بررسی کارنامه محیط‌زیستی دولت که ادعا دارد محیط‌زیستی‌ترین دولت تاریخ است
محیط‌زیستی که نیست!
امروز در تقویم جهانی با نام روز زمین پاك شناخته می‌شود. روزی برای افزایش آگاهی و قدردانی نسبت به محیط‌زیست. سازمان حفاظت محیط‌زیست هم همپا با این روز جهانی، شعار «احیای زمین، افزایش بهره‌وری برای توسعه پایدار» را انتخاب كرده است. اما بهانه ما برای این روز نگاهی به عملكرد دولت در حوزه محیط‌زیست است، عملكردی كه هر قدر خود دولت به آن افتخار می‌كند، كارشناسان حوزه محیط‌زیست آن را فاجعه‌بار می‌خوانند. دولت خودش را «محیط‌زیستی‌ترین» دولت تاریخ می‌داند و دوستداران محیط‌زیست این عنوان را «محیط نیستی»ترین دولت می‌خوانند. كفه سنگین ترازو اما باتوجه به استدلال‌های هر دو طیف، به سمت مخالفان عملكرد دولت سنگین‌تر است. مصداق‌ها برای عملكرد ضعیف آنقدر زیاد است كه حتی در یك گزارش جمع و جور نمی‌گنجد. در این میان سایت سازمان حفاظت محیط‌زیست دولت یازدهم 10 وعده انتخاباتی دولت در حوزه محیط‌زیست را فهرست كرده است، 10وعده‌ای كه البته به باور خود، آنها را محقق كرده است. اما از همان صدر این فهرست تا ذیل آن نشانه‌های گاه به گاه بسیاری در رابطه با عدم تحقق وعده‌های دولت دیده می‌شود. از مهم‌ترین و نمادین‌ترین وعده دولت كه همانا احیای دریاچه ارومیه باشد، بگیرید تا مقابله با آلودگی هوای كلانشهرها و جلوگیری از تخریب جنگل‌ها. وعده‌هایی كه نه‌تنها محقق نشدند، بلكه حالا در برخی از این حوزه‌ها در وضعیتی به مراتب بدتر از گذشته قرار داریم.
وعده: احیای دریاچه ارومیه
احیای دریاچه ارومیه از منظر فراوانی، یكی از پركاربردترین وعده‌ها در سخنرانی‌های انتخاباتی حسن روحانی بوده است. پس از پوشیدن ردای ریاست جمهوری هم او اولین مصوبه دولت خود را به احیای این دریاچه اختصاص داد تا دل بسیاری از دوستداران طبیعت ایران به این اقدام خوش باشد. اما آیا این وعده پس از حدود هشت سال محقق شده است؟ محمدرضا فاطمی، كارشناس اكوبیولوژی آب و دریا معتقد است دولت در راستای احیای دریاچه ارومیه اقدام به اختراع دوباره چرخ كرده است. او به جام‌جم می‌گوید: «برای احیای دریاچه ارومیه بیش از هر پروژه دیگری طرح و برنامه تكراری تعیین كردیم. تمام زمان را صرف برنامه‌ریزی‌های تكراری كردیم كه از قبل مشخص بود. اما برای اجرای همان طرح و برنامه‌ها هیچ اراده‌ای وجود نداشت. از وعده تصفیه‌خانه‌ای كه قرار بود تاسیس شود و نشد، بگیرید تا وعده افتتاح پروژه تونل انتقال آب از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه، به عنوان شاخص‌ترین پروژه كه همچنان اجرا نشده است.» این كارشناس معتقد است مهم‌ترین وعده دولت در حوزه محیط‌زیست كه همان احیای دریاچه ارومیه باشد، محقق نشده است. او می‌گوید اقبال دولت، ترسالی دو سال پیش بود كه باعث بالا آمدن تراز آبی دریاچه شد و به شكل عجیبی دولت آن را پای عملكرد مثبت خود نوشت. تاثیر عملكرد دولت در بالا آمدن تراز آبی دریاچه را با عینك خوش‌بینی هم نگاه كنیم، یك یا دوسانت است و بقیه آن را باید پای بارش‌های خوب گذشته نوشت.»
وعده: مقابله با آلودگی هوای كلانشهرها
موضوع آلودگی هوای كلانشهرها اگر 10 سال پیش موضوعی ویژه حامیان محیط‌زیست بود، حالا تبدیل به یك مطالبه عمومی شده است. چراكه حالا برای بسیاری تاثیر هوای آلوده بر سلامتی مردم روشن‌تر از گذشته است. در فهرست وعده‌های دولتی، مقابله با آلودگی هوای كلانشهرها از موارد پرتكراری است كه از زبان رئیس دولت عنوان شده، اما چقدر توانسته در تحقق این وعده طی دو دوره ریاست جمهوری‌اش موفق باشد. یوسف رشیدی، كارشناس این حوزه و استاد دانشگاه معتقد است دولت درمجموع، در این زمینه نتوانسته است به وعده‌هایش عمل كند. او به جام‌جم می‌گوید: «در بخش‌هایی ما كیفیت ارتقای سوخت و استاندارد خودروها را داشته‌ایم، اما از سوی دیگر بحث مهمی همچون اسقاط خودروهای فرسوده بعد از ممنوعیت واردات خودرو به كلی مسكوت ماند و هیچ فكر و تدبیری برای آن صورت نگرفت و خودروسازهای داخلی در این مساله اصلا كاری نكردند. در این حوزه كارهای نمادین به جای كارهای بنیادین صورت گرفت، بحث نصب فیلتر دوده روی خودروها كه با اعتراض خودروسازها و تایید دولت فراموش شد یا به عنوان مثال از پیش فكر نشده بود كه مازوت با گوگرد كم تولید كنیم كه بتوانیم صادر كنیم.»
وعده: مقابله با گرد و غبار
مناطقی از این سرزمین همچنان گرفتار ریزگردها هستند و كانون ریزگردها به‌واسطه خشكسالی‌ها همچنان در حال گسترش است. همین ماجرا هم بخشی از وعده‌های محیط‌زیستی دولت بوده، به‌ویژه وقتی رئیس دولت در شهری مثل اهواز سخنرانی انتخاباتی انجام می‌دهد، آن هم برای مردمی كه با پوست و گوشت‌شان تاثیر ریزگردها را هر سال حس می‌كنند. این وعده اما حتی به شكل آشكاری از سوی دولت نقض می‌شود، نمونه آشكار این نقض وعده در لایحه بودجه 1400 هویداست. لایحه‌ای كه هیچ ردیف بودجه مشخصی برای مقابله با ریزگردها، برای آن مشخص نشده است. معین‌الدین سعیدی، عضو فراكسیون محیط‌زیست مجلس هم معتقد است عملكرد دولت در حوزه ریزگردها قابل قبول نیست. او به جام‌جم می‌گوید: «مشكل دولت تنها عدم تخصیص بودجه برای این بخش نیست و این دولت حتی باوری به كارهای فرابخشی در این حوزه ندارد. ما همین حالا شاهد هستیم در منطقه سیستان به‌واسطه احداث سد كمال‌خان در افغانستان، مشكلاتی در بحث آب و افزایش ریزگردها خواهیم داشت. آیین‌نامه‌ای هم كه از سوی سازمان محیط‌زیست با 18 ماده تعیین شد، مبنی بر شناسایی و مقابله با كانون‌های ریزگردها كه متاسفانه در عمل شاهد اجرایی شدن آن نبوده‌ایم. این ناكارآمدی تا حدی بوده كه حتی گزاره‌هایی از سوی مسؤولان شنیده می‌شود، مبنی بر این‌كه مردم باید با ریزگردها كنار بیایند! به نظرم عملكرد ستاد مقابله با ریزگردها به هیچ عنوان قابل قبول نبوده است.»
وعده: احیاء و بهبود وضعیت تالاب‌های كشور
در حالی كنوانسیون رامسر به عنوان اولین كنوانسیون محیط‌زیستی جهان، افتخارش به نام ایران سند خورده كه در حال حاضر ایران یكی از بدترین وضعیت‌های تالابی در جهان را دارد. این‌كه ایرانیان در نیم‌قرن پیش پرچم‌دار توجه به تالاب‌ها در جهان بودند و امروز وضعیت تالاب‌های‌شان تا این حد تاسف‌آور و ناامید‌كننده است، شرم‌آور است. در حال حاضر هیچ‌كدام از تالاب‌های ایران وضعیت خوبی ندارند؛ از گاوخونی گرفته تا بختگان و انزلی و مهارلو. محمد درویش، فعال محیط‌زیست می‌گوید: «اگر گاوخونی در پایاب زاینده‌رود خشك‌شده، به این دلیل است كه سازمان حفاظت محیط‌زیست نتوانسته حقابه تالاب‌ها را مقدم بر حقابه كشاورزی و صنعت، برای تالاب گاوخونی فراهم كند. اگر تالاب بختگان در استان فارس به همراه كمجان و طشك خشك شده، به دلیل این است كه ما اجازه داده‌ایم تا همزمان سد‌های درودزن، ملاصدرا و سیوند ساخته شود و شریان حیاتی دو رودخانه كر و سیوند قطع شود.» به باور او «چیزی كه خیلی عیان است كوتاهی سازمان حفاظت محیط‌زیست، درباره تامین حقابه لازم برای تالاب‌های كشور است. همین ماجرا در مورد دریاچه ارژن، دریاچه پریشان و نیز در مورد تالاب مهارلو صدق می‌كند و متاسفانه حاكمیت ایران، عملا به چیزی به‌نام حقابه محیط‌زیستی تالاب‌ها وقعی نگذاشته است.»
وعده: جلب مشاركت مردم در حفاظت از محیط‌زیست
گستردگی حوزه محیط‌زیست، سبب شده كه مطالبات فعالان این حوزه نیز از دولت گسترده باشد. به طوری كه گفته می‌شود در فراخوان چندین سال پیش دولت روحانی از سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان محیط‌زیست، برای ارسال مطالبات خود به طور مكتوب ۱۱ هزار مطالبه به دفتر مشاركت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست رسیده است. اما چقدر دولت در جلب مشاركت مردم توانسته است موفق باشد؟ پژوهشی كه چند سال پیش در دانشگاه شهید بهشتی در این حوزه صورت گرفته، نشان می‌دهد سازمان‌های دست‌اندركار، ظرفیت و مهارت لازم را برای جلب مشاركت مردمی ندارند و از سویی دیگر قوانین شفاف و جامعی هم برای حمایت از مشاركت مردمی در كشور تدوین نشده است. نشانه آشكار دیگر در ناموفق بودن دولت در حوزه جلب مشاركت‌های مردمی هم این كه در سازمان حفاظت محیط‌زیست دفتری به نام دفتر مشاركت‌های مردمی وجود داشت كه آن را هم عیسی كلانتری، رئیس این سازمان تعطیل كرد!
وعده: رعایت الزامات زیست‌محیطی در دولت
حرف زدن از تعهد دولت در برابر محیط‌زیست در مورد دولت تدبیر و امید به شوخی می‌ماند. از اصرار عجیب و لجوجانه‌اش در موضوع انتقال آب بگیرید تا تمام ضربه‌هایی كه به نام توسعه بر طبیعت ایران وارد كرد، به همین دلیل است كه باور داریم اعتقاد به تحقق این وعده، فقط یك شوخی تلخ است. محمد درویش می‌گوید: «ما در همه مؤلفه‌های حوزه محیط‌زیست سقوط كرده‌ایم. از حوزه تنوع زیستی و حوزه آلودگی هوا گرفته تا آلودگی خاك، فرسایش خاك، منابع آبی و.... البته در برخی حوزه‌ها ركوردشكن هستیم. در فرونشست زمین به دلایل متعدد؛ از جمله برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی ركورددار جهان هستیم. در حوزه بیابان‌زایی و تالاب‌زدایی نیز ركورد در اختیار ماست.»
وعده: اصلاح الگوی مصرف آب
«مشكل كم‌آبی كشور جدی است. باید با اصلاح الگوی مصرف و اصلاح الگوی كشت، از منابع آب كشور حفاظت كنیم» این توییت چهار سال پیش معاون‌اول رئیس‌جمهوری دولتی است كه مدعی است توانسته وعده اصلاح الگوی مصرف آب را محقق كند! دولتی كه به جای تحقق همین وعده، مدام به دنبال طرح‌های مخرب و خیال‌پردازانه‌ای همچون انتقال آب دریای عمان به مشهد و انتقال آب دریای خزر به سمنان بوده است. تنها زمانی موضوع اصلاح الگوی مصرف آب برای دولت تدبیر و امید اولویت شد كه جامعه گرفتار یك بیماری همه‌گیر به نام كرونا بود كه در آن مصرف درست آب به دلیل رعایت اصول بهداشتی، مهم به نظر می‌رسید. آذرماه سال گذشته بالاخره هیات وزیران به پیشنهاد وزات نیرو درخصوص بهینه‌سازی مصرف آب و تشویق مشتركان كم‌مصرف خانگی این لایحه را تصویب كرد تا عملا اولین گام مهم دولت در تحقق وعده خود، در ماه‌های پایانی دولت به‌اجبار رقم بخورد.
وعده: احیای شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست
بسیاری معتقدند كه جایگاه و ساختار سازمان حفاظت محیط‌زیست در كشور، یكی از مشكلات این سازمان در انجام ماموریت‌هایش است. به همین دلیل آنها باور داشتند احیای شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست توانسته بسیاری از این مشكلات را حل كند. اگر مساله تخریب‌ها در محیط‌زیست كشور را بررسی كنیم، بخش قابل توجهی از این تخریب‌ها، اتفاقا توسط دستگاه‌های اجرایی و نهادهای دولتی صورت می‌گیرد. یعنی تصمیماتی كه اتخاذ می‌شود، كمتر با مصالح محیط‌زیست كشور سازگار است. در همین شرایط و قوانین موجود، یكی از راهكارهای برون‌رفت از چنین وضعیتی، احیای شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست است. چراكه در شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست، افرادی از بیرون بدنه دولت، اعم از نماینده سازمان‌های مردمی و چهره‌های دانشگاهی حضور دارند و در چنین شرایطی، فرآیند تصمیم‌گیری معتدل خواهد شد. هر چند این قصه منتقدانی هم دارد، منتقدانی كه باور دارند جلسات این شورا منظم برگزار نمی شود و نتوانسته عملا به كم شدن مشكلات كمكی نكرده است.
احیای دریاچه ارومیه از منظر فراوانی، یكی از پركاربردترین وعده‌ها در سخنرانی‌های انتخاباتی حسن روحانی بوده است. پس از پوشیدن ردای ریاست جمهوری هم او اولین مصوبه دولت خود را به احیای این دریاچه اختصاص داد تا دل بسیاری از دوستداران طبیعت ایران به این اقدام خوش باشد. اما آیا این وعده پس از حدود هشت سال محقق شده است؟ محمدرضا فاطمی، كارشناس اكوبیولوژی آب و دریا معتقد است دولت در راستای احیای دریاچه ارومیه اقدام به اختراع دوباره چرخ كرده است. او به جام‌جم می‌گوید: «برای احیای دریاچه ارومیه بیش از هر پروژه دیگری طرح و برنامه تكراری تعیین كردیم. تمام زمان را صرف برنامه‌ریزی‌های تكراری كردیم كه از قبل مشخص بود. اما برای اجرای همان طرح و برنامه‌ها هیچ اراده‌ای وجود نداشت. از وعده تصفیه‌خانه‌ای كه قرار بود تاسیس شود و نشد، بگیرید تا وعده افتتاح پروژه تونل انتقال آب از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه، به عنوان شاخص‌ترین پروژه كه همچنان اجرا نشده است.» این كارشناس معتقد است مهم‌ترین وعده دولت در حوزه محیط‌زیست كه همان احیای دریاچه ارومیه باشد، محقق نشده است. او می‌گوید اقبال دولت، ترسالی دو سال پیش بود كه باعث بالا آمدن تراز آبی دریاچه شد و به شكل عجیبی دولت آن را پای عملكرد مثبت خود نوشت. تاثیر عملكرد دولت در بالا آمدن تراز آبی دریاچه را با عینك خوش‌بینی هم نگاه كنیم، یك یا دوسانت است و بقیه آن را باید پای بارش‌های خوب گذشته نوشت.»
وعده: مقابله با آلودگی هوای كلانشهرها
موضوع آلودگی هوای كلانشهرها اگر 10 سال پیش موضوعی ویژه حامیان محیط‌زیست بود، حالا تبدیل به یك مطالبه عمومی شده است. چراكه حالا برای بسیاری تاثیر هوای آلوده بر سلامتی مردم روشن‌تر از گذشته است. در فهرست وعده‌های دولتی، مقابله با آلودگی هوای كلانشهرها از موارد پرتكراری است كه از زبان رئیس دولت عنوان شده، اما چقدر توانسته در تحقق این وعده طی دو دوره ریاست جمهوری‌اش موفق باشد. یوسف رشیدی، كارشناس این حوزه و استاد دانشگاه معتقد است دولت درمجموع، در این زمینه نتوانسته است به وعده‌هایش عمل كند. او به جام‌جم می‌گوید: «در بخش‌هایی ما كیفیت ارتقای سوخت و استاندارد خودروها را داشته‌ایم، اما از سوی دیگر بحث مهمی همچون اسقاط خودروهای فرسوده بعد از ممنوعیت واردات خودرو به كلی مسكوت ماند و هیچ فكر و تدبیری برای آن صورت نگرفت و خودروسازهای داخلی در این مساله اصلا كاری نكردند. در این حوزه كارهای نمادین به جای كارهای بنیادین صورت گرفت، بحث نصب فیلتر دوده روی خودروها كه با اعتراض خودروسازها و تایید دولت فراموش شد یا به عنوان مثال از پیش فكر نشده بود كه مازوت با گوگرد كم تولید كنیم كه بتوانیم صادر كنیم.»
وعده: مقابله با گرد و غبار
مناطقی از این سرزمین همچنان گرفتار ریزگردها هستند و كانون ریزگردها به‌واسطه خشكسالی‌ها همچنان در حال گسترش است. همین ماجرا هم بخشی از وعده‌های محیط‌زیستی دولت بوده، به‌ویژه وقتی رئیس دولت در شهری مثل اهواز سخنرانی انتخاباتی انجام می‌دهد، آن هم برای مردمی كه با پوست و گوشت‌شان تاثیر ریزگردها را هر سال حس می‌كنند. این وعده اما حتی به شكل آشكاری از سوی دولت نقض می‌شود، نمونه آشكار این نقض وعده در لایحه بودجه 1400 هویداست. لایحه‌ای كه هیچ ردیف بودجه مشخصی برای مقابله با ریزگردها، برای آن مشخص نشده است. معین‌الدین سعیدی، عضو فراكسیون محیط‌زیست مجلس هم معتقد است عملكرد دولت در حوزه ریزگردها قابل قبول نیست. او به جام‌جم می‌گوید: «مشكل دولت تنها عدم تخصیص بودجه برای این بخش نیست و این دولت حتی باوری به كارهای فرابخشی در این حوزه ندارد. ما همین حالا شاهد هستیم در منطقه سیستان به‌واسطه احداث سد كمال‌خان در افغانستان، مشكلاتی در بحث آب و افزایش ریزگردها خواهیم داشت. آیین‌نامه‌ای هم كه از سوی سازمان محیط‌زیست با 18 ماده تعیین شد، مبنی بر شناسایی و مقابله با كانون‌های ریزگردها كه متاسفانه در عمل شاهد اجرایی شدن آن نبوده‌ایم. این ناكارآمدی تا حدی بوده كه حتی گزاره‌هایی از سوی مسؤولان شنیده می‌شود، مبنی بر این‌كه مردم باید با ریزگردها كنار بیایند! به نظرم عملكرد ستاد مقابله با ریزگردها به هیچ عنوان قابل قبول نبوده است.»
وعده: احیاء و بهبود وضعیت تالاب‌های كشور
در حالی كنوانسیون رامسر به عنوان اولین كنوانسیون محیط‌زیستی جهان، افتخارش به نام ایران سند خورده كه در حال حاضر ایران یكی از بدترین وضعیت‌های تالابی در جهان را دارد. این‌كه ایرانیان در نیم‌قرن پیش پرچم‌دار توجه به تالاب‌ها در جهان بودند و امروز وضعیت تالاب‌های‌شان تا این حد تاسف‌آور و ناامید‌كننده است، شرم‌آور است. در حال حاضر هیچ‌كدام از تالاب‌های ایران وضعیت خوبی ندارند؛ از گاوخونی گرفته تا بختگان و انزلی و مهارلو. محمد درویش، فعال محیط‌زیست می‌گوید: «اگر گاوخونی در پایاب زاینده‌رود خشك‌شده، به این دلیل است كه سازمان حفاظت محیط‌زیست نتوانسته حقابه تالاب‌ها را مقدم بر حقابه كشاورزی و صنعت، برای تالاب گاوخونی فراهم كند. اگر تالاب بختگان در استان فارس به همراه كمجان و طشك خشك شده، به دلیل این است كه ما اجازه داده‌ایم تا همزمان سد‌های درودزن، ملاصدرا و سیوند ساخته شود و شریان حیاتی دو رودخانه كر و سیوند قطع شود.» به باور او «چیزی كه خیلی عیان است كوتاهی سازمان حفاظت محیط‌زیست، درباره تامین حقابه لازم برای تالاب‌های كشور است. همین ماجرا در مورد دریاچه ارژن، دریاچه پریشان و نیز در مورد تالاب مهارلو صدق می‌كند و متاسفانه حاكمیت ایران، عملا به چیزی به‌نام حقابه محیط‌زیستی تالاب‌ها وقعی نگذاشته است.»
وعده: جلب مشاركت مردم در حفاظت از محیط‌زیست
گستردگی حوزه محیط‌زیست، سبب شده كه مطالبات فعالان این حوزه نیز از دولت گسترده باشد. به طوری كه گفته می‌شود در فراخوان چندین سال پیش دولت روحانی از سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان محیط‌زیست، برای ارسال مطالبات خود به طور مكتوب ۱۱ هزار مطالبه به دفتر مشاركت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست رسیده است. اما چقدر دولت در جلب مشاركت مردم توانسته است موفق باشد؟ پژوهشی كه چند سال پیش در دانشگاه شهید بهشتی در این حوزه صورت گرفته، نشان می‌دهد سازمان‌های دست‌اندركار، ظرفیت و مهارت لازم را برای جلب مشاركت مردمی ندارند و از سویی دیگر قوانین شفاف و جامعی هم برای حمایت از مشاركت مردمی در كشور تدوین نشده است. نشانه آشكار دیگر در ناموفق بودن دولت در حوزه جلب مشاركت‌های مردمی هم این كه در سازمان حفاظت محیط‌زیست دفتری به نام دفتر مشاركت‌های مردمی وجود داشت كه آن را هم عیسی كلانتری، رئیس این سازمان تعطیل كرد!
وعده: رعایت الزامات زیست‌محیطی در دولت
حرف زدن از تعهد دولت در برابر محیط‌زیست در مورد دولت تدبیر و امید به شوخی می‌ماند. از اصرار عجیب و لجوجانه‌اش در موضوع انتقال آب بگیرید تا تمام ضربه‌هایی كه به نام توسعه بر طبیعت ایران وارد كرد، به همین دلیل است كه باور داریم اعتقاد به تحقق این وعده، فقط یك شوخی تلخ است. محمد درویش می‌گوید: «ما در همه مؤلفه‌های حوزه محیط‌زیست سقوط كرده‌ایم. از حوزه تنوع زیستی و حوزه آلودگی هوا گرفته تا آلودگی خاك، فرسایش خاك، منابع آبی و.... البته در برخی حوزه‌ها ركوردشكن هستیم. در فرونشست زمین به دلایل متعدد؛ از جمله برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی ركورددار جهان هستیم. در حوزه بیابان‌زایی و تالاب‌زدایی نیز ركورد در اختیار ماست.»
وعده: اصلاح الگوی مصرف آب
«مشكل كم‌آبی كشور جدی است. باید با اصلاح الگوی مصرف و اصلاح الگوی كشت، از منابع آب كشور حفاظت كنیم» این توییت چهار سال پیش معاون‌اول رئیس‌جمهوری دولتی است كه مدعی است توانسته وعده اصلاح الگوی مصرف آب را محقق كند! دولتی كه به جای تحقق همین وعده، مدام به دنبال طرح‌های مخرب و خیال‌پردازانه‌ای همچون انتقال آب دریای عمان به مشهد و انتقال آب دریای خزر به سمنان بوده است. تنها زمانی موضوع اصلاح الگوی مصرف آب برای دولت تدبیر و امید اولویت شد كه جامعه گرفتار یك بیماری همه‌گیر به نام كرونا بود كه در آن مصرف درست آب به دلیل رعایت اصول بهداشتی، مهم به نظر می‌رسید. آذرماه سال گذشته بالاخره هیات وزیران به پیشنهاد وزات نیرو درخصوص بهینه‌سازی مصرف آب و تشویق مشتركان كم‌مصرف خانگی این لایحه را تصویب كرد تا عملا اولین گام مهم دولت در تحقق وعده خود، در ماه‌های پایانی دولت به‌اجبار رقم بخورد.
وعده: احیای شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست
بسیاری معتقدند كه جایگاه و ساختار سازمان حفاظت محیط‌زیست در كشور، یكی از مشكلات این سازمان در انجام ماموریت‌هایش است. به همین دلیل آنها باور داشتند احیای شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست توانسته بسیاری از این مشكلات را حل كند. اگر مساله تخریب‌ها در محیط‌زیست كشور را بررسی كنیم، بخش قابل توجهی از این تخریب‌ها، اتفاقا توسط دستگاه‌های اجرایی و نهادهای دولتی صورت می‌گیرد. یعنی تصمیماتی كه اتخاذ می‌شود، كمتر با مصالح محیط‌زیست كشور سازگار است. در همین شرایط و قوانین موجود، یكی از راهكارهای برون‌رفت از چنین وضعیتی، احیای شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست است. چراكه در شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست، افرادی از بیرون بدنه دولت، اعم از نماینده سازمان‌های مردمی و چهره‌های دانشگاهی حضور دارند و در چنین شرایطی، فرآیند تصمیم‌گیری معتدل خواهد شد. هر چند این قصه منتقدانی هم دارد، منتقدانی كه باور دارند جلسات این شورا منظم برگزار نمی شود و نتوانسته عملا به كم شدن مشكلات كمكی نكرده است.
