظر وجود دارد و هنوز دربارهاش تصمیم قطعی گرفته نشده است. دیروز جعفر صادق تبریزی، رئیس شبکه بهداشت وزارت بهداشت به ایسنا گفت واکسن کرونا از طریق شبکه بهداشت توزیع و تزریق میشود، ولی هنوز مشخص نشده اولویت دریافت واکسن با چه کسانی است. با وجود این، جمشیدی تاکید کرد نیازی نیست 100درصد افراد جامعه واکسن دریافت کنند، چرا که سازمان جهانی بهداشت نیز تزریق واکسن کرونا را برای افراد زیر ۱۶سال و مادران باردار توصیه نکرده، بنابراین همین که گروههای اولویتدار واکسن را دریافت کنند ایمنی گروهی در جامعه اتفاق میافتد و زنجیره انتقال ویروس قطع میشود.
معمای واکسن و جهش ویروس
بیش از 4000 کیلومتر دورتر از ما که داریم آغاز فاز انسانی واکسن ایرانی ضدکرونا را جشن میگیریم، در انگلیس و کشورهای همسایهاش، ویروس جهشیافته کرونا هر لحظه در حال پخش شدن است تا جایی که حتی بیم سرایت آن به کشورما نیز میرود.
درباره این دغدغه و اینکه نفوذ ویروس انگلیسی به کشورمان میتواند اثربخشی واکسن کووایران برکت را خنثی یا کم اثر کند ایلنا از مصطفی قانعی، عضو کمیته واکسن کرونا سوال کرده و او نیز جواب محتاطانهای داده است. قانعی میگوید واکسن کرونای ساخت داخل اثربخش است، اما فعلا معلوم نیست مقاومتش دربرابر ویروس جهشیافته انگلیسی چقدر است، اما منابع رسمی اعلام کردهاند این ویروس خطری برای واکسنها ایجاد نمیکند، پس باید صبر کرد و دید ویروس در آینده چه جهشهایی خواهد داشت، چون جهش ویروسها قابل پیشبینی نیست.