ماجرای تعرفه‌های جریان‌سازی در شبكه‌های اجتماعی
پول بده، جریان‌ساز شو...
«تبلیغ نداریم، پست ارسالی در كانال قرار نمی‌گیرد، این كانال هیچ‌گونه جهتگیری ندارد و ... » این تنها سه مورد از چند عبارتی است كه در برخی از كانال‌های پرطرفدار تلگرامی نوشته می‌شود و این تصور را به مخاطب القا می‌كند كه ادمین این كانال بدون هیچ گونه جهتگیری، برخی مطالب را در كانال خود قرار می‌دهد، اما تا به حال به این فكر كرده‌اید آیا واقعا حقیقت ماجرا همین است و یك رسانه در تلگرام، اینستاگرام و توییتر فقط در راه رضای خدا یك جریان یا شخص را گاهی تا حد اعلا بالا می‌برد و تمامی اذهان را به سمت او می‌چرخاند یا برعكس، گاهی به‌سرعت زمین می‌زند و همگان را علیه او تجمیع می‌كند؟ هرچند ممكن است در این گزارش هم ما به بدبینی متهم شویم اما واقعیت این است كه پشت‌پرده برخی جریان‌سازی‌ها در شبكه‌های مجازی لزوما آن چیزی نیست كه ما و شما می‌بینیم!
داستان یك رسالت
طبق نظریه‌های رسانه‌ای، همراه كردن مخاطبان با خود، یكی از اصلی‌ترین مأموریت رسانه‌ها به‌شمار می‌رود و رسانه‌ها بدون تأثیر بر فكر یا رفتار مخاطبان هدف، رسانه‌های زنده نیستند و فقط شمایل یك رسانه را دارند. بنابراین «جریان‌سازی» یكی از
مهم ترین كارهایی است كه یك رسانه می‌تواند برای رسیدن به این مقصود، انجام دهد. نكته دیگر این است كه شایعه، انگاره‌سازی، اقناع و كمپین از جمله تكنیك‌های جریان‌سازی است كه یك رسانه می‌تواند به وسیله آن، مخاطب را با خود همراه سازد. نكته دیگر اما مهم‌ترین رسانه‌های جریان‌ساز در ایران هستند كه در این عصر، این عنوان بدون‌شك به شبكه‌های مجازی تعلق می‌گیرد. توییتر، اینستاگرام، تلگرام و ...حالا تصور كنید اگر یك نفر بخواهد جریان‌ساز باشد ولی رسانه‌اش را نداشته باشد با این حال آن‌قدر قدرت دارد كه در این حالت تصمیم می‌گیرد با پول جریان‌سازی كند. اتفاقی كه تحقیقات جام‌جم نشان می‌دهد در این روزها اصلا كم نیست.
جریان‌سازی از توییتر
شهریور امسال بود كه محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات در مصاحبه‌ای به شكل صریح اعلام كرد: «رسانه‌ها در دنیا و در فضای نوین دچار تحول بزرگی شده است و بدون هیچ تردید می‌گویم كه خبرها و خط‌دهی از فضای مجازی و به‌خصوص توییتر شكل می‌گیرد. مطالب در این شبكه مجازی برای یك درصدی از جامعه كه در آنجا حضور دارند، گفته و پرداخته می‌شود و بعد از تبادل نظر به رسانه‌ها می‌رسد. من به شخصه در فضای رسانه‌ای نوین در توییتر و اینستاگرام فعالم ولی مراقب جریان‌سازی نیز هستم و می‌دانم چه كسی با منشن كردن یك متن با ۴۰ آی‌دی مختلف دنبال جریان‌سازی است و چه كسی مطلبی را به‌درستی و بحق بیان كرده است.» این صحبت وزیر ارتباطات دقیقا همان چیزی است كه ما در این گزارش با جزئیات بیشتر به آن خواهیم پرداخت. توییتر به عنوان یك شبكه اجتماعی فعال این قابلیت دارد و خوراك برخی رسانه‌ها را تامین می‌كند. نكته دیگر این است كه برخی كاربران توییتر كه اصطلاحا شاخ توییتر نامیده می‌شوند، با دریافت مبلغی كه كم هم نیست، حاضرند درباره یك موضوع مشخص توییت كنند و همان توییت را در رسانه‌های دیگر و به‌خصوص تلگرام پخش می‌كنند تا به‌تدریج و در اثر دست به دست شدن زیاد، تبدیل به یك جریان شود. نكته‌ای كه البته برخی اینستاگرامرها هم انجام می‌دهند و این كار را تبدیل به كسب و كار خود كرده‌اند و به وسیله آن ارتزاق می‌كنند!
پروموت‌های غیرمردمی!
شبكه‌های اجتماعی در فضای مجازی ظرفیت بالایی برای بسیاری از گروه‌ها فراهم كرده است تا آنها از این طریق بتوانند نظرات خود را در حلقه‌های همفكر نشر دهند و گروه‌های بزرگ‌تر و پایدارتر ایجاد كنند. در همین حال كم نیست زمان‌هایی كه در فضای مجازی شاهد بازتاب برخی اخبار و حوادث به شكل برجسته‌تر هستیم. در این فضا با یك رویكرد از پیش تعیین شده، برخی جریانات تقویت شده و برخی دیگر نیز به حاشیه رانده می‌شوند تا همگرایی و انسجام لازم برای حركت در مسیر مورد انتظار برنامه‌ریزان آن قرار گیرد. خواه این جریان حمایت و یا نقد یك كاندیدای انتخاباتی باشد و خواه تبلیغ یك تئاتر در كشور! نكته دیگر این است كه بسیاری از آنها اصرار دارند این تبلیغ نظر شخصی‌شان است و پولی در ازای آن دریافت نمی‌كنند، هرچند ممكن است درصد كمی هم این‌طور باشند، اما نتایج تحقیقات ما نشان داد كه نمی‌توان منكر باندبازی برخی از كاربران توییتر و جریان‌سازی آنها از طریق این رسانه و تلگرام شد. این مساله به‌سادگی نشان می‌دهد كه بسیاری از برندینگ‌ها و تبلیغات آن مشخصا با پول‌های كلان شكل می‌گیرد و خودجوش و مردمی نیست!
از 4 تا 7 میلیون تومان
این تنها یك نمونه از تعرفه‌های كمپین تبلیغاتی یک كانال پرطرفدار تلگرام است! در پكیج شماره یك آن كه قیمتی حدود هفت میلیون تومان دارد، 15 نفر از شاخ‌های توییتر به انتخاب شما، درباره موضوع مدنظرتان دو توییت و دو ریتوییت می‌كنند و ادمین آن كانال برخی از این توییت‌ها را در كانال خود قرار می‌دهد تا تبدیل به یك جریان شود! و به این ترتیب است كه شما می‌بینید یك موضوع كه ممكن است از نظر شما بی‌اهمیت باشد، تبدیل به یك جریان در كشور می‌شود كه بسیاری از مردم از طریق شبكه‌های اجتماعی خود آن را خوانده‌اند و درباره آن صحبت می‌كنند.
شغلی به نام فروش اعضای كانال
چند وقت پیش مصاحبه‌ای با یكی از افرادی كه شغلش فروش اعضا به كانال‌ها و تبلیغ برای مافیاست، منتشر شد كه البته به مذاق خیلی‌ها خوش نیامد! این فروشنده كه با نام كامران در تلگرام فعالیت می‌كرد، مدعی شد مهندسی عمران خوانده، اما از طریق اینترنت امرار معاش می‌كند و ماهی حدود 40 میلیون تومان درآمد دارد. كامران ادعا كرده بود پس از این‌كه با صاحبان قدرت درخصوص یك ماجرای خاص به توافق رسیدند، او برای كانالی كه آنها می‌گویند، ممبر یا عضو خریداری می‌كند و از این راه امرار معاش می‌كند. بخشی از صحبت‌های او را بخوانید: «موضوع مهم در این كار اعتبار است. من روزانه بالای ۳۰۰ مراجعه‌كننده دارم كه می‌خواهند گروه ثبت كنند، خیلی از آنها
۱۶ تا ۲۳ ساله هستند و حتی ممكن است كارت اعتباری نداشته باشند.
بسیاری از آنها هم در توییتر عضو هستند. بیشتر درخواست‌های من برای صاحبان موسیقی است كه می‌خواهند كارشان دیده شود. چند نمونه از نامزدهای انتخابات مختلف هم درخواست ممبرهای واقعی داشتند كه كارشان دیده شود. من هم در قبال كارم پول می‌گیرم، برای آنها ممبر می‌خرم و در كانال‌ها برایشان تبلیغ می‌كنم. حقوق دریافتی‌ام هم حدود سه برابر پولی است كه ممكن بود از مهندسی عمران نصیبم شود.»
مشاوره تبلیغ در تلگرام
شاید جالب باشد اگر بدانید، ادمین‌های چند كانال تلگرام به غیر از درآمدی كه از تلگرام دارند، از اینستاگرام هم برای تبلیغ‌های سفارشی استفاده می‌كنند. از نظر برخی از آنها در اینستاگرام مخاطب می‌تواند از روش‌های مختلف شما را پیدا كند. علاوه براین، محوربودن تصویر، چنانچه جذابیت نیز داشته باشد بر افزایش مخاطب اثرگذار است.
در عین حال تكنیك‌هایی در اینستاگرام وجود دارد، مانند نحوه استفاده از هشتك‌ها كه قابلیت آن نسبت به دیگر شبكه‌های اجتماعی بیشتر است. اگر شما راجع به موضوعی مطلب یا عكس دارید افراد زیادی می‌توانند شما را پیدا كنند. اگر محصولی دارید و تصویر آن را ارائه كنید، حالت بازاریابی ویروسی در اینجا كاربردی‌تر است؛ یعنی افراد به‌راحتی می‌توانند محصول را به هم معرفی كرده و سریع‌تر منتشر می‌شود. بنابر این بسیاری از افراد برای رسیدن هرچه بهتر به اهدافشان از اینستاگرام استفاده می‌كنند. البته این بدین معنا نیست كه از كاربری‌های دیگر شبكه‌های اجتماعی غافلند و یقینا بهتر از همه ما كاربری‌های توییتر و تلگرام را هم می‌شناسند! نام دیگر این شغل مشاور تبلیغ در شبكه‌های اجتماعی است كه تمامی اطلاعات آن با یك جست‌و‌جو
به دست می‌آید.
عقل را واسطه كنیم
یكی دیگر از كانال‌های تلگرام كه برخی توییت‌های كاربران پرطرفدار توییتر را بازنشر می‌دهد، ادمینی دارد كه ماهی30 تا 50 میلیون تومان درآمد دارد و این پول تنها از طریق تبلیغ و پروموت یك جریان به‌خصوص اتفاق می‌افتد. ادمین این كانال مدعی شده بود تنها روزی دو تبلیغ در كانالش می‌گذارد و بیش از این هم احتیاج ندارد، شماره كارت خود را به صاحبان قدرت و پول می‌دهد و آنها هم از بازدهی بالای این جریان از او تشكر می‌كنند.
كنكور، جریان‌های انتخاباتی، یك نامزد مشخص، مافیای ورزشی و سینمایی و ... همه اینها مسائلی هستند كه جریان می‌سازند و برخی افراد در این عرصه با پول می‌خواهند عقل شما را بخرند. ایمان داشته باشیم برخی جریان‌ها لزوما درست نیست، پولش را دیگران می‌خورند...
طبق نظریه‌های رسانه‌ای، همراه كردن مخاطبان با خود، یكی از اصلی‌ترین مأموریت رسانه‌ها به‌شمار می‌رود و رسانه‌ها بدون تأثیر بر فكر یا رفتار مخاطبان هدف، رسانه‌های زنده نیستند و فقط شمایل یك رسانه را دارند. بنابراین «جریان‌سازی» یكی از
مهم ترین كارهایی است كه یك رسانه می‌تواند برای رسیدن به این مقصود، انجام دهد. نكته دیگر این است كه شایعه، انگاره‌سازی، اقناع و كمپین از جمله تكنیك‌های جریان‌سازی است كه یك رسانه می‌تواند به وسیله آن، مخاطب را با خود همراه سازد. نكته دیگر اما مهم‌ترین رسانه‌های جریان‌ساز در ایران هستند كه در این عصر، این عنوان بدون‌شك به شبكه‌های مجازی تعلق می‌گیرد. توییتر، اینستاگرام، تلگرام و ...حالا تصور كنید اگر یك نفر بخواهد جریان‌ساز باشد ولی رسانه‌اش را نداشته باشد با این حال آن‌قدر قدرت دارد كه در این حالت تصمیم می‌گیرد با پول جریان‌سازی كند. اتفاقی كه تحقیقات جام‌جم نشان می‌دهد در این روزها اصلا كم نیست.
جریان‌سازی از توییتر
شهریور امسال بود كه محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات در مصاحبه‌ای به شكل صریح اعلام كرد: «رسانه‌ها در دنیا و در فضای نوین دچار تحول بزرگی شده است و بدون هیچ تردید می‌گویم كه خبرها و خط‌دهی از فضای مجازی و به‌خصوص توییتر شكل می‌گیرد. مطالب در این شبكه مجازی برای یك درصدی از جامعه كه در آنجا حضور دارند، گفته و پرداخته می‌شود و بعد از تبادل نظر به رسانه‌ها می‌رسد. من به شخصه در فضای رسانه‌ای نوین در توییتر و اینستاگرام فعالم ولی مراقب جریان‌سازی نیز هستم و می‌دانم چه كسی با منشن كردن یك متن با ۴۰ آی‌دی مختلف دنبال جریان‌سازی است و چه كسی مطلبی را به‌درستی و بحق بیان كرده است.» این صحبت وزیر ارتباطات دقیقا همان چیزی است كه ما در این گزارش با جزئیات بیشتر به آن خواهیم پرداخت. توییتر به عنوان یك شبكه اجتماعی فعال این قابلیت دارد و خوراك برخی رسانه‌ها را تامین می‌كند. نكته دیگر این است كه برخی كاربران توییتر كه اصطلاحا شاخ توییتر نامیده می‌شوند، با دریافت مبلغی كه كم هم نیست، حاضرند درباره یك موضوع مشخص توییت كنند و همان توییت را در رسانه‌های دیگر و به‌خصوص تلگرام پخش می‌كنند تا به‌تدریج و در اثر دست به دست شدن زیاد، تبدیل به یك جریان شود. نكته‌ای كه البته برخی اینستاگرامرها هم انجام می‌دهند و این كار را تبدیل به كسب و كار خود كرده‌اند و به وسیله آن ارتزاق می‌كنند!
پروموت‌های غیرمردمی!
شبكه‌های اجتماعی در فضای مجازی ظرفیت بالایی برای بسیاری از گروه‌ها فراهم كرده است تا آنها از این طریق بتوانند نظرات خود را در حلقه‌های همفكر نشر دهند و گروه‌های بزرگ‌تر و پایدارتر ایجاد كنند. در همین حال كم نیست زمان‌هایی كه در فضای مجازی شاهد بازتاب برخی اخبار و حوادث به شكل برجسته‌تر هستیم. در این فضا با یك رویكرد از پیش تعیین شده، برخی جریانات تقویت شده و برخی دیگر نیز به حاشیه رانده می‌شوند تا همگرایی و انسجام لازم برای حركت در مسیر مورد انتظار برنامه‌ریزان آن قرار گیرد. خواه این جریان حمایت و یا نقد یك كاندیدای انتخاباتی باشد و خواه تبلیغ یك تئاتر در كشور! نكته دیگر این است كه بسیاری از آنها اصرار دارند این تبلیغ نظر شخصی‌شان است و پولی در ازای آن دریافت نمی‌كنند، هرچند ممكن است درصد كمی هم این‌طور باشند، اما نتایج تحقیقات ما نشان داد كه نمی‌توان منكر باندبازی برخی از كاربران توییتر و جریان‌سازی آنها از طریق این رسانه و تلگرام شد. این مساله به‌سادگی نشان می‌دهد كه بسیاری از برندینگ‌ها و تبلیغات آن مشخصا با پول‌های كلان شكل می‌گیرد و خودجوش و مردمی نیست!
از 4 تا 7 میلیون تومان
این تنها یك نمونه از تعرفه‌های كمپین تبلیغاتی یک كانال پرطرفدار تلگرام است! در پكیج شماره یك آن كه قیمتی حدود هفت میلیون تومان دارد، 15 نفر از شاخ‌های توییتر به انتخاب شما، درباره موضوع مدنظرتان دو توییت و دو ریتوییت می‌كنند و ادمین آن كانال برخی از این توییت‌ها را در كانال خود قرار می‌دهد تا تبدیل به یك جریان شود! و به این ترتیب است كه شما می‌بینید یك موضوع كه ممكن است از نظر شما بی‌اهمیت باشد، تبدیل به یك جریان در كشور می‌شود كه بسیاری از مردم از طریق شبكه‌های اجتماعی خود آن را خوانده‌اند و درباره آن صحبت می‌كنند.
شغلی به نام فروش اعضای كانال
چند وقت پیش مصاحبه‌ای با یكی از افرادی كه شغلش فروش اعضا به كانال‌ها و تبلیغ برای مافیاست، منتشر شد كه البته به مذاق خیلی‌ها خوش نیامد! این فروشنده كه با نام كامران در تلگرام فعالیت می‌كرد، مدعی شد مهندسی عمران خوانده، اما از طریق اینترنت امرار معاش می‌كند و ماهی حدود 40 میلیون تومان درآمد دارد. كامران ادعا كرده بود پس از این‌كه با صاحبان قدرت درخصوص یك ماجرای خاص به توافق رسیدند، او برای كانالی كه آنها می‌گویند، ممبر یا عضو خریداری می‌كند و از این راه امرار معاش می‌كند. بخشی از صحبت‌های او را بخوانید: «موضوع مهم در این كار اعتبار است. من روزانه بالای ۳۰۰ مراجعه‌كننده دارم كه می‌خواهند گروه ثبت كنند، خیلی از آنها
۱۶ تا ۲۳ ساله هستند و حتی ممكن است كارت اعتباری نداشته باشند.
بسیاری از آنها هم در توییتر عضو هستند. بیشتر درخواست‌های من برای صاحبان موسیقی است كه می‌خواهند كارشان دیده شود. چند نمونه از نامزدهای انتخابات مختلف هم درخواست ممبرهای واقعی داشتند كه كارشان دیده شود. من هم در قبال كارم پول می‌گیرم، برای آنها ممبر می‌خرم و در كانال‌ها برایشان تبلیغ می‌كنم. حقوق دریافتی‌ام هم حدود سه برابر پولی است كه ممكن بود از مهندسی عمران نصیبم شود.»
مشاوره تبلیغ در تلگرام
شاید جالب باشد اگر بدانید، ادمین‌های چند كانال تلگرام به غیر از درآمدی كه از تلگرام دارند، از اینستاگرام هم برای تبلیغ‌های سفارشی استفاده می‌كنند. از نظر برخی از آنها در اینستاگرام مخاطب می‌تواند از روش‌های مختلف شما را پیدا كند. علاوه براین، محوربودن تصویر، چنانچه جذابیت نیز داشته باشد بر افزایش مخاطب اثرگذار است.
در عین حال تكنیك‌هایی در اینستاگرام وجود دارد، مانند نحوه استفاده از هشتك‌ها كه قابلیت آن نسبت به دیگر شبكه‌های اجتماعی بیشتر است. اگر شما راجع به موضوعی مطلب یا عكس دارید افراد زیادی می‌توانند شما را پیدا كنند. اگر محصولی دارید و تصویر آن را ارائه كنید، حالت بازاریابی ویروسی در اینجا كاربردی‌تر است؛ یعنی افراد به‌راحتی می‌توانند محصول را به هم معرفی كرده و سریع‌تر منتشر می‌شود. بنابر این بسیاری از افراد برای رسیدن هرچه بهتر به اهدافشان از اینستاگرام استفاده می‌كنند. البته این بدین معنا نیست كه از كاربری‌های دیگر شبكه‌های اجتماعی غافلند و یقینا بهتر از همه ما كاربری‌های توییتر و تلگرام را هم می‌شناسند! نام دیگر این شغل مشاور تبلیغ در شبكه‌های اجتماعی است كه تمامی اطلاعات آن با یك جست‌و‌جو
به دست می‌آید.
عقل را واسطه كنیم
یكی دیگر از كانال‌های تلگرام كه برخی توییت‌های كاربران پرطرفدار توییتر را بازنشر می‌دهد، ادمینی دارد كه ماهی30 تا 50 میلیون تومان درآمد دارد و این پول تنها از طریق تبلیغ و پروموت یك جریان به‌خصوص اتفاق می‌افتد. ادمین این كانال مدعی شده بود تنها روزی دو تبلیغ در كانالش می‌گذارد و بیش از این هم احتیاج ندارد، شماره كارت خود را به صاحبان قدرت و پول می‌دهد و آنها هم از بازدهی بالای این جریان از او تشكر می‌كنند.
كنكور، جریان‌های انتخاباتی، یك نامزد مشخص، مافیای ورزشی و سینمایی و ... همه اینها مسائلی هستند كه جریان می‌سازند و برخی افراد در این عرصه با پول می‌خواهند عقل شما را بخرند. ایمان داشته باشیم برخی جریان‌ها لزوما درست نیست، پولش را دیگران می‌خورند...
