دریا پس می‌رود زمین‌خواران جلو می‌آیند
دلیل اصلی روند سریع خشک‌شدن خلیج گرگان را تغییر در نوسانات آب دریای خزر می‌دانند. اما چرا این تغییرات در پهنه دریای خزر به‌سرعت اتفاق افتاده است. این نوسانات چطور بوده که حالا با کاهش شدید آن روبه‌روییم و در کنار آن شاهد خشک‌شدن خلیج گرگان و آب‌رفتن تالاب انزلی و شوره‌زار شدن تالاب گمیشان باید باشیم؟ آمارها نشان می‌دهد تنها در یک دهه گذشته ۳۸۰کیلومتر مربع معادل
۱۲ دریاچه ارومیه در زمان پرآبی آن از آب دریای خزر کاسته شده است. همچنین ارزیابی‌ای که از سطح آب دریای خزر در زمستان سال گذشته اواخر ۲۰۱۹ انجام شد، نشان می‌دهد که سطح آب دریای خزر در سال ۲۰۱۹ میلادی، در ادامه روند کاهشی خود از سال ۱۹۹۵، به کمترین میزان طی ۳۰ سال اخیر رسیده است. اما بازهم رد مداخلات انسانی است که در این پدیده مشهود است. هرچند حالا تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین بهانه‌ای برای فرار بشر از مداخله در طبیعت عنوان می‌شود و برخی به اشتباه معتقدند از این واقعه گریزی نیست اما آنچه باعث گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی هم می‌شود انسان است. مداخله‌های انسانی در پایین آمدن سطح آب دریای خزر هم مشهود است.
بیش از 70 درصد از آب دریای خزر را آب رودخانه ولگای روسیه تامین می‌کند. از طرفی به دلیل یخ‌زدگی بسیاری از زمین‌های کشاورزی منطقه ولگا قابل استفاده نبوده است اما با تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین نه‌تنها این یخ‌زدگی از بین رفته بلکه خاک این زمین‌ها هم مناسب برای کشاورزی شده است. همین دلیلی است تا کشور روسیه طی دو دهه گذشته بیش از 25 سد برای تامین آب کشاورزی این زمین‌ها روی ولگا ایجاد کند. همین کار را کشورهای دیگر انجام دادند و باعث کاهش شدید ورودی آب از سوی ولگا به دریای خزر شده‌اند. سدسازی بسیار از سوی کشورهای حاشیه دریای خزر در طول دو دهه گذشته باعث شده منبع اصلی تامین آب دریای خزر که رودخانه ولگای روسیه است به شکل معناداری محدود شود. همان تغییرات اقلیمی که باعث حاصلخیز شدن زمین‌های یخزده روسیه شده است از سوی دیگر باعث تبخیر بیشتر آب دریای خزر و کاهش چشمگیر سطح تراز آب خزر شده است. برخی کارشناسان ادعا می‌کنند این روند در سال‌های آینده هم ادامه دارد چراکه میزان آب‌دهی ولگا در سال ۲۰۲۰ طبق پیش‌بینی موسسه آب‌شناسی و هواشناسی روسیه کمتر از حد نرمال خواهد بود. پسروی آب دریای خزر نه‌تنها حالا به خشک‌شدن تالاب انزلی، گمیشان و البته خلیج گرگان منجر شده که برای ما یک خطر دیگری هم به همراه دارد، خطری به نام زمین‌خواری! در حالی که بسیاری از کارشناسان معتقدند پسروی دریای خزر نباید به‌عنوان آزادسازی دریا و فرصتی برای ساخت تاسیسات و تجهیز امکانات تلقی شود، چراکه این بخش بستر دریاست و هر آن احتمال پیشروی آب دریای خزر و بازپس‌گیری این بستر وجود دارد. اما حالا که زمینه برای تجاوز به اراضی ساحلی فراهم شده می‌بینیم که خاکریز ماسه‌ای بسیار گسترده‌ای در سواحل دریای خزر در حال
شکل گرفتن است.
