بارشهای سیلآسا حیات را به دریاچه ارومیه و شوروشادی را به زندگی آذربایجانیها باز گرداند
نیمه خوشایند سیلاب های اخیر
هرچند بارندگیهای سیلآسای اخیر، صدمات و خسارات جانی و مالی فراوانی به برخی شهرها و روستاهای كشورمان وارد كرده، اما در عین حال باعث شده دریاچه ارومیه كه نفسهای آخر خود را میكشید، جانی دوباره بگیرد و شور و حالی بدمد در جان ساكنان مناطق و شهرهای اطرافش كه بی رمقی و كم جانی دریاچه، آنها را هم بی رمق و غمگین و بیحال و حوصله كرده بود. تراز آبی دریاچه ارومیه از روزهای نخست امسال درحال افزایش است و با هر سانت افزایش، تصویری جدید از طراوت و شور و شوق و زندگی جایگزین تصاویر خاك گرفته و شوره زارهای گذشته دریاچه میشود؛ شورهزارهای رو به پیشرفتی كه هر روز اشك و آه بیشتری از مردم منطقه میگرفت و امروز جایش را به آب و آبادانی و اشك شوق و گشت و گذار با قایقهای گردشگری داده است كه تا سواحل بندر شرفخانه هم پیش آمده است. آب دریاچه ارومیه تا جایی پیش آمده كه گردشگرانی كه تا همین چند وقت پیش، سواحل ترك خورده و خشك و قایقهای به خشكی نشسته، منظر دیدشان بود و باید تا دوردستها پیادهروی میكردند تا شاید قطرهای آب در دل كویر نمك مشاهده كنند، اكنون سواحل بنادری چون شرفخانه را پرآب میببینند و امید به داشتن تالابی پرآب و اكوسیستم و طبیعتی جان یافته و منطقه گردشگری رونق گرفته، دوباره در دلشان جوانه زده است.
شیوا پاسباز یكی از گردشگرانی است كه تعطیلات نوروز برای دیدن نگین آذربایجان، به دریاچه ارومیه سفر كرده بود. شیوا كه خودش شاد است و از شادی مسافران و گردشگران به واسطه بالاآمدن آب دریاچه بیشتر به وجد آمده، به جامجم میگوید: مردمی را دیده كه با تماشای بازگشت حیات به دریاچه، ناخودآگاه اشك شوق میریختند و گویی شاهد زنده شدن معجزهآسای عزیز خود بودهاند.
وی كه سال گذشته هم به همراه خانواده به قصد دریاچه ارومیه به آذربایجان سفر كرده، میگوید: تالاب بیجان و رمق سال گذشته كجا و این دریاچه پرآب و سرزنده و شاداب كجا؟!
بارشهای خوب در كنار اجرای طرحهای احیا
یوسف غفارزاده/ مدیرعامل آب منطقهای آذربایجان شرقی
تراز آبی دریاچه ارومیه 46 سانتی متر افزایش یافته است. تراز آبی این دریاچه سال گذشته 74/1270 متر بود كه این میزان تا 15 فروردین امسال به 1271متر
و 20 سانتیمتر رسیده و نسبت به مهرماه 97 حدود 93 سانت بالاتر آمده است.
از سویی حجم آب دریاچه ارومیه از مرز سه میلیارد متر مكعب گذشته و براساس پیشبینی سازمان هواشناسی، بارشها در شمال غرب كشور در اردیبهشت امسال بیشتر از حد نرمال خواهد بود و این امربه طور طبیعی تاثیر مناسبی در افزایش حجم آب دریاچه ارومیه و ذخایر سدهای آذربایجانشرقی خواهد داشت.
رهاسازی آب سد قلعه چای عجبشیر به سمت دریاچه ارومیه هم از پنجم فروردین آغاز شده و ده میلیون متر مكعب آب تعهد شده برای رهاسازی آب این سد انجام شد، اما به علت بارندگیهای مناسب، این رهاسازی با ملاحظه وضعیت كشاورزان و توجه به این مهم كه در فصل تابستان با كمبود آب مواجه نشوند، ادامه خواهد یافت. در مجموع نقش بارندگیهای اخیر در احیای دریاچه ارومیه بسیار حیاتی و تاثیرگذار بوده، هرچند در كنار آن لایروبیهای انجام شده در سالهای گذشته و هدایت آبهای سطحی بهخصوص آجی چای به دریاچه ارومیه، نصب كنتورهای هوشمند آب برای چاههای كشاورزی، برخورد با صاحبان چاههای غیرمجاز، پر كردن و بستن چاههای غیرمجاز و تغییر الگوی كشت تاثیر زیادی در احیای مجدد آن داشته، چراكه اقدامات انجام شده باعث تسهیل ورود آب به دریاچه ارومیه شده است.
طرحهای امیدوارانه تا پایان سال 1404
خلیل ساعی/ دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجانشرقی
طبق شواهد موجود و پیشبینیهای سالهای اخیر، طرح احیای این دریاچه در سالهای گذشته چندان موفقیتآمیز نبود، اما خوشبختانه با بارشهای اخیر و اقدامات صورت گرفته در استانهای مجاور دریاچه، اكنون شاهد احیای مجدد آن و رونق گرفتن گردشگری در بسترش هستیم.
لایروبی مسیلها به طول حدود 130 كیلومتر در استان آذربایجانشرقی، رها سازی آب پشت سدها و هدایت آنها به دریاچه ارومیه - تغییر الگوی كشت و تبدیل كاشت پیاز به كلزا، فرهنگسازی و اطلاعرسانی - انسداد رودهایی كه مزارع اطراف دریاچه را سیراب میكرد از جمله اقدامات صورت گرفته در ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجانشرقی است و امیدواریم با ادامه اجرای طرحها و بارشها تا پایان
سال 1404 میزان آب دریاچه را از حدود سه میلیارد متر مكعب كنونی به حد ایدهآل یعنی 5/14 میلیارد مترمكعب برسانیم.
دوباره دریاچه را گردشگرپذیر میكنیم
فرشاد رستمی/ معاون گردشگری میراث فرهنگی آذربایجانشرقی
اولویت میراث فرهنگی در بحث دریاچه ارومیه، معرفی و شناساندن مجدد این دریاچه به گردشگران و علاقهمندان است. هرچند كمتر كسی در كشور پیدا میشود كه از وضعیت دریاچه ارومیه در شمال غرب این سرزمین بیخبر باشد، اما باتوجه به راكد ماندن و خشك شدن قسمت اعظم آن در چند سال اخیر، هدف عمده میراث فرهنگی و دیگر ارگانهای مربوط احیای مجدد و معرفی بیشتر آن بهعنوان یك جاذبه گردشگری به مردم است.
باتوجه به اهمیت دریاچه هم از بعد گردشگری سلامت و هم گردشگری تفریحی - آبی، میراث فرهنگی استان از سالها پیش در بنادر مهم آن چون شرفخانه، رحمانلو و جزیره اسلامی اقدام به ایجاد مناطق و تاسیسات گردشگری مثل آلاچیقها، سرویسهای بهداشتی و ... كرده بود كه در سالهای گذشته و بهخاطر خشكی دریاچه گاه بلااستفاده بود، اما به واسطه بارشهای اخیر و نیز اقدامات صورت گرفته از سوی نهادهای عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه سعی میكنیم در كنار زیرساختهای پیشین، خدمات و توجه به بهسازی و معرفی منطقه را استمرار بخشیم. در این راستا به توسعه بوم گردی در روستاهای حاشیه دریاچه ارومیه توجه ویژه داریم و تلاش میكنیم با رعایت تمام موازین زیست محیطی و آسیب نرسیدن به دریاچه و ایجاد مشوقهای لازم برای روستاییان، از مهاجرت معكوس آنها به شهرها جلوگیری كنیم.
مهاجرت معكوس با احیای دریاچه
ریتا خضرزاده/ معاون گردشگری آذربایجانغربی
خوشبختانه بارشهای ایام عید، نقش زیادی در بهبود حال دریاچه ارومیه و جذب مسافران و گردشگران به سمت آن داشت. گرچه بارشهای اخیر باعث كاهش حضور گردشگران و مسافران در كمپها و چادرها و حتی پایگاههای اسكان آموزش و پرورش استان شد، اما آمار مسافران اقامتی در هتلها و مهمانپذیرها و
بوم گردها تا 16 فروردین نزدیك به 11 درصد افزایش داشت و به جرات میتوان گفت بخش اعظم این افزایشها را مدیون دریاچه ارومیه هستیم. توسعه مناطق روستایی حاشیه دریاچه ارومیه و بومگردی در روستاها مهمترین برنامه میراث فرهنگی آذربایجانغربی در بحث گردشگری است كه با توسعه بومگردی و تشویق روستاییان به این مقوله هم مانع كوچ آنها از روستاهایشان میشویم و هم مكانی دنج و استراحتگاهی آرام و دور از هیاهوی شهری برای گردشگران فراهم میكنیم.
طرحهای به سرانجام نرسیده
میراسماعیل سعیدی/ نماینده مردم تبریز، اسكو و آذرشهر در مجلس
بحث دریاچه ارومیه یك مقوله ملی است و خشك شدن آن هم زندگی میلیونها ایرانی ساكن در اطراف دریاچه را با مشكلات عدیدهای مواجه میكند. هرچند دولت و مسؤولان مربوط در سخنان خود به وفور از احیای مجدد این دریاچه سخن گفتهاند اما متاسفانه در بحث واگذاری اعتبارات به تعهدات خود به طور كامل عمل نكرده و بخشی از مصوبات و پیشنهادها ستاد احیا بهخصوص در دو سال اخیر سیر نزولی داشت كه این امر باعث شده بعضی طرحها یا اجرا نشوند یا نیمهتمام بمانند.
طرح انتقال آب از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه كه گفته شده اردیبهشت امسال به سرانجام میرسد، یكی از طرحهای مهم و تاثیرگذار در احیای دریاچه است كه در صورت اتمام این طرح حدود 750 میلیون متر مكعب آب به دریاچه منتقل میشود و اگر بارش هم زیاد باشد این میزان آب بیشتر هم خواهد شد.
پروژه بعدی كه آن هم به طور كامل عملیاتی نشده، مدیریت آبهای حاشیه دریاچه ارومیه است كه متاسفانه قسمتی از آن جذب زمین شده و قسمتی براثر تبخیر هدر میرود و بخشی هم پساب شهرهای حاشیه دریاچه است كه به دلیل عدم تخصیص اعتبار لازم عملیاتی نشدند. هرچند برای اجرای این پروژه مبلغ 70 میلیارد تومان مساعدت از سوی دولت صورت گرفت، اما چون این كمك در قالب اوراق بود درصد قابل توجهی از آن هدر رفت. با این همه امیدواریم در صورت دریافت كمك ده میلیارد تومانی در قالب پول نقد كه خارج از اوراق باشد، پروژه تصفیه خانه تبریز به اتمام برسد و كمك حالی شود به احیای دریاچه ارومیه.
عوامل تاثیرگذار غیر از بارشها
فرهاد سرخوش/ دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجانغربی
اگرچه بارشهای اخیر در زنده شدن مجدد دریاچه ارومیه بیتاثیر نبوده، اما اقدامات صورت گرفته در سه چهار سال اخیر چون آماده كردن زیرساختها ، لایروبی رودخانهها و احداث سردهانهها دست به دست هم دادند تا سیلاب بدون وارد كردن هیچگونه خسارتی به باغات و شهرهای استان به دریاچه ارومیه هدایت شود.
در یكی دو دهه پیش به دلایل متعددی چون لایروبی نكردن رودخانهها و مسیلهای اطراف دریاچه ارومیه و عدم رهاسازی حقابه به دریاچه و ... وضعیت این دریاچه سال به سال بدتر و هرسال حدود 50- 40 سانتیمتر از آب آن كم میشد تا اینكه سال 92 مساحت آن با حدود 500 كیلومتر مربع تا حد تالاب كاهش یافت. لذا به منظور نجات دریاچه از مرگ حتمی ستاد اجرای دریاچه تشكیل شد و اعتبار قابل توجهی تخصیص یافت و عملیات لایروبی رودخانهها به عنوان اولین اقدام آغاز شد.
در طول چهار سال اخیر رودخانههای مهم و اصلی چون شهرچای، زرینهرود و سیمینه رود میاندوآب، باراندوز، نازلی چای و ... به طول 110 كیلومتر و رودخانههای فرعی به طول 400 كیلومتر و همچنین
25 كیلومتر داخل دریاچه لایروبی و آب آنها به پیكره اصلی دریاچه ارومیه منتقل شد.
احیای دریاچه ارومیه بیشك تاثیر زیادی در جذب توریست به استانهای آذربایجانشرقی و غربی دارد و درچنین شرایطی وجود مراكز اقامتی چون استراحتگاهها و هتلها در كنار دریاچه ارومیه بهشدت احساس میشود، از همین رو از مسؤولان میراث فرهنگی و دیگر نهادهای مربوط درخواست میكنیم به منظور رفاه حال مهمانان و گردشگران تابستانی زیرساختهای لازم را هرچه سریعتر آماده كنند، چراكه معتقدم با احیای مجدد دریاچه و عبور از مرحله بحران، این دریاچه صددرصد در فصل تابستان میزبان تعداد زیادی از گردشگران بهخصوص گردشگران بحث سلامت خواهد بود.