بررسی راهکارهای مقابله با وعده‌های بی‌اساس انتخاباتی در گفت‌وگو با نمایندگان مجلس
هزار وعده خوبان...
دادن وعده‌های انتخاباتی بی‌اساس، یكی از آفات نظام‌های انتخاباتی است و در کشور ما نیز در دوره‌های مختلف انتخابات اعم از ریاست‌جمهوری، مجلس و شوراهای اسلامی شهر و روستا شاهد طرح برخی شعارهای عجیب و غریب از سوی تعدادی از نامزدها هستیم كه صرفا با هدف كسب رای صورت می‌گیرد و پس از پیروزی، زمینه‌ای برای محقق شدن ندارند. البته نامزدهایی كه چنین وعده‌هایی را می‌دهند چشم امیدشان به این است كه پس از پیروزی، غبار فراموشی بر این وعده‌ها بنشیند و كسی پیگیر آنها نباشد و هر زمانی هم كه پیگیری صورت گیرد از ابزارهایی نظیر این‌كه اختیاراتشان كافی نیست یا این‌كه برخی نهادها مانع‌تراشی می‌كنند، مدد می‌گیرند. اما هرچه هست این‌كه در نظام انتخاباتی ما سیستم قانونمندی برای پیگیری میزان تحقق وعده‌های انتخاباتی و برخورد با خلف وعده‌های صورت گرفته وجود ندارد. چندی قبل عباسعلی كدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در مطلبی در توییتر به همین نقطه ضعف پرداخت و با اشاره به این‌كه بوریس جانسون به دلیل دروغگویی در تبلیغات انتخاباتی در انگلیس به دادگاه فراخوانده شده است، نوشت: این موضوعی است كه در قوانین انتخاباتی ایران به‌درستی در نظر گرفته نشده و راه فریب مردم را بازگذاشته است. با این حال لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس‌جمهور در اظهار نظری درباره دلیل طرح برخی وعده‌ها در زمان انتخابات و محقق نشدن آنها و طرح مسائلی از قبیل كافی نبودن اختیارات گفته: شما انتخابات بدون وعده در دنیا دارید؟ آن وقت دیگر انتخابات نمی‌شود! مگر می‌شود بگویی من در انتخابات شركت می‌كنم اما كار خاصی نمی‌توانم انجام دهم. به گزارش جهان نیوز، جنیدی افزوده است: طبیعی است كه هر رئیس‌جمهوری كه آمده می‌گوید می‌خواهم اگر مردم مرا واجد صلاحیت بدانند و در این مَسند قرار گیرم خواست‌های مردم را پیگیری كنم؛ اصلاً هر رئیس‌جمهوری باید همین را بگوید، شما هم اگر بخواهید رئیس جمهور شوید باید این را بگویید. با وجود این اظهارات جنیدی اما خیلی از كارشناسان معتقدند وعده‌ها باید متناسب با قوانین و اختیارات باشد و نباید در دوران تبلیغات، از وعده‌های غیرقابل تحقق برای جلب رای مردم استفاده كرد. جام‌جم در گفت‌وگو با نمایندگان مجلس به بررسی راهكار مقابله با شرایط فعلی تبلیغات انتخاباتی نامزدها در دوره‌های مختلف و چگونگی نظام‌مند كردن وعده‌های انتخاباتی پرداخته است.
محمد دامادی/ نماینده ساری در مجلس
مهم‌ترین آفتی كه می‌تواند در نظام انتخابات ما شكل بگیرد وعده‌های غیرقابل اجرایی است كه داده می‌شود و دلیل اصلی آن مربوط به نحوه برگزاری انتخابات است. اگر انتخابات ما حزبی شود و مردم بدانند كه یك نامزد متعلق به چه حزبی است طبیعتا شعارها و وعده‌های احزاب مشخص است و برنامه‌های نامزد نیز در همان چارچوب تعریف می‌شود.
اما الان بی‌نظامی وجود دارد و هر كسی برای خود وعده‌ای می‌دهد؛ وعده‌هایی كه بعضا با حوزه مسؤولیتی یك نامزد نیز همخوانی ندارد. نظام وعده‌ها باید منظم شود و هر كسی در حوزه اختیاراتش وعده بدهد در غیر این صورت باید توبیخ شود.
مردم بازیچه نیستند كه هر كسی به خود اجازه دهد با افكار عمومی بازی كند.
در مورد وعده‌هایی هم كه نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در دوران تبلیغات می‌دهند باید در صورت پیروزی یك نامزد و خلف وعده، او را توبیخ كرد زیرا پس از كسب آرای مردم بهانه‌ای ندارد و نمی‌تواند بگوید اختیارات ندارد یا به او اجازه كار نمی‌دهند. باید از چنین فردی پرسید که اگر نمی‌توانستی برای چه وعده دادی؟
باید سطحی برای وعده دادن تعریف كرد
جلال میرزایی/ نماینده ایلام
در ابتدا باید نگاهی به سیر تاریخی انتخابات مجلس با تمركز بر دوران بعد از انقلاب بیندازیم و براساس آن نتیجه بگیریم. با نگاهی به این سیر متوجه می‌شویم حتی در شهرستان‌ها نیز رقابت نامزدها بین گرایش‌های سیاسی است، اما هر چه جلوتر می‌آییم سطح رقابت به مسائل مربوط به حوزه انتخابیه و دادن وعده‌هایی برای جلب آرای مردم تنزل می‌یابد، حتی در برخی موارد شاهد مراجعه نامزدها به منازل مردم هستیم، به این ترتیب به جای این‌كه نامزدها حلقه واسط باشند وعده‌هایی از جمله كمك‌های مالی و یا به‌كار گماشتن برخی را عنوان می‌كنند.
البته در عین حال باید به این موضوع هم توجه كرد كه در انتخابات می‌بایست وعده‌هایی به مردم داده شود اما نباید این وعده‌ها موجب زیرسوال رفتن كارایی انتخابات شود، زیرا در صورتی كه در چند دوره از انتخابات طیف‌های مختلف وعده‌هایی بدون خروجی به مردم بدهند آنها را نسبت به نامزدها بی‌اعتماد می‌كنند، بنابراین باید چارچوبی در نظر گرفته شود تا وعده‌های انتخاباتی سنخیتی با اختیارات آنها داشته باشد، باید سطحی را تعریف كنیم تا افراد در آن سطح وعده بدهند.
در مجموع شرایط فعلی وضعیت رضایت بخشی نیست، مجموعه‌ای از وعده‌ها برای جلب آرا داده می‌شود اما در نهایت به دلیل عدم تحقق آنها مردم دلسرد شده و حتی شخصیت نامزدها تخریب می‌شود. البته مردم در این زمینه بهترین داور هستند و باید با توجه به عملكرد آنها رویكردشان را در نحوه انتخاب تغییر دهند. صحبت با نخبگان در این زمینه می‌تواند مفید باشد و گذشت زمان مسائل بسیاری را حل می‌كند.
مردم بهترین داور هستند
محمد كاظمی / نماینده ملایر
اساسا در ایران سابقه و تجربه‌ای برای مواجهه قانونی با اجرا نشدن قول و قرارهای انتخاباتی افراد وجود ندارد و حتی اندیشیدن تدبیری حقوقی در این باره شاید با ساختار اجتماعی و سیاسی جامعه همخوانی نداشته باشد. البته پذیرفتنی است كه هر نامزد انتخاباتی باید از ارائه وعده‌های دروغین و غیرقابل اجرا خودداری كند و در عین حال ضامن اجرایی برای این كار مهم مردم هستند. جامعه باید نسبت به حقوق خود و حقوق و تكلیف نمایندگانی كه برگزیدند آگاهی كسب كنند و نسبت به قانون اساسی اشراف بیشتری داشته باشند. برای مواجهه با چنین معضلی مهم‌ترین راه برخورد فرهنگ‌سازی در بین جامعه و آشنایی آنان با فضا و ابزارهای تبلیغاتی است.
خلأ قانونی و حقوقی
محمدحسین فرهنگی / نماینده تبریز
باید پذیرفت درباره نحوه برخورد با نامزدهای انتخاباتی كه در دوران تبلیغات برای جلب رای و نظر مردم وعده‌های غیرواقعی می‌دهند و در دوران مسؤولیت خود در عرصه‌های مختلف اعم از ریاست‌جمهوری، مجلس و شوراهای شهر و روستا به گفته‌های خود عمل نمی‌كنند با خلأ قانونی مواجه هستیم. ما قوانین و مقرراتی نداریم كه بتوانیم براساس آن برای پیگیری و پیگردهای قانونی اقدام كنیم. این مساله هم از جمله مسائل و موضوعاتی است كه در عین قابل تامل و قابل توجه بودن در مجلس شورای اسلامی به آن پرداخته نشده است.
