بافت تاریخی و ارزشمند کرمان به بهانه مدرن‌شدن شهر رو به ویرانی است
رویای نافرجام شهر شش دروازه
نمی‌دانم به كرمان سفر كرده‌اید یا نه؟ ... اگر سفر كرده‌اید كه حتما می‌دانید و اگر نه؛ بدانید همین كه پایتان را درون این شهر بگذارید، بیش از هر چیز بوی تاریخ و فرهنگ و اصالت از سر و روی خشت و گلی آن به مشامتان می‌رسد و سرمست‌تان می‌كند. در اصالت و قدمت كرمان همین بس كه نویسنده و پژوهشگر بزرگ كشورمان، مرحوم محمد ابراهیم باستانی‌پاریزی، در كمتر اثری از ده‌ها اثر خود نامی از این خطه (كه البته زادگاهش هم بوده)، نبرده و یادی از آن نكرده. این خطه كویری زیبا و باقدمت كه روزگاری رویای جهانی‌شدن را به‌عنوان شهری كویری همچون یزد در سر داشت، متاسفانه چون بسیاری از شهرهای كشور در دام نوگرایی و مدرن شدن پرشتاب گرفتار شد؛ رویایی كه مثل اختاپوسی به جانش افتاده و 1500 هكتار از تاریخی‌ترین بافت‌های آن را به تیغ تیز تخریب و بی‌مهری سپرده است.
بافت تاریخی كرمان با ده‌ها اثر و ابنیه زیبا و ارزشمند مدت‌هاست به حال خود رها و بوی الرحمانش بلند شده؛ بافتی كه مسؤولان شهر، آن را بافت فرسوده می‌دانند نه بافت ارزشمند كهن، كه البته تكلیف بافت فرسوده و دردسرساز كه مانع توسعه شهر هم باشد، روشن است!... در همین راستا مدتی پیش با توافق میراث فرهنگی كرمان و شهرداری این شهر، عزم برای تخریب بافت فرسوده و 40 خانه تاریخی بالا گرفت، تا به جای آن در بافت قدیمی این شهر كه با تمام ظرفیت‌های تاریخی و معماری‌اش كه می‌توانست نمونه یك شهر كویری ثبت شده در یونسكو باشد و فاخر بودن خود را به رخ جهانیان بكشد،
دو سیتی‌سنتر و مال، علم شود و رویای جهانی شدن كرمان فقط یك رویا بماند و نه بیشتر.
سیتی‌سنترهایی در بافت تاریخی
شهری كه به خاطر دروازه‌هایش، روزگاری شهر شش دوازده نام داشت و به‌خاطر اردشیر به آن گواشیر می‌گفتند، حالا با خواب‌های مدرن‌سازی مدیرانش و برپا كردن برج‌های تجاری در میان بافت تاریخی و... به ورطه بی‌هویتی و نابودی افتاده؛ طوری كه حالا نه چهره‌ای مدرن دارد و نه بوی تاریخ و اصالت و قدمت می‌دهد و ملغمه‌ای شده زشت و ناهمگون. گواهش ساخت دو مركز مدرن در قلب بافت تاریخی شهر. اولی؛ نخستین مركز خرید یا به قول كرمانی‌ها «سیتی‌سنتر» كه در ابتدای كوچه تاریخی سردار نصرت، روبه‌روی محل خانه‌های قدیمی بازمانده از دوره قاجاریه و مشرف بر كاروانسرا و مجموعه تاریخی وكیل و خانه‌های زیبای كوچه سردار قد كشیده و دومی، مركز خریدی دیگر كه درست روی مكانی تاریخی به نام گودال خشتمال‌ها، محلی كه خانه‌هایی با قدمت 400 سال دارد (و تا پیش از انقلاب اسلامی محل زندگی برخی از اهالی كرمان بود)، بنا شده و میدان ارگ و بازار تاریخی كرمان و دروازه تاریخی ارگ، دو محله تاریخی قلعه محمود افغان و میدان قلعه را تحت‌تاثیر قرار داده است. به اینها، تخریب 40 خانه
از جمله خانه غفاری، سردار نصرت و... را هم اضافه كنید.
نابودی معماری شهرهای کویری
محمدعلی گلاب‌زاده، عضو بنیاد ایرانشناسی و مدیر مركز كرمان‌شناسی با اشاره به این‌كه با حفظ بافت تاریخی كرمان، می‌توانستیم گنجینه‌ای از معماری شهرهای كویری داشته باشیم، به جام‌جم می‌گوید: لطمه‌ای كه با ساخت مال و سیتی سنتر در كرمان به وجود آمده، قابل جبران نیست .
گلاب‌زاده به سیتی سنتر ساخته شده در خیابان شریعتی اشاره می‌كند و می‌افزاید: در روبه‌روی این مركز كاروانسرای 180 ساله‌ای وجود دارد كه ابتدا قرار بود آن كاروانسرا با تغییر كاربری به هتل سنتی تبدیل و در اطرافش هم دو مركز فروش ایجاد شود. این ماموریت در زمان مرتضی بانك، استاندار وقت كرمان، به من سپرده شد تا با 40 نفر از ورثه این كاروانسرا وارد مذاكره شویم و... تا بتوانیم این كاروانسرا را به صورت هتلی همانند هتل عباسی اصفهان درآورده و بهره آن را هم به‌عنوان كمك در اختیار پرورشگاه كرمانیان قرار بدهیم. طرح آن تهیه و دوبار كلنگ آن به زمین زده شد، درحالی كه موانع برای اجرای كامل طرح از میان رفته بود، ناگهان مشاهده كردیم بنایی درست روبه‌روی كاروانسرا به‌صورت چند طبقه علم شد و هم زحمات ما بر باد رفت و هم بافت تاریخی و ارزشمند كرمان.
عضو انجمن میراث فرهنگی درعین حال هشدار می‌دهد با ساختار كویری كه كرمان دارد، احداث چنین بناهای شیشه‌ای مناسب نیست و این خطه معماری خاص خود را می‌طلبد؛ همان معماری كه از گذشته‌های دور داشته و ممد حیات در این سرزمین خشك و كویری شده است.
از ساخت سیتی سنتر و مال كه بگذریم، قسمتی‌هایی از بافت تاریخی كرمان هم قبضه طلافروشانی شده كه بافت زندگی را تبدیل به بافت تجاری كرده‌اند. مدیر مركز كرمان‌شناسی دراین باره هم می‌گوید: فریاد و اعتراض ما در این خصوص به جایی نرسید و این در حالی است كه روبه‌روی كتابخانه ملی كه مركز كرمان شناسی آنجاست، سر در بسیار ارزشمند و زیبایی وجود داشت كه علی‌محمد راوری آن را ساخته و قرار بود با تمام ویژگی‌ها حفظ شود، اما یك روز آفتاب كه سر زد، دیگر خبری از آن سردر نبود. این كارشناس به تخریب سریالی بافت تاریخی كرمان هم اشاره كرده و می‌گوید: در بافت، خانه‌ای بود به نام «خانه سردار» متعلق به سردار نصرت كه آن را هم خراب كردند. خانه‌ای دیگر در بافت وجود داشت یك اتاق آیینه‌كاری زیبا با نقاشی‌های منحصربه‌فرد داشت گفته می‌شد اثر نقاشی فرانسوی است و محل سكونت لطفعلی‌خان زند بوده. این خانه به دلایلی در اختیار سازمان مسكن و شهرسازی قرار گرفت. پس از مدتی كه به آن خانه رفتم، دیدم با كارد و چنگال و... به جان دیوارها افتاده و نقاشی‌ها را خراب كرده‌اند. این خانه بادگیر زیبا و بزرگی دارد كه جزو نمونه‌های خاص در شهرهای كویری است. متاسفانه این خانه اكنون به انبار مصالح ساختمانی تبدیل شده و كارگران افاغنه در آن زندگی می‌كنند.
گلاب‌زاده می‌گوید بافت تاریخی كرمان آن‌قدر مورد تخریب و تعدی قرار گرفته كه دیگر قابل مرمت و بازسازی نیست. حال آن‌كه نخستین وظیفه سازمان میراث فرهنگی، حفظ مواریث فرهنگی است كه متاسفانه ما دست‌كم در كرمان شاهد چنین رویكردی نبودیم.
دو سیتی‌سنتر و مال، علم شود و رویای جهانی شدن كرمان فقط یك رویا بماند و نه بیشتر.
سیتی‌سنترهایی در بافت تاریخی
شهری كه به خاطر دروازه‌هایش، روزگاری شهر شش دوازده نام داشت و به‌خاطر اردشیر به آن گواشیر می‌گفتند، حالا با خواب‌های مدرن‌سازی مدیرانش و برپا كردن برج‌های تجاری در میان بافت تاریخی و... به ورطه بی‌هویتی و نابودی افتاده؛ طوری كه حالا نه چهره‌ای مدرن دارد و نه بوی تاریخ و اصالت و قدمت می‌دهد و ملغمه‌ای شده زشت و ناهمگون. گواهش ساخت دو مركز مدرن در قلب بافت تاریخی شهر. اولی؛ نخستین مركز خرید یا به قول كرمانی‌ها «سیتی‌سنتر» كه در ابتدای كوچه تاریخی سردار نصرت، روبه‌روی محل خانه‌های قدیمی بازمانده از دوره قاجاریه و مشرف بر كاروانسرا و مجموعه تاریخی وكیل و خانه‌های زیبای كوچه سردار قد كشیده و دومی، مركز خریدی دیگر كه درست روی مكانی تاریخی به نام گودال خشتمال‌ها، محلی كه خانه‌هایی با قدمت 400 سال دارد (و تا پیش از انقلاب اسلامی محل زندگی برخی از اهالی كرمان بود)، بنا شده و میدان ارگ و بازار تاریخی كرمان و دروازه تاریخی ارگ، دو محله تاریخی قلعه محمود افغان و میدان قلعه را تحت‌تاثیر قرار داده است. به اینها، تخریب 40 خانه
از جمله خانه غفاری، سردار نصرت و... را هم اضافه كنید.
نابودی معماری شهرهای کویری
محمدعلی گلاب‌زاده، عضو بنیاد ایرانشناسی و مدیر مركز كرمان‌شناسی با اشاره به این‌كه با حفظ بافت تاریخی كرمان، می‌توانستیم گنجینه‌ای از معماری شهرهای كویری داشته باشیم، به جام‌جم می‌گوید: لطمه‌ای كه با ساخت مال و سیتی سنتر در كرمان به وجود آمده، قابل جبران نیست .
گلاب‌زاده به سیتی سنتر ساخته شده در خیابان شریعتی اشاره می‌كند و می‌افزاید: در روبه‌روی این مركز كاروانسرای 180 ساله‌ای وجود دارد كه ابتدا قرار بود آن كاروانسرا با تغییر كاربری به هتل سنتی تبدیل و در اطرافش هم دو مركز فروش ایجاد شود. این ماموریت در زمان مرتضی بانك، استاندار وقت كرمان، به من سپرده شد تا با 40 نفر از ورثه این كاروانسرا وارد مذاكره شویم و... تا بتوانیم این كاروانسرا را به صورت هتلی همانند هتل عباسی اصفهان درآورده و بهره آن را هم به‌عنوان كمك در اختیار پرورشگاه كرمانیان قرار بدهیم. طرح آن تهیه و دوبار كلنگ آن به زمین زده شد، درحالی كه موانع برای اجرای كامل طرح از میان رفته بود، ناگهان مشاهده كردیم بنایی درست روبه‌روی كاروانسرا به‌صورت چند طبقه علم شد و هم زحمات ما بر باد رفت و هم بافت تاریخی و ارزشمند كرمان.
عضو انجمن میراث فرهنگی درعین حال هشدار می‌دهد با ساختار كویری كه كرمان دارد، احداث چنین بناهای شیشه‌ای مناسب نیست و این خطه معماری خاص خود را می‌طلبد؛ همان معماری كه از گذشته‌های دور داشته و ممد حیات در این سرزمین خشك و كویری شده است.
از ساخت سیتی سنتر و مال كه بگذریم، قسمتی‌هایی از بافت تاریخی كرمان هم قبضه طلافروشانی شده كه بافت زندگی را تبدیل به بافت تجاری كرده‌اند. مدیر مركز كرمان‌شناسی دراین باره هم می‌گوید: فریاد و اعتراض ما در این خصوص به جایی نرسید و این در حالی است كه روبه‌روی كتابخانه ملی كه مركز كرمان شناسی آنجاست، سر در بسیار ارزشمند و زیبایی وجود داشت كه علی‌محمد راوری آن را ساخته و قرار بود با تمام ویژگی‌ها حفظ شود، اما یك روز آفتاب كه سر زد، دیگر خبری از آن سردر نبود. این كارشناس به تخریب سریالی بافت تاریخی كرمان هم اشاره كرده و می‌گوید: در بافت، خانه‌ای بود به نام «خانه سردار» متعلق به سردار نصرت كه آن را هم خراب كردند. خانه‌ای دیگر در بافت وجود داشت یك اتاق آیینه‌كاری زیبا با نقاشی‌های منحصربه‌فرد داشت گفته می‌شد اثر نقاشی فرانسوی است و محل سكونت لطفعلی‌خان زند بوده. این خانه به دلایلی در اختیار سازمان مسكن و شهرسازی قرار گرفت. پس از مدتی كه به آن خانه رفتم، دیدم با كارد و چنگال و... به جان دیوارها افتاده و نقاشی‌ها را خراب كرده‌اند. این خانه بادگیر زیبا و بزرگی دارد كه جزو نمونه‌های خاص در شهرهای كویری است. متاسفانه این خانه اكنون به انبار مصالح ساختمانی تبدیل شده و كارگران افاغنه در آن زندگی می‌كنند.
گلاب‌زاده می‌گوید بافت تاریخی كرمان آن‌قدر مورد تخریب و تعدی قرار گرفته كه دیگر قابل مرمت و بازسازی نیست. حال آن‌كه نخستین وظیفه سازمان میراث فرهنگی، حفظ مواریث فرهنگی است كه متاسفانه ما دست‌كم در كرمان شاهد چنین رویكردی نبودیم.
