مطرح شدن دوباره اف‌ای‌تی‌اف را می‌توان منطبق با متغیرهای سیاسی دانست كه با توجه به شرایط سیاسی و عوض شدن دولت ترامپ و روی كار آمدن جو بایدن همراه دانست.
در این میان حسن روحانی رئیس‌جمهوری كه در مقاطع مختلف از لزوم اجرای تصویب لوایح اف‌ای‌تی‌اف می‌گوید، دیروز نیز در جلسه هیات باز در این مورد سخن گفت.
وی در بخشی از سخنان خود اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام را افراد دلسوزی دانست كه رهبر معظم انقلاب به آنها حكم داده است و بیان كرد:  «اف‌ای‌تی‌اف هیچ ربطی به برجام و تحریم ندارد. تحریم باشد و نباشد، این لوایح لازم است. تحریم نباشیم، لازم‌تر است. برجام باشد یا نباشد، این لوایح لازم است. این لوایح ربطی به برجام ندارد.»
این سخنان روحانی در حالی است كه بسیاری از اقتصاددانان و كارشناسان این موضوع را قبول ندارند. مجتبی ذوالنوری رئیس كمیسیون امنیت ملی مجلس معتقد است با توجه به این‌كه در حال حاضر تحریم هستیم و مبادلات اقتصادی ما از طریق دور زدن تحریم‌ها امكان‌پذیر می‌شود، پذیرش كنوانسیون‌های پالرمو و  سی‌اف‌تی طبیعتا مشكلات ما را بیشتر خواهد كرد. تا زمانی كه تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه برقرار است، پذیرش این كنوانسیون‌ها به صلاح نیست و راه تنفس در شرایط تحریمی را می‌بندد.
همچنین محسن رضایی دیروز در نشست خبری با بیان این‌كه دولت تاكنون تضمین نداده‌ كه اگر لوایح مرتبط با اف‌ای‌تی‌اف تصویب شود،FATF  عضویت ما را خواهد پذیرفت یا خیر، گفت: «بحث این است كه اگر شما این دو اهرم دیپلماسی را از كشور گرفتید، آیا چنین تضمینی از طرف مقابل گرفته‌اید كه آنها را قانع كند ایران عضو اف‌ای‌تی‌اف  شود؟ ما این سوال را به صورت كتبی به دولت ارسال كردیم و خواستار جواب كتبی دولت شدیم. امیدواریم دولت صریح و واضح جواب دهد.»
عضویت همه كشورها در اف‌ای‌تی‌اف بخش دیگری از اظهارات دیروز رئیس‌جمهوری بود، حسن روحانی گفت: «اف‌ای‌تی‌اف یك گروه ویژه‌ای است كه اقداماتی درخصوص مسائل مالی و تراكنش‌ها انجام می‌دهد. همه كشورها در آن هستند. اگر بد است، چطور در آن حضور دارند. همه اتحادیه اروپا در آن هستند. همه شرق، روسیه و چین، تركیه و همسایگان ما در آن هستند. چطور می‌شود همه دنیا نسبت به آن اجماع داشته باشند و همه تلاش می‌كنند، رتبه بالاتری در این گروه مالی به دست آورند و ما تماشا می‌كنیم؟»
این سخنان روحانی در حالی است كه با یك جست‌وجوی مختصر اینترنتی می‌توان دید كه به‌جز ایران كشورهای دیگری نیز عضو نیستند.
در همین ارتباط مهدی طغیانی، سخنگوی كمیسیون اقتصادی هم به جام‌جم می‌گوید: «باید در نظر گرفت كه تنها ایران نیست كه هنوز به اف‌ای‌تی‌اف نپیوسته، بلكه برخی دیگر از كشورها هم براساس مصالح و منافع خود از پذیرش الحاق به این كنوانسیون خودداری كرده‌اند.»
وی با بیان این‌كه البته بسیاری از كشورهای دیگر هم اقدام به پیوستن به این پیمان كرده‌اند، در عین حال می‌افزاید: «اما این نباید عاملی برای الحاق ما به اف‌ای‌تی‌اف باشد، چون بحث ما با دیگر كشورها متفاوت است. از این جهت كه هیچ كشوری مثل ایران تا این اندازه درگیر تحریم‌های پی در پی،‌ متنوع و ثانویه نشده است.»
رئیس‌جمهوری در قسمت دیگری از سخنان دیروز خود در ارتباط با اف‌ای‌تی‌اف با بیان این‌كه همه باید با مردم واضح صحبت كنند، تصریح كرد: «وقتی عدد ریسك كشور از شش به هشت می‌رود، یعنی مردم باید از جیب‌شان بیشتر پول دهند و برای نقل و انتقالات مالی، پول بیشتری باید پرداخت كرد. باید بدانیم تمام كشورهای دوست‌مان كه با ما كار كرده و حتی كار بانكی محدود دارند، می‌گویند اگر به اف‌ای‌تی‌اف ملحق نشویم، ارتباطات بانكی ما قطع می‌شود و این یعنی ما به قرن پیش برگردیم.»
بحث قطع شدن ارتباطات بانكی همواره یكی از دغدغه‌هایی است كه حامیان اف‌ای‌تی‌اف مطرح می‌كنند، این در حالی است كه این موضوع ارتباط چندانی با اف‌ای‌تی‌اف ندارد و با راهكارهای داخلی می‌توان مشكلات را حل كرد. از سوی دیگر طبق بررسی‌های صورت‌گرفته درباره ارتباط اف‌ای‌تی‌اف با تحریم‌های آمریكا، مشخص شده است كه اف‌ای‌تی‌اف در راهبرد تحریم آمریكا ابزاری مهم است، از این جهت كه بتواند عمق نفوذ و تاثیرگذاری تحریم‌ها را در داخل كشور افزایش بدهد. اسناد متعددی از وزارت خزانه‌داری و خارجه آمریكا نشان می‌دهد هدف ایالات متحده از اجرای استانداردهای اف‌ای‌تی‌اف از سوی ایران این است كه بتواند اقتصاد ایران را برای وزارت خزانه‌داری آمریكا شفاف كند و اشراف بیشتری برای نهادهای آمریكایی نسبت به اقتصاد ایران فراهم كند.
در طول این مدت حامیان اف‌ای‌تی‌اف راهكار حل اغلب مشكلات كشور را به تصویب لوایح گره زده‌اند.
به عنوان مثال وزیر سابق راه و شهرسازی ادعا كرده بود كه اف‌ای‌تی‌اف مانع قرارداد ایرباس با ایران است، در حالی كه قائم‌مقام وی و مسوول مذاكره با ایرباس در سال 1395 گفته بود اف‌ای‌تی‌اف ربطی به قراردادهای بوئینگ و ایرباس ندارد.
سخنگوی دولت نیز در دی‌ماه سال جاری مشكلات مربوط به واردات واكسن كرونا را به اف‌ای‌تی‌اف گره زد و طولی نكشید كه این ادعا توسط وزیر بهداشت دولت تكذیب شد.
البته در طول این مدت دولتی‌ها همیشه عدم اجرای توافق‌های همكاری با چین و روسیه را به وضعیت ایران در رابطه با اف‌ای‌تی‌اف ربط داده‌اند، در حالی كه تاكنون حتی یك اظهار رسمی از سوی مقامات چین و روسیه مبنی بر ضرورت تعامل ایران با اف‌ای‌تی‌اف مطرح نشده است.
همچنین اظهارنظرهایی از سوی حامیان اف‌ای‌تی‌اف مطرح می‌شود، مبنی بر این‌كه در صورت عدم تصویب حتی كشورهای دوست مانند چین و روسیه نیز با ما همكاری نخواهند كرد.
در همین ارتباط محسن رضایی در نشستی خبری و در پاسخ به این ادعا ‌كه كشورهای همكار و دوست ما مثل چین و روسیه گفته‌اند اگر به اف‌ای‌تی‌اف نپیوندید، با مشكلاتی مواجه می‌شویم، گفت: «اخیرا همتی و ظریف این موضوع را مطرح كرده‌اند و عده‌ای كه مخالف پیوستن هستند، گفته‌اند چنین چیزی نیست، این حرفی كه می‌زنید برای پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف است.»
حتی در سال گذشته، كار نكردن اینستكس هم به اف‌ای‌تی‌اف ربط داده شد؛ در حالی كه اینستكس یك كانال مالی نیست و پولی از طریق آن انتقال پیدا نمی‌كند.
 عملیات رسانه‌ای دولت
در این میان رسانه‌های حامی دولت نیز تلاش بسیاری در ارتباط دادن میان مشكلات اقتصادی كشور با عدم تصویب لوایح دارند، به نظر می‌رسد یكی از ویژگی‌های ارگان‌های رسانه‌ای حامی دولت این است كه فارغ از هر مشكلی كه جامعه دارد، رفع هر معضلی را به برجام و پیوستن جمهوری اسلامی ایران به اف‌ای‌تی‌اف نسبت می‌دهند. در شرایطی كه مردم با مشكلات اقتصادی و از دست دادن شغل به دلیل شرایط كرونا و... دست و پنجه نرم می‌كنند، این رسانه‌ها ادعا می‌كنند كه مشكل مردم، عدم پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف است.
در همین ارتباط یكی از این رسانه‌ها كه همواره در مقالات،‌ گزارش و گفت‌و‌گوهایی خود راهكار اصلی را پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف می‌داند، سعی در القای این موضوع دارد كه نباید درخصوص برخی فشارها و تحریم‌ها خونسردی را از دست داد و لزومی ندارد كه با خودزنی‌های غیرضروری از قبیل قهر با لوایح اف‌ای‌تی‌اف زمینه لبریز شدن كاسه صبر استراتژیك را فراهم كرد، چون در این صورت درپی اقدامات و اظهارات نسجیده كه به‌زعم جریان رسانه‌ای دولت، همان طرح موضوعاتی از قبیل بیان دلایل نپذیرفتن اف‌ای‌تی‌اف است، شرایط برای بهره‌برداری متفكران و دستگاه تبلیغاتی جریان‌های ضدایرانی در عرصه بین‌المللی فراهم خواهد شد.
 تکمیل پازل تحریمی آمریکا
حامیان اف‌ای‌تی‌اف پس از روی كار آمدن دولت جدید آمریكا، با این توجیه كه بایدن به دنبال احیای برجام است، هرگونه رفتار تنش‌زا را نافی لغو تحریم‌ها دانسته و در همین راستا معتقدند ایران باید با تصویب لوایح مرتبط با اف‌ای‌تی‌اف راه را برای لغو تحریم‌ها هموار سازد.
این ادعا در حالی است كه به‌زعم برخی اقتصاددانان اف‌ای‌تی‌اف صرفا چماق و اسلحه‌ای در دست آمریكا و اروپا برای دقیق‌تر كردن فشار‌های اقتصادی است و حتی با تصویب آنها راه‌های دور زدن تحریم‌ها نیز لو داده شده و باعث فشار معیشتی بیشتر به مردم خواهد شد.
در همین راستا روز سه‌شنبه 195 نفر از نمایندگان مجلس در بیانیه‌ای تأكید كردند كه پذیرش قواعد اف‌ای‌تی‌اف به‌ویژه عضویت در كنوانسیون پالرمو و سی‌اف‌تی، درواقع تكه‌های تكمیل‌كننده پازل تحریمی ‌آمریكا و شرطی‌سازی اقتصاد ایران است.
در این نامه خطاب به مجمع تشخیص مصلحت نظام آمده است: «همزمان با اجرای برجام توسط ایران، فشارهای پنهان و آشكاری بر كشور وارد آمد تا یكی دیگر از خواسته‌های نظام سلطه یعنی «قواعد گروه اقدام ویژه مالی» (FATF) پذیرفته شود. در این زمینه، برخی تصمیم‌گیران و سیاستگذاران كشور گویا دچار خطای محاسباتی شدند چرا كه نقض برجام و دستاورد «تقریبا هیچ» آن را به دستاویز جدید غربی‌ها یعنی اف‌ای‌تی‌اف گره زده‌اند، نه عدم اجرای تعهدات آنها در برجام».
سخنگوی كمیسیون اقتصادی مجلس در همین زمینه به جام‌جم گفت: «اساسا پیوستن به هر پیمانی باید خاصیت و فوایدی برای بهبود شرایط اقتصادی داشته باشد یا عاملی برای ارتقای تعاملات میان كشورهای باشد. این در حالی است كه به نظر نمی‌رسد ایران با پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف به چنین نتایجی برسد. با توجه به شرایط جمهوری اسلامی ایران پذیرش این كنوانسیون و الحاق به آن، وضعیت را بدتر می‌كند كه بهتر نمی‌كند.»
وی افزود: «از این جهت كه بالاخره با توجه به شرایط تحریمی كشور، ما مجبوریم كه برای مقابله با تاثیرات تحریم‌ها روش‌های غیررسمی را در مبادلات به كار ببریم و راه‌هایی را برای دور زدن تحریم‌ها پیدا كنیم. الحاق به كنوانسیون مانعی جدی بر سر راه دور زدن تحریم‌ها است و این مساله حتما باعث خواهد شد كه وضعیت اقتصادی مردم بدتر شود. بنابراین وقتی خروجی پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف تحت فشار قرار گرفتن بیشتر مردم باشد، اصلا شرایط برای الحاق به آن مناسب نیست. وضعیت زمانی تغییر پیدا خواهد كرد كه تحریم‌ها برداشته شود و آن وقت است كه می‌توان در مورد پیوستن یا نپیوستن به اف‌ای‌تی‌اف براساس مصالح ملی اقدام كرد.
 تضمینی برای پذیرش عضویت ایران وجود دارد؟
از سوی دیگر به اعتقاد برخی باید به این موضوع هم توجه كرد كه در حال حاضر نیز به‌رغم این‌كه جمهوری اسلامی مشغول اجرای 39 بند از 41 بند اف‌ای‌تی‌اف است، چه وجوه مثبت و سودی برای كشور داشته است؟ حال كه بیش از ۹۵ درصد این موارد در حال اجراست، چه اتفاق مثبتی رخ داده كه موارد باقیمانده را نیز قبول كنیم؟
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در نشست خبری با بیان این‌كه ما از دولت می‌خواهیم به‌طور واضح و صریح بگوید كه آیا تضمین می‌كند عضویت ایران در  اف‌ای‌تی‌اف مورد پذیرش قرار بگیرد، گفت: «این نگرانی از آن جهت است كه از ۴۱ توصیه اف‌ای‌تی‌اف، فقط دو توصیه عملی نشده، اما برخی مواردی كه عملی كرده‌ایم را آنها نپذیرفته‌اند.
از طرف دیگر همواره با توجه به عهدشكنی‌هایی كه غربی‌ها در برخورد با ایران و در مقاطع مختلف كه موضوع برجام از همه ملموس‌تر است، شاهد بوده‌ایم حال با چه ضمانت و تضمینی می‌توان به وعده‌های دوباره آنها از جمله در مورد اف‌ای‌تی‌اف اعتماد كنیم؟



آیت ا... محسن مجتهد شبستری / عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف به نظر می‌رسد هم منافعی دارد و هم معایبی، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد ضرر پیوستن به آن بیشتر است. البته طرح این موضوع كه بسیاری از كشورهای دنیا آن را پذیرفته‌اند و اگر به ضرر آنها بود چنین كاری نمی‌كردند، شاید چندان وجهی نداشته باشد. به دلیل این‌كه عمده كشورهای اصلی عضو این كنوانسیون جزو دست‌اندركاران اجرایی هستند و آنها قصد دارند به‌ویژه در مورد ایران، باتوجه به مسائل و مشكلاتی كه درحوزه تحریم و مسائل مالی داریم، اطلاعاتی كسب كنند.
اشراف بر این اطلاعات ممكن است باعث تحریم‌های بیشتر شود. از آن جهت كه ما راهكارهایی را برای دور زدن تحریم‌های ظالمانه در پیش گرفته‌ایم. طبعا پیوستن ما به اف‌ای‌تی‌اف می‌تواند باعث اشراف اعضای اصلی اف‌ای‌تی‌اف نسبت به راهكارهای دور زدن تحریم‌ها باشد. در عین حال برخی دست‌اندركاران دولتی هم به موضوع حق تحفظ و حق شرط برای پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف اشاره می‌كنند. این شرط و شروط‌ها البته براساس قوانین بین‌الملل اثر و ثمری ندارد، از این جهت كه بالاخره كشورها یا به كنوانسیون می‌پیوندند یا نمی‌پیوندند. در اینجا گذاشتن شرط و شروط براساس مقررات بین‌المللی معنایی ندارد. طرح برخی از موضوعات هم مبنی بر این‌كه حال اف‌ای‌تی‌اف را تصویب كنیم و زمان اجرایی كردن آن را موكول به رفع تحریم‌ها كنیم، باز هم از نظر سابقه قوانین بین‌الملل قابل پذیرش نیست.



یكی دیگر از تاكیدات حامیان پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف این است كه می‌گویند جمهوری اسلامی می‌تواند در موضوع تعریف و تفسیر «تروریسم و مصادیق آن» از «حق شرط» همان حق «تحدید تعهد» استفاده كند، این ادعاها در حالی است كه با توجه به قوانین موجود در ساختار اف‌ای‌تی‌اف در تعریف «تروریسم»، هیچ عضوی اجازه تعیین حق شرط برای این سازمان را ندارد. بنابراین در صورت عضویت در اف‌ای‌تی‌اف، باید تعریف و مصادیق‌تروریسم این كارگروه غربی را قبول كنیم و به آن احترام بگذاریم! به‌عبارت ‌دیگر باید توصیه‌های اف‌ای‌تی‌اف مبنی بر اقدام متقابل و اعمال تحریم علیه اشخاص، موسسات و شركت‌های ایرانی كه در لیست تحریم‌ها قرار دارند را موبه‌مو اجرا كنیم!
در همین ارتباط علیرضا سلیمی، عضو هیات‌رئیسه مجلس به جام‌جم گفت: «حق شرط در اف‌ای‌تی‌اف قابل پذیرش نیست، چرا مشاوران حقوقی ماده ۱۹و۲۰ و ۱۸ كنوانسیون حقوق معاهدات كه به‌صراحت حق تحفظ را منع می‌كند، بازگو نكرده‌اند. نگاه سیاسی به یك موضوع حقوقی اشتباهی فاحش است.»
وی با بیان این‌كه حق شرط در قراردادهای بین‌المللی همچون اف‌ای‌تی‌اف نافذ نیست، گفت: «برخی از كشورها حق شرط گذاشته بودند اما این نهاد آن را نپذیرفت چراكه حتی اگر یك كشور عضو نیز این حق شرط را نپذیرد مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت، به‌عنوان مثال مصر حق شرط قائل شد اما آنها نپذیرفتند.»
سلیمی همچنین با بیان این‌كه به نظر می‌رسد دولت به‌دنبال فرافكنی است گفت: «دولتی‌ها به دلیل این‌كه نتوانسته‌اند از عهده حل مشكلات اقتصادی كشور برآیند به‌دنبال فرافكنی هستند تا علت عدم موفقیت خود را به موضوعات دیگری از جمله عدم تصویب این لوایح ارتباط دهند.»