پیوند قلب، آخرین تركش درمان
تپش‌هایش امید به زندگی است. كم و زیاد و بالا و پایین شدن ضربان‌هایش جان را به لب می‌رساند. همتا ندارد؛ مانند كلیه نیست كه بتوان ساده از یكی‌شان گذشت و اهدایش كرد. باید بتپد تا آخرین نفس اما امان از لحظه‌ای كه سر ناسازگاری بردارد. آن‌وقت است كه دیگر این قلب، قلب نمی‌شود. باید به فكر جایگزین برایش بود، چیزی كه به این راحتی‌ها پیدا نمی‌شود. در كنار مغز كه فرمانده بدن است، اهمیت قلب را نمی‌توان نادیده گرفت و ساده از كنارش گذشت. پیوند قلب آخرین راهی است كه برای زنده نگهداشتن بیمار قلبی پیش روی پزشك و بیمار باقی می‌ماند و به دلیل اهمیتی كه دارد باید با دقت و وسواس زیادی صورت گیرد. در دنیا سالانه قریب 3500 عمل پیوند قلب انجام می‌شود. در ایران هم به‌طور سالانه حداقل شاهد انجام 100 عمل پیوند قلب هستیم. دكتر بابك شریف كاشانی، رئیس بخش پیوند قلب بیمارستان مسیح دانشوری درباره این عمل حیاتی و محدودیت‌هایی كه بیماران بعد از عمل با آن مواجه هستند نكاتی را اشاره می‌كند.
زندگی عادی پس از دو ماه نقاهت
به‌راحتی نمی‌توان گفت بیمارانی كه تحت عمل پیوند قلب قرار می‌گیرند در چه بازه زمانی قادرند به زندگی طبیعی برگردند، اما باید به خاطر داشته باشیم بیمارانی كه پیوند می‌شوند ممكن است یك بیماری شدید طولانی‌مدت و مزمن داشته باشند كه این بیماری مزمن می‌تواند آنها را به لحاظ بدنی و توان جسمی دچار مشكل
كند.
در نتیجه بسته به شرایط عمومی بیماران می‌توان بهبودی كامل را برای آنها در نظر گرفت كه معمولا برای هر بیمار متفاوت است، اما بیمارانی كه بعد از عمل مشكلی نداشته باشند چیزی حدود دو تا سه هفته بعد از پیوند از بیمارستان مرخص می‌شوند و بعد از یكی دو ماه می‌توانند به كارها و زندگی عادی برگردند. اما در بیمارانی كه دچار عوارض بعد از پیوند می‌شوند و باید تحت درمان قرار گیرند، این مدت زمان طولانی‌تر خواهد بود و به چند ماه هم می‌رسد.
بازگشت به روزهای اوج
پیوند قلب تیر آخر تركش در درمان بیماری‌های قلبی و عروقی است و این‌گونه نیست كه ما بدون در نظر گرفتن روش‌های دیگر، سراغ پیوند قلب برویم. اما زمانی كه بیماری‌های قلبی و عروقی به جایی می‌رسند كه قابلیت درمان با روش‌های دیگر را ندارند، یك سری از این بیماران نامزد پیوند می‌شوند. در پیوند قلب خوشبختانه اگر از مرحله حاد بعد از پیوند بتوانیم به سلامت عبور كنیم، بیشتر بیماران یك زندگی با فعالیت طبیعی پیدا می‌كنند به این معنا كه می‌توانند به تحصیل ادامه دهند، كارهای خیلی سنگین نه، اما می‌توانند كارهای معمول را به‌راحتی انجام دهند و در صورتی كه بتوانیم محیط امنی را برای این گروه بیماران فراهم كنیم، حتی می‌توانند به سر كار برگردند و به عبارتی می‌توان گفت یك زندگی عادی را در پیش خواهند داشت.
خطرات و محدودیت‌های قلب نو
مهم‌ترین نكته‌ای كه در این بیماران باید مدنظر قرار داد این است كه مانند هر عمل پیوند دیگری، ما سیستم ایمنی بدن آنها را سركوب كرده‌ایم و همین امر، بیماران را درمعرض برخی خطرات و محدودیت‌ها قرار می‌دهد. شاید مانند هر فرد دیگری قادر به انجام هر كار یا فعالیتی نباشند. این افراد باید از شرایط پراسترس و قرار گرفتن در مكان‌هایی كه مستعد عفونت هستند دوری كرده یا به عنوان مثال از دست دادن و روبوسی با دیگران خودداری كنند كه البته این نكات در همه بیماران پیوندی مشترك است. این افراد در تغذیه خود باید تا حد زیادی به بهداشت تغذیه توجه داشته باشند. در خوردن غذاهایی كه ممكن است آلودگی به همراه داشته باشد یا مصرف سبزیجات شسته نشده مراقب باشند، اما اینها به آن معنی نیست كه محدودیت‌های زیادی پیش‌رو دارند. بیمار پیوندی ای كه مشكلی ندارد، هیچ تفاوتی با افراد معمول جامعه ندارد. یك‌سری از این افراد باید تا پایان عمر این ملاحظات را رعایت كنند. ممكن است به بیماران طی دو سه ماهه نخست بعد از پیوند استفاده از ماسك و دستكش را توصیه كنیم و پس از آن می‌توانند روند عادی داشته باشند، اما در زمان اپیدمی سرماخوردگی دوباره توصیه می‌كنیم كه از ماسك و دستكش استفاده و روبوسی نكنند. پیوند قلب عمل بسیار سنگینی است كه یك كار تیمی را می‌طلبد و توصیه می‌كنیم برای این كه كار بیماران به عمل پیوند قلب نكشد، به پیشگیری، رعایت اصول صحیح زندگی، مصرف نكردن چربی و به ویژه عدم استعمال سیگار كه جزو مهم‌ترین عوامل است، توجه کنند. حتما توصیه‌های پزشكان را جدی بگیرند. به عنوان مثال، برخی افراد مبتلا به فشار خون بالا بدون مراجعه به پزشك از داروخانه قرص پایین‌آورنده فشار خون تهیه و سرخود مصرف می‌كنند كه به مرور وضعیت قلب و عروق آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد.
سبك زندگی سالم
یكی از كارهایی كه بیماران پیوندی بعد از عمل پیوند باید مدنظر قرار دهند، حفظ وزن بدن در حد متعادل است. هرچه وزن بیشتر باشد، كار قلب برای پمپاژ خون به تمام سلول‌های بدن بیشتر و فشار بیشتری به آن وارد می‌شود. بهترین راه برای رسیدن به وزن متعادل رعایت رژیم غذایی و ورزش و فعالیت بدنی تحت نظر پزشك است. در كنار وزن مناسب باید از مصرف كافئین، سیگار و مشروبات الكلی خودداری كنند. كافئین به عنوان ماده محرك سیستم عصبی مركزی، قلب را هم تحریك می‌كند و ممكن است باعث برهم خوردن تنظیم ضربان قلب و نامنظمی ضربان‌ها شود. بنابراین تا حد امكان باید مصرف موادغذایی حاوی كافئین مانند چای، قهوه، شكلات و نوشابه‌های كافئین‌دار را به حداقل برسانند. علاوه بر این، مشروبات الكلی به بالا رفتن تری‌گلیسیرید خون منجر می‌شود. استعمال سیگار هم توانایی انتقال اكسیژن را از طریق سلول‌های قرمز خونی كاهش می‌دهد و در نتیجه اكسیژن كمتری به بافت‌هایی چون پاها، بازوها و قلب می‌رسد. ورزش و فعالیت بدنی یكی از شرایط لازم برای تسریع در بهبودی بیماران پیوندی است، اما وضعیت بیماران نسبت به قبل از پیوند بسیار فرق كرده و حتما باید با نظر پزشك فعالیت انجام دهند تا بدن به مرور آمادگی لازم را پیدا كند. به‌طور قطع، عمل پیوند قلب كیفیت زندگی بیماران را بعد از پیوند دگرگون می‌كند.
به‌راحتی نمی‌توان گفت بیمارانی كه تحت عمل پیوند قلب قرار می‌گیرند در چه بازه زمانی قادرند به زندگی طبیعی برگردند، اما باید به خاطر داشته باشیم بیمارانی كه پیوند می‌شوند ممكن است یك بیماری شدید طولانی‌مدت و مزمن داشته باشند كه این بیماری مزمن می‌تواند آنها را به لحاظ بدنی و توان جسمی دچار مشكل
كند.
در نتیجه بسته به شرایط عمومی بیماران می‌توان بهبودی كامل را برای آنها در نظر گرفت كه معمولا برای هر بیمار متفاوت است، اما بیمارانی كه بعد از عمل مشكلی نداشته باشند چیزی حدود دو تا سه هفته بعد از پیوند از بیمارستان مرخص می‌شوند و بعد از یكی دو ماه می‌توانند به كارها و زندگی عادی برگردند. اما در بیمارانی كه دچار عوارض بعد از پیوند می‌شوند و باید تحت درمان قرار گیرند، این مدت زمان طولانی‌تر خواهد بود و به چند ماه هم می‌رسد.
بازگشت به روزهای اوج
پیوند قلب تیر آخر تركش در درمان بیماری‌های قلبی و عروقی است و این‌گونه نیست كه ما بدون در نظر گرفتن روش‌های دیگر، سراغ پیوند قلب برویم. اما زمانی كه بیماری‌های قلبی و عروقی به جایی می‌رسند كه قابلیت درمان با روش‌های دیگر را ندارند، یك سری از این بیماران نامزد پیوند می‌شوند. در پیوند قلب خوشبختانه اگر از مرحله حاد بعد از پیوند بتوانیم به سلامت عبور كنیم، بیشتر بیماران یك زندگی با فعالیت طبیعی پیدا می‌كنند به این معنا كه می‌توانند به تحصیل ادامه دهند، كارهای خیلی سنگین نه، اما می‌توانند كارهای معمول را به‌راحتی انجام دهند و در صورتی كه بتوانیم محیط امنی را برای این گروه بیماران فراهم كنیم، حتی می‌توانند به سر كار برگردند و به عبارتی می‌توان گفت یك زندگی عادی را در پیش خواهند داشت.
خطرات و محدودیت‌های قلب نو
مهم‌ترین نكته‌ای كه در این بیماران باید مدنظر قرار داد این است كه مانند هر عمل پیوند دیگری، ما سیستم ایمنی بدن آنها را سركوب كرده‌ایم و همین امر، بیماران را درمعرض برخی خطرات و محدودیت‌ها قرار می‌دهد. شاید مانند هر فرد دیگری قادر به انجام هر كار یا فعالیتی نباشند. این افراد باید از شرایط پراسترس و قرار گرفتن در مكان‌هایی كه مستعد عفونت هستند دوری كرده یا به عنوان مثال از دست دادن و روبوسی با دیگران خودداری كنند كه البته این نكات در همه بیماران پیوندی مشترك است. این افراد در تغذیه خود باید تا حد زیادی به بهداشت تغذیه توجه داشته باشند. در خوردن غذاهایی كه ممكن است آلودگی به همراه داشته باشد یا مصرف سبزیجات شسته نشده مراقب باشند، اما اینها به آن معنی نیست كه محدودیت‌های زیادی پیش‌رو دارند. بیمار پیوندی ای كه مشكلی ندارد، هیچ تفاوتی با افراد معمول جامعه ندارد. یك‌سری از این افراد باید تا پایان عمر این ملاحظات را رعایت كنند. ممكن است به بیماران طی دو سه ماهه نخست بعد از پیوند استفاده از ماسك و دستكش را توصیه كنیم و پس از آن می‌توانند روند عادی داشته باشند، اما در زمان اپیدمی سرماخوردگی دوباره توصیه می‌كنیم كه از ماسك و دستكش استفاده و روبوسی نكنند. پیوند قلب عمل بسیار سنگینی است كه یك كار تیمی را می‌طلبد و توصیه می‌كنیم برای این كه كار بیماران به عمل پیوند قلب نكشد، به پیشگیری، رعایت اصول صحیح زندگی، مصرف نكردن چربی و به ویژه عدم استعمال سیگار كه جزو مهم‌ترین عوامل است، توجه کنند. حتما توصیه‌های پزشكان را جدی بگیرند. به عنوان مثال، برخی افراد مبتلا به فشار خون بالا بدون مراجعه به پزشك از داروخانه قرص پایین‌آورنده فشار خون تهیه و سرخود مصرف می‌كنند كه به مرور وضعیت قلب و عروق آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد.
سبك زندگی سالم
یكی از كارهایی كه بیماران پیوندی بعد از عمل پیوند باید مدنظر قرار دهند، حفظ وزن بدن در حد متعادل است. هرچه وزن بیشتر باشد، كار قلب برای پمپاژ خون به تمام سلول‌های بدن بیشتر و فشار بیشتری به آن وارد می‌شود. بهترین راه برای رسیدن به وزن متعادل رعایت رژیم غذایی و ورزش و فعالیت بدنی تحت نظر پزشك است. در كنار وزن مناسب باید از مصرف كافئین، سیگار و مشروبات الكلی خودداری كنند. كافئین به عنوان ماده محرك سیستم عصبی مركزی، قلب را هم تحریك می‌كند و ممكن است باعث برهم خوردن تنظیم ضربان قلب و نامنظمی ضربان‌ها شود. بنابراین تا حد امكان باید مصرف موادغذایی حاوی كافئین مانند چای، قهوه، شكلات و نوشابه‌های كافئین‌دار را به حداقل برسانند. علاوه بر این، مشروبات الكلی به بالا رفتن تری‌گلیسیرید خون منجر می‌شود. استعمال سیگار هم توانایی انتقال اكسیژن را از طریق سلول‌های قرمز خونی كاهش می‌دهد و در نتیجه اكسیژن كمتری به بافت‌هایی چون پاها، بازوها و قلب می‌رسد. ورزش و فعالیت بدنی یكی از شرایط لازم برای تسریع در بهبودی بیماران پیوندی است، اما وضعیت بیماران نسبت به قبل از پیوند بسیار فرق كرده و حتما باید با نظر پزشك فعالیت انجام دهند تا بدن به مرور آمادگی لازم را پیدا كند. به‌طور قطع، عمل پیوند قلب كیفیت زندگی بیماران را بعد از پیوند دگرگون می‌كند.
