در روز دندانپزشک با جوانی 33ساله صحبت کردهایم که خلبانی در خارجکشور را با هدف راهاندازی کلینیک سیار دندانپزشکی در ایران رها کرد
از فیلیپین تا مناطق محروم
زیباییهای مسحورکننده فیلیپین، جزیره چشمنواز بوراکای، جزیره رویایی پالاوان در میماروپا که میان دریای چین جنوبی و سولو واقع شدهاند و پاتوق توریستهای زیبایی پسندند یا آکواریوم خیرهکننده شهر مانیل که گردشگران خارجی را مبهوت عظمتش میکند و حتی چشماندازهای بکر سواحل گرمسیری که باد زیر درختانهای نخل سرسبزش میافتد و آفتابی که روی سفیدی سواحل صدفیاش لحظات حظآوری را خلق میکند هیچکدام به اندازه نام گوشنواز وطن نتوانست برای محمد الوندی جذاب باشد. محمد جوان است و در ابتدای دهه سوم زندگی. او زیباییهای کشور محصور در آبهای اقیانوس آرام، یکی از بیحاشیهترین کشورهای جنوب شرق آسیا را گذاشت، حتی از شغلش که خلبانی بود و برایش درآمد خوبی داشت، دستکشید تا به ایران دوستداشتنی خودش برگردد آن هم با دستی پر و مغزی انباشته از افکاری به نفع مردم وطن.
تقریبا هر سال سواحلشان جزو برترین سواحل جهان میشود، به مردمی محروم و ندار، خدمات رایگان میدهند.
خودرویی که مرکب این دندانپزشکان نیکوکار بود آنچنان به چشم محمد آمده بود که جرقهای را در ذهن او روشن کرد. او در خیالاتش ماشینی مشابه را دیده بود که با تدارکاتی بهتر و سر و شکلی شکیلتر در ایران تجهیز میشود و در سرزمینی که نیکوکاری در تار و پودش بافتهشده، راه مناطق محروم را پیش میگیرد و درِ خانه مردمی را میکوبد که خدمات دندانپزشکی برای آنها تجمل محسوب میشود و بهجز کشیدن دندان نه به چیز دیگری فکر میکنند و نه پولی برای درمان و زیباکردن دندانهایشان دارند.
این جرقه کمکم جان گرفت و شعله کشید و آتشی گرم و لذتبخش شد که محمد از وجودش گرمی میگرفت و با کمک آن دانهدانه رشتههای اتصالش با غربت را میبرید و او را به وطن و به سرزمین مادری که هیچجا به خوش بویی آنجا نیست، متصل میکرد. عزم جزم یک جوان به این ترتیب دستمایه یک حرکت خودجوش و جهادی شد؛ حرکتی که مثل مویرگهای طویل بدن انسانها که خون این مایهحیات را به دورترین اندامهای بدن میرساند، خدمات دندانپزشکی را تقدیم کسانی میکند که حتی درخوشترین رویاهایشان نیز گمان نمیکردند گروهی پزشک جراحِ با احساس، گرانترین و ظریفترین خدمات پزشکی را دو دستی و با لذت تعارفشان کنند.
خواستن توانستن است
او میدانست اولین نیست، او مطمئن بود کسانی غیر از او زودتر و شاید بهتر کارهای مشابهی را انجام دادهاند، محمد یقین داشت در ایرانی که سمبل زایش و جوشش مهربانی است کسانی پرقدرتتر از او سالها قبل دغدغه خدمت داشته و راهی مناطق محروم شده و حتما دندانهای بیمار مردم سرزمین مادری را نیز نشانه رفتهاند. او اما با خودش گفته بود دستخوردهبودن این راه مانع ورود به آن نمیشود، برعکس هر قدر خدمات از مجاری متعدد به مناطق محروم برسد، لطفش بیشتر میشود و افراد بیشتری از رنج و درد رهایی مییابند.
این شد که خواستن مثل همیشه توانستن شد. محمد به شهری که در آن درس خوانده و صاحب شغل و جایگاه اجتماعی شده بود بدرود گفت و سوار بر یکی از پروازهای خطوط هوایی فیلیپین وارد تهران شد؛ شهری که گرچه دودآلود و خاکستری و گرد گرفته است ولی با این حال نفس است و نفس برای اهالیاش.
محمد الوندی در راه پر فرازونشیبی که در پیش گرفته بود، میدانست قدم اول خریدن یک خودروی متناسب است. او آن ماشین فیلیپینی را دیده بود و میخواست روی دست آن بلند شود تا کار خدمترسانی به مردم نیازمند بیدردسرتر پیش برود. ماشینی که او خرید شبیه آنهایی است که موادغذایی را در پخش مویرگی شرکتهای تولیدکننده میان مغازههای سطح شهر توزیع میکنند با این فرق که باری که این خودرو باید حمل کند نه موادغذایی که یونیت دندانپزشکی و تجهیزات مورد نیاز طوری است که یک مطب دندانپزشکی تداعی شود.
خرید انجام شد و سپس محمد ماند و ماشینی که باید تجهیز شود. او دریافته بود که در سراسر ایران فقط یکی دو نفر توان تبدیل کامیون به مطب دندانپزشکی را دارند آن هم نه بیعیب و نقص. همین شد که او از واگذاری کار به غیر منصرف شد و از پدر و برادرش که آدمهایی فنیاند کمک گرفت تا این کامیون معمولی به جایی خوب برای درمان دندانهای بیماران تبدیل شود.
برای این که چنین حاصلی بهدست آید سرمایه زیاد و وقت بسیاری صرف شد ولی کامیونی که الان با سری بلند جلوی شاتر دوربینهای عکاسی قرار میگیرد آنچنان خوب از آب درآمده که ارزش وقت و هزینههای صرفشده را دارد. روی اتاقک این خودرو، روی جداره سفید و بلند آن تصویر دستهایی با رنگهای مختلف نقاشیشده که رو به آسمان بلند است و استمداد طلبیدن را تداعی میکند؛ دستهایی که میتواند دستهای مردم مناطق محروم کشور باشد به سمت دندانپزشکان خیری که بیادعا برای کمک به آنها، مال و دانش و توان خویش را
خیرات میکنند.
سرمایهای به نام پزشک پایکار
یک کامیون هر قدر هم که خوب طراحی شده باشد و هرقدر که از مشابه فیلیپینیاش بهتر و مجهزتر باشد اگر پزشکی حاضر نشود داخل آن بنشیند و به نقاط دوردست برود و به مردم بیچیز خدمات بدهد آهنپارهای بیش نیست. کامیونی که به همت محمد و به مدد افکار بلندش ساخته شد اما حتی برای یک لحظه آهنپاره نماند و دندانپزشکان نوعدوستی که هرکدام ته ذهنشان روزی به خدمت به فقرا فکر کرده بودند بهتدریج آن را محل کار و مطب دوم خویش دانستند.
اکنون حدود300 نفر از دندانپزشکان جوان تا میانسال ایران حتی متخصصان جراح در رشتههای مختلف دندانپزشکی با این کامیون خدمات سیار به مردم محروم کشور ارائه میدهند و هرکدام درطول ماه برای مدتی دل از پایتخت و اتاق کارهای تمیز و راحت خویش میکنند تا راحتی را به عقبماندهترین نقاط کشور و عطشدارترین مناطق برسانند.
برخی از این پزشکان نهتنها از وقت و انرژی خویش که از مال خود نیز هزینه میکنند و به گفته محمد مواد دندانپزشکی را که گرانترین بخش خدمات است با خود میآورند تا در هر سفر تعداد بیشتری از هموطنان از رنج و درد بیماریهای دهان و دندان خلاص شوند.
این اتفاق البته در همه حرکتهای خودجوش و جهادی سابقه دارد؛ جهادیها و نیکوکارانی که میکوشند گمنام بمانند هم توان خویش را وسط میگذارند و هم داراییشان را با این هدف که زندگی برای محرومانی که سر راهشان قرار گرفتهاند کمی راحتتر از قبل شود.
اوضاع خراب دندانها
دندانهای سالم و ردیف که زینت چهره ما آدمهاست خیلی زود رو به اضمحلال میگذارد و از پس بیتوجهیهایی که از روی ناآگاهی یا ناچاری به آنها میشود خیلی زود به زشتترین بخش صورتمان تبدیل میشود. کلنجار پزشکان خیر در کامیون سیار دنداپزشکی دقیقا با همین دندانهاست که در حفره دهان بسیاری از مردم مناطق محروم به تکههایی زشت و بدبو و دردناک تبدیل و بدون این که خودشان خبر داشته باشند علت بروز بسیاری از بیماریهایشان شده است.
محمد میگوید وضع اغلب دندانهای این مردم خراب است؛ دندانهای خراب، مرواریدهایی که سالهاست دیگر غلتان نیستند و فاسد شدهاند، دندانهایی که یا به عصب رسیده و باید عصبکشی شوند یا خرابی از عصبشان نیز گذشته و باید کشیده شوند. حتی بیشتر بچههای مناطق محروم و کمبرخوردار کشور به روایت محمد، دندانهای خراب زیاد دارند تاجایی که امکانات و تجهیزات کامیون سیار اجازه دهد تکتک روی یونیت دندانپزشکی خوابانده، معاینه و درمان میشوند.
بعضی وقتها اما خرابی بهحدی است و غفلت آنچنان عمق دارد که دندانها باید کشیده شوند و روی لثههای خالی باید دندانهای مصنوعی سوار شود؛ آن هم روی لثههای افرادی بعضا جوان و زیر 35سال. محمد برایمان تعریف میکند که در یکی از سفرهایش به سیستانوبلوچستان جوانی 30ساله را دیده که حدود 20دندان داشت و وضع این دندانها بهحدی خراب بود که دیگر تاج نداشت و فقط مشتی ریشه بود که جراح دندانپزشک حدود 20جراحی انجام داد تا تک تک ریشهها را بیرون بکشد و در نتیجه برای ساخت دندانمصنوعی از دو فک بیمار قالب بگیرد.
محمد میگوید در مناطق محروم کشور، حتی نقاط کمتر توسعهیافته شهر تهران از این نوع بیماران زیادند و برای بیشتر بیماران دستکم هفت هشت جراحی انجام میشود. کامیون سیار دندانپزشکی خیریه از یکسال پیش که نخستین استارتش را زد تا امروز که کرونا مانع جدی گسترش فعالیتهاست در تهران حدود 2000ویزیت و حداقل 450درمان و در سیستانوبلوچستان حداقل 6000ویزیت و حداقل 2000درمان انجام داده که همگی تلاشی بودهاند برای نجات دندانهایی که امیدی به آنها هست و جایگزینکردن دندانهایی که فرصت طلایی برای نجاتشان ازدسترفته است.
جوانی با آرزوهای بزرگ
دل محمد الوندی آکنده از آرزوهای بزرگ است. ذهن و قلب او خانه رویاهای شیرینی است که به شخص خودش مربوط نمیشود بلکه معطوف است به مردم محروم و آنچه نیاز دارند. در کامیون سیار دندانپزشکی او علاوه بر دندانپزشکانی که در آن طبابت میکنند گاهی اوقات پزشکان سایر رشتهها نیز حاضر میشوند و به فراخور نیاز بیماران، خدمات میدهند؛ از پزشکی عمومی گرفته تا متخصصان زنان و اعصاب و دیگران. چون مشکل جسمانی مردم مناطق محروم کشور فقط دندانهای مشکلدار آنها نیست و تجربه سفرهای سایر پزشکان با این گروه جهادی ثابتکرده هر متخصصی که همراه باشد دردی از این مردم را شناسایی میکند، محمد این روزها به فکر خرید چند کامیون دیگر و تجهیز آنها با دستگاههای سونوگرافی و ماموگرافی هم هست؛ دستگاههایی بیشتر برای غربالگری و شناسایی بیمارانی که نبودامکانات، درد آنها را به مخفیترین لایههای ذهنشان رانده، مخصوصا مشکلات زنان باردار را در مناطق محروم که ترس از تولد نوزادی بیمار از آنها جدیجدی است.
محمد میگوید چون به تجربه دریافته که مردم محروم کشور نه دسترسی به خدمات تشخیصی دارند و نه پولی برای هزینهکردن در این دو بخش، او به چشم دیده که بسیاری از زنان، گرفتار سرطانهای پیشرفته پستان و دیگران گرفتار دردهای کهنه و خطرناک میشوند. رسیدگی به این دردها برنامه آینده این جوان و همکاران معنوی و نیکاندیش اوست؛ برنامهای که ابتدا روح بانیان آن را صیقل میدهد و سپس دست نیازمندی را به گرمی میفشارد.