بذر بی برنامگی در زمین‌های کشاورزی

گلایه‌های کشاورزان در گفت‌وگو با جام‌جم از بی‌توجهی مسؤولان به این حوزه حکایت دارد

بذر بی برنامگی در زمین‌های کشاورزی

اقتصاد کشاورزی سال‌هاست مورد کم لطفی مسؤولان کشور قرار گرفته‌است. این در حالی است که کشورهای پیشرفته بیشترین تمرکز خود را بر توسعه حوزه تولید کشاورزی می‌گذارند اما در ایران وضعیت کمی متفاوت است. متاسفانه برخلاف قوانین عریض و طویلی که در این حوزه داریم عملکردی که انتظار می‌رود را شاهد نیستیم. از تعریف و تمجیدهای منطقه ایران که دارای چهار فصل آب و هوایی است و در یک روز دو نقطه ایران 40درجه اختلاف دما دارند و این به معنای یک ظرفیت بزرگ است بگذریم به این نتیجه می‌رسیم که ظرفیت و امکانات موجود است اما مدیریت و نحوه استفاده از آن مطلوب نیست. هر استان ایران در تولید یک محصول منحصر به‌فرد است اما به همان اندازه مشکلاتی برای کشاورزان پیش آمده که انگیزه تولید را در آنها کاهش می‌دهد. گزارش جام‌جم از استان‌های مختلف کشور و مشکلات کشاورزان را در ادامه بخوانید.

امان از نهاده‌های تولیدی
محمدرضا شعبانی، مدیرعامل اتحادیه باغداران استان مازندران درخصوص مهم‌ترین مشکل در تولید مرکبات گفت: افزایش روزافزون قیمت نهاده‌های کشاورزی در یک‌سال اخیر تولیدکنندگان مرکبات را با مشکل مواجه کرد. هزینه اقلامی چون انواع کود، سموم، ابزار و ادوات کشاورزی و حتی هزینه کارگری، بسته‌بندی امسال سرسام‌آور بود.
وی با اشاره به این موضوع که امروز برای شالیکاران ما کیسه برنج هم مهم شده‌است توضیح داد: جای تعجب دارد قیمت برخی نهاده‌ها مانند روغن وُلک ـ نوعی سم که در مرکبات به کار می‌رود ـ که تولید ایران است و ربطی به نرخ دلار و تحریم‌های بین‌المللی ندارد نیز چند برابر شده‌است. این نوعی خودزنی است و هیچ توجیهی ندارد و به تولید صدمه می‌زند.
مدیرعامل اتحادیه باغداران استان مازندران درخصوص تغییر قوانین و مقررات نیز گفت: متاسفانه در این بخش هم نوسان داریم به‌عنوان مثال برخی تجار و بازرگانان، قرارداد صادرات با طرف خارجی امضا می‌کنند اما مدتی بعد، به‌دلیل کمبود کالا در بازار داخلی، مدیران ما دستورالعملی لحظه‌ای ابلاغ می‌کنند که صادرات باید متوقف شود. شعبانی گفت: معمولا طرف‌های تجاری قرارداد شش‌ماهه یا یک‌ساله با هم می‌بندند اما در یک مقطعی به هر دلیلی کالایی کمیاب می‌شود، جلوی صادرات را می‌گیرند و تاجر ما و کشور را در بازارهای خارجی بی‌اعتبار می‌کنند. سخن این است هر قانونی که لازم است از قبل مشخص کنند به‌عنوان مثال بگویند از 20 اسفند تا 20 فروردین هرنوع صادرات محصولات کشاورزی ممنوع است تا ما تکلیف خود را بدانیم نه این‌که تا قیمت یکی از محصولات کشاورزی افزایش یافت، نامه بنویسید که صادرات متوقف است و فرقی هم بین مرکبات یا مرغ وجود ندارد؛ تولیدکننده و تاجر در این میان لگدمال می‌شود.



چالش نبود سردخانه و انبار مناسب
قدرت معلمی شربیانی، مدیرعامل کشت و صنعت سراب در مصاحبه با جام‌جم گفت: در تولید محصول سیب‌زمینی مشکلات زیادی در سر راه کشاورز وجود دارد.یکی از مهم‌ترین مشکلات نبود سردخانه برای نگهداری بذر سیب زمینی و محصول است. بسیاری از کشاورزان محصولات خود را در انبارهای نامناسب سنتی نگهداری می‌کنند که در نتیجه بعد از مدتی سیب زمینی جوانه زده و دیگر قابل عرضه به بازار نیست. اگر به کشاورزان تسهیلات مناسب اعطا شود، می‌توانیم در نزدیکی مزرعه خود یک سردخانه استاندارد بسازیم تا هم بتوانیم سیب زمینی مورد نیاز بازار را تامین کنیم و هم مردم دچار کمبود نشوند و نیازی به واردات سیب زمینی نباشد اما با نبود سردخانه مجبوریم بذرهایمان را حتی در سردخانه استان‌های دیگر نگهداری کنیم و هزینه سنگین حمل و نقل نیز به سایر هزینه های‌مان اضافه می‌شود.  وی افزود: یکی دیگر از مشکلات ما کمبود شدید بذر مرغوب است. بیشتر از 90درصد کشاورزان به بذر مرغوب دسترسی ندارند که این مساله در میزان تولید محصول آنها تاثیر بسزایی دارد. مشکل بعدی ما این است که کشاورز در قیمت‌گذاری محصول هیچ نقشی ندارد و مجبور است از بذر و کود گرفته تا ادوات کشاورزی و نیروی کار را با قیمت بازار پرداخت کند اما زمان فروش محصول هیچ نقش و اختیاری در قیمت‌گذاری ندارد و مجبور است با هر قیمتی که مصوب می‌شود، محصول خود را به فروش برساند. کشاورزان بیشتر از تغییر مداوم قوانین از نبود قوانین حمایتی متضرر می‌شوند. ما توقع داریم دولت با وضع قوانین جدید از کشاورزان حمایت کند اما در این راستا هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده‌است. اگر این مشکلات مدیریت نشود معضلی که برای بازار مرغ رخ داد برای سیب زمینی و گندم نیز رخ خواهد داد.




مشکل گندمکاران در قطب تولید گندم
مسعود اسدی، رئیس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان درباره اصلی‌ترین مشکل گندمکاران این استان می‌گوید: درحال حاضر اصلی‌ترین مشکل گندمکاران استان خوزستان، قیمت گندم است. قیمتی که برای گندم تعیین شده، معادل نیمی از ارزش واقعی گندم است درحالی که در مرزهای مجاور ما یک کیلو گندم ۹ تا۱۰هزار تومان ارزش پولی دارد.
وی می‌گوید: دولت ما را مجبور می‌کند گندم را به ارزش کیلویی 4000تومان خریداری کنیم و این باعث شده تمام زحمات کشاورزان از بین برود و احتمال می‌رود کشاورزان به این دلیل بخش عمده گندم خود را به دولت تحویل ندهند.
اسدی درباره تغییر مداوم قوانین و مشکلات به وجود آمده در این‌باره می‌افزاید: در دو دهه گذشته دولت به شکل تدریجی چتر حمایتی خود را از سر کشاورز برداشته و قانونی برای حمایت از کشاورز ایجاد نشده‌است.




  دولت و دخالت‌هایش
قاسم رضائیان عضو اتحادیه تولیدکنندگان چای کشور می‌گوید: دولت و اقداماتش مهم‌ترین مشکل حال‌حاضر تولیدکنندگان چای کشور است.وی ادامه داد: دولت در بحث تولید جایگاه خود را نمی‌داند و به جای حمایت از تولید به صورت مداوم به دنبال دخالت در این عرصه و به‌خصوص چای است. عضو اتحادیه تولیدکنندگان چای کشور گفت:در نتیجه تصمیمات ناصحیح دولت، 34هزار هکتار از باغات چای تبدیل به 20هزار هکتار و تولید 70هزار تنی چای در سال به زیر 30هزار تن رسیده‌است. رضائیان ادامه داد: چای ایرانی به دلیل نوع کشت و شرایط جغرافیایی،ذاتا طبیعی و خالص گیاهی است و در صورت حمایت دولت می‌تواند علاوه بر تامین مصرف داخل به کشورهای جهان نیز صادر شود. در ادامه این عضو اتحادیه تولیدکنندگان چای کشور در جواب به سوال تغییر مداوم قوانین و مقررات چه مشکلی برای شما ایجاد کرده‌است،گفت: در سال 97 حدود 16هزار تن چای ایرانی صادر شد.در سال 98 دولت با صدور حدود 32بخشنامه مبهم و متضاد مانع صادرات چای شد.رضائیان از وزرای جهاد کشاورزی و اقتصاد خواست توجه بیشتری به تولید محصولات کشاورزی به خصوص چای داشته باشند و علاوه بر مشورت با واردکنندگان محصولات کشاورزی از تولیدکنندگان دغدغه‌مند مشورت بگیرند. وی وضع تعرفه سنگین برای واردات چای خارجی توسط دولت را خواستار شد تا علاوه بر حمایت از چای ایرانی بتوان از درآمد حاصل از تعرفه برای اصلاح و بهسازی باغات چای و دیگر نیازهای کشاورزان چایکار گامی برداشت.




نبود برنامه جایگزین برای برنجکاران اصفهان
ابراهیم مرادیان بازرس صنف کشاورزان شهرستان لنجان اصفهان گفت: وقتی مسؤولان قانون منع برنج کاری غیر از برنجکاران شمال گیلان و مازندران را مطرح می‌کنند؛ بزرگ‌ترین ضربه را به سایر برنجکاران ایجاد می‌کنند زیرا نهاده‌ها به همان کشاورزان تخصیص و این سهم از سایر کشاورزان قطع می‌شود.
وی افزود: آب پایدار بزرگ‌ترین مشکل برنجکاران دشت لنجانات اصفهان است که اگر تامین آب نباشد کشاورزان یا باید کشت را قطع یا از آب چاه‌های سطحی استفاده کنند.
بازرس صنف کشاورزان شهرستان لنجان در خصوص رفع مشکل آب برای برنجکاری از طریق انتقال آب از خلیج‌فارس تصریح کرد: هزینه انتقال آب از خلیج فارس و شیرین کردن آب بسیار هزینه بر و مسائل زیست‌محیطی آن نیز عواقبی دارد که به نظر می‌رسد کنترل برداشت‌های آب توسط دیگر استان‌ها کنترل شود کم‌هزینه‌تر باشد.
وی تاکید کرد: اگر آبی که از استان اصفهان به سمت یزد می‌رود قطع کنند و در عوض از همان آب خلیج‌فارس به این استان و سایر استان‌های هموار آب منتقل کنند، بسیاری از مشکلات کشاورزان از جمله برنجکاران اصفهانی حل خواهدشد.
مرادیان گفت: در حال حاضر 16متر مکعب آب در ثانیه خروجی از سد چادگان به سمت چم آسمان می‌آید که در این مسیر 4 الی 5متر مکعب در ثانیه آب گم می‌شود که علت آن پمپاژ و برداشت بی‌رویه استان‌های همجوار است.
وی اضافه کرد: از حوزه زاینده‌رود آب به استان‌های یزد، چهارمحال و بختیاری،قم، کرمان و کاشان می‌رود که همان آب‌شیرین که گفته می‌شود از خلیج‌فارس منتقل می‌شود اگر برای این استان‌ها بفرستند اصفهان دیگر نیازی به انتقال آب از هیچ جا ندارد.
بازرس صنف کشاورزان شهرستان لنجان اضافه کرد: یکی دیگر از مشکلات سر راه کشاورزان عدم تفاهم نمایندگان استان چهارمحال و بختیازی،خوزستان و اصفهان است بر سر حوزه زاینده رود و پروژه بهشت آباد و تونل سوم انتقال آب است.
وی با اشاره به این‌که در منطقه غرب اصفهان طی 50سال گذشته حدود 400 تا 500هکتار زمین کشت برنج وجود داشته‌است،گفت: طی 10سال گذشته از این تعداد زمین کشاورزی کشت برنج 1500 تا 1600هکتار فقط از دشت برنج لنجان باقی مانده و بقیه در این سال‌ها مشمول طرح هادی روستاها و تغییر کاربری مسکونی و ویلاسازی داده‌اند. ضمن این‌که برنامه جایگزین برای کشت محصولات دیگر به کشاورزان داده‌نشده‌است. 



نخلستان‌های خالی از مدیریت
رئیس انجمن ملی خرمای ایران در گفت‌وگو با جام‌جم با بیان این‌که میزان متوسط برداشت خرما از نخلستان‌های شش استان جنوبی کشور حدود یک میلیون و 200هزار تن است، گفت: در بعضی از سال‌ها مانند سال گذشته به‌دلیل شرایط آب و هوایی میزان تولید خرما افزایش داشته‌است. محسن رشید فرخی افزود: از سوی دیگر میزان مصرف خرما نسبت به سال گذشته مقدار کمی کاهش داشته‌است که این امر باعث شده در حال حاضر خرما به اندازه کافی در انبارها وجود داشته باشد و در ماه مبارک رمضان مشکلی را برای تامین خرمای مورد نیاز مردم نداریم. وی با اشاره به این‌که سه بخش تولید، صنایع تبدیلی و صادرات حلقه‌های به هم پیوسته زنجیره خرما هستند و مشکلات هر کدام از این بخش‌ها بر بخش دیگر اثر گذار است تصریح کرد: ما در تولید خرما با مشکلاتی مواجه هستیم که مهم‌ترین آن چند برابر شدن قیمت نهاده‌های کشاورزی مانند کود و سم است که با توجه به قیمت پایین فروش خرما تولیدکنندگان این محصول مهم کشاورزی را با مشکل مواجه کرده‌است. رشید فرخی، درباره چالش‌های صادراتی محصول خرما و قوانین و مقررات مربوط تاکید کرد: در حالی که 30درصد خرمای تولیدی کشور صادر می‌شود بحث تحریم‌ها و افزایش هزینه‌های صادرات و تبعات منفی قوانین خلق‌الساعه، صادرات خرما را دچار مشکل کرده‌است. رئیس انجمن ملی خرمای ایران تصریح می‌کند: تحریم‌ها باعث چند برابر شدن هزینه‌های حمل و نقل و ترانزیت شده و در قدرت مانور روی قیمت‌ها و رقابت با رقبای جهانی صادرکنندگان ما را دچار مشکل کرده‌است. وی ادامه می‌دهد: با توجه به شیوع کووید -19
ما با سازمان جهانی بهداشت نامه‌نگاری کردیم که آنها اعلام کردند اگر در بحث توزیع و بسته‌بندی تمامی پروتکل‌ها رعایت شود انتقال بیماری کووید ـ 19 از طریق خرما منتفی است، ولی با این وجود و به‌رغم رعایت تمامی ضوابط تعیین شده شاهد کاهش خرید خرما بوده‌ایم. رشید فرخی می‌گوید: وضع قوانین خلق‌الساعه مانند ممنوعیت صادرات خرما در دو سال قبل که پس از مدتی لغو شد دلیلی بود تا صادرکنندگان ما ضرر زیادی ببینند و یک عدم اعتمادی را برای تجارت بین ما و مشتریان جهانی به وجود آورد و کشورهای مشتری خرمای ایران، به سمت کشورهای رقیب در بازار جهانی خرما مانند عربستان سعودی بروند.



دلالان، کشاورزان هرمزگانی را بیچاره کرده‌اند
حسن عباسپور، رئیس انجمن نخلداران هرمزگان به خبرنگار ما در استان هرمزگان گفت: کاشت محصولات کشاورزی در سه بعد ارزشی تولید،اشتغال‌زایی و احیای محیط زیست تشکیل شده‌است.
 وی اظهار کرد:کشاورزان هزینه‌های قابل توجهی برای تولید محصول از جمله خرید و تامین کود و سم، آبیاری (بهای آب و برق) و مخارج نیروی انسانی در بخش‌های کاشت، داشت و برداشت صرف می‌کنند اما هرسال به دلایل مختلف دچار خسارت و زیان می‌شوند.
عباسپور گفت:در بخش تولید و عرضه به بازار،عدم امنیت فروش محصول در بازارهای داخلی وخارجی،وجود دلالان،حوادثی مثل توفان و بادهای فصلی و ریزش محصول از درخت و همچنین آفت‌هایی که هر سال به جان نخل‌های استان می‌زند سبب زیان وخسارت به تولیدکنندگان این بخش می‌شود. وی اشتغال‌زایی را از دیگر موضوعاتی اعلام کرد که کشاورزان را با مشکل روبه‌رو کرده‌است. باتوجه به این که کشاورزی اغلب در روستاها انجام می‌شود، کشاورزان به دلایل مختلف از نیروهای ارزان قیمت خود منطقه استفاده می‌کنند.
رئیس انجمن نخلداران هرمزگان اضافه کرد: نداشتن بیمه، ساعت کار بالا و همچنین سختی کار کشاورزی سبب مهاجرت نیروی کار روستایی به شهر شده وکشاورزان را با مشکل تامین نیروی ارزان قیمت در منطقه مواجه کرده‌است.
وی با اشاره به تغییر قوانین وشیوه نامه‌ها در این بخش گفت: اشتغال‌زایی یکی از بخش‌های پر سر وصدا در این حوزه است که در سال‌های گذشته دولت بخش زیادی از بیمه کارگران را پرداخت می‌کرد و سهم کمی از آن به عهده کارفرما بود اما با تغییر برخی قوانین برای بیمه کارگر، کارفرما باید به ازای هر کارگر بیش از ۹۰۰هزارتومان حق بیمه پرداخت کند که به‌صرفه نیست.
در هرمزگان سالانه بیش از ۱۵۰هزار تن خرما در ۵۵ نوع تولید می‌شود که ۲۰نوع آن تجاری داخلی و خارجی است و سه نوع پیارم، خاصویی و مضافتی به کشورهای استرالیا، کانادا، روسیه و کشورهای آسیای میانه صادر می‌شود.برداشت خرما در هرمزگان با خرمای آل‌مهتری از اول خرداد آغاز می‌شود و با برداشت پیارم در آبان پایان می‌یابد و باید برای این کار برنامه‌ریزی کامل داشته باشیم.