بررسی ابعاد مختلف ماجرای تذکر راننده اسنپ به یک خانم بی‌حجاب و واکنش‌ها به آن
وقتی قانون پیاده نمی‌شود
شركت اسنپ كه خدمات تاكسی اینترنتی ارائه می‌دهد، حالا با چالش عجیبی رو‌به‌رو شده است. چالشی كه نوع مدیریت و واكنش به آن می‌تواند اعتبار این شركت را خدشه‌دار كند. به‌ویژه آن‌كه حالا این چالش در معرض دید افكار عمومی قرار گرفته و به مدد بی‌شمار شبكه‌های اجتماعی تماشاگران بسیاری هم یافته است. ماجرا از عصر پنجشنبه گذشته آغاز شد. یك شهروند درخواست تاكسی تلفنی می‌كند و وقتی با تذكر راننده تاكسی مبنی بر رعایت حجابش رو‌به‌رو می‌شود نه‌تنها اهمیتی به آن نمی‌دهد كه با انتشار تصویر راننده اسنپ در صفحه شخصی‌اش در توییتر از این شركت می‌خواهد با این راننده برخورد كند! البته كه او در توییت خود مدعی می‌شود كه راننده اسنپ به دلیل رعایت نكردن حجاب او را وسط بزرگراه از خودرو پیاده كرده است. این صورت كلی اتفاق است اما حالا توییت این مسافر واكنش‌های بسیاری به همراه داشته است. واكنش‌هایی كه حتی به راه‌اندازی هشتگی مبنی بر تحریم اسنپ هم كشیده شده و البته واكنش این شركت خدمات تاكسی اینترنتی را هم به همراه داشته است.
اسنپ از كجا آمد؟
اسنپ نخستین سرویس تاکسی‌آنلاین ایران است كه از زمستان سال ۱۳۹۳ فعالیتش را آغاز كرد. پس از آغاز به كار این نرم‌افزار، در برخی موارد اسنپ مورد انتقاد صنف تاكسیرانی قرار گرفت و به عملیات تاكسیرانی غیرقانونی، پایین‌آوردن قیمت و البته خدمات ناایمن متهم شد. با وجود این اسنپ در دو سال اول فعالیت خود با میانگین رشد ماهانه صددرصدی توانسته به یكی از بازیگران اصلی تجارت الكترونیك در ایران تبدیل شود. در حال حاضر آن‌طور كه اسنپ مدعی است با بیش از ۵۰۰ پرسنل تمام‌وقت، نیم میلیون كاربر به‌عنوان راننده و ده میلیون كاربر به‌عنوان مسافر توانسته به یكی از سیستم‌های حمل و نقل هوشمند در شهرهای ایران تبدیل شود و هم‌اكنون در صد شهر بزرگ و كوچك ایران فعال است.
مكافات قانونمندی!
روایت ماجرا از سوی راننده شركت یعنی سعید عابد شنیدنی است و البته تفاوت‌های آشكاری با روایت مسافر دارد. او در برنامه‌ای تلویزیونی شركت كرد و البته روایتش را با خبرگزاری فارس مطرح كرد. «سعید عابد» راننده 54 ساله اسنپ كه بازنشسته است و این روزها برای كسب درآمد بیشتر در اسنپ مشغول است، می‌گوید: «روز 16 خرداد برای من تقاضایی از سمت این خانم در شهرك قائم تهران آمد كه من آن را پذیرفتم. وقتی رسیدم، این خانم همان ابتدا در خیابان بدون روسری بود و من به خودم گفتم طبق روال گذشته وقتی سوار ماشین شد از ایشان تقاضا می‌كنم به خاطر جریمه نقدى كه برای ماشین‌هایی كه چنین تخلفی انجام می دهند، روسری‌اش را سر كند.
هنوز 150 متر از محل سوار شدن خانم فاصله نگرفته بودیم كه از ایشان تقاضا كردم روسری خود را سر كند. اما ایشان با لحن تندی گفت كه شما بهتر است در كار دیگران دخالت نكنید و رانندگی‌تان را بكنید. بعد از شنیدن این جمله نگه داشتم و گفتم كه با این حساب من نمی‌توانم شما را برسانم و دقیقا همان بلوار قائم و در حالى كه فقط 150 متر از مبدا فاصله گرفته بودیم، نگه داشتم كه خود خانم از ماشین پیاده شد و من از ایشان نخواستم از ماشین پیاده شود. حتى گفتم كه مى‌توانم ایشان را به مبدا برگردانم.»
آقای عابد درباره ادامه برخورد این خانم درباره تقاضای سركردن روسری می افزاید:«بعد از پیاده شدن، این خانم به من گفت كه من با اسنپ تماس می‌گیرم و شكایت می‌كنم. من هم گفتم كه حتما این كار را بكنید و من هم این كار را انجام می‌دهم، اما بعد از آن با پلیس 110 تماس گرفت و به پلیس گفت كه یك نفر در بلوار قائم با این شماره پلاك مزاحم من شده است. من هم همان موقع به پلیس زنگ زدم و ماجرا را شرح دادم كه پلیس گفت همانجا بمانید تا مامور بیاید. اما خانم بعد از این تماس سوار یكی از ماشین‌های عبوری شد و رفت. من هم نیم‌ساعت منتظر ماندم و وقتی دیدم پلیس نمی‌آید به‌ناچار رفتم. همان لحظه با پشتیبانی اسنپ تماس گرفتم و اپراتور پشتیبانى به من گفت شما كار درستى انجام دادید و طبق قوانین رفتار كردید.»
اطلاعیه اسنپ و هشتگ تحریم
توئیت مسافر اسنپ و افشای مشخصات راننده از یكسو، روایت متفاوت سعید عابد به عنوان راننده از این ماجرا از سوی دیگر باعث شد شركت اسنپ در این رابطه اطلاعیه‌ای صادر كند. اطلاعیه‌ای كه قصد دلجویی از هر دو طرف این ماجرا را داشت و قرار بود پایانی شود بر حواشی پیش آمده، اما نه‌تنها اینگونه نشد كه همین اطلاعیه باعث شد در فضای مجازی هشتگی با عنوان تحریم اسنپ راه بیفتد. در این اطلاعیه با مرور برخی مواد قانونی این شركت آمده است: «در این مورد نیز صحبت‌های لازم با هر یك از طرفین انجام شده است. از كاربر راننده بابت انتشار اطلاعات شخصی‌شان دلجویی به عمل آورده‌ایم و ایشان با رضایت شخصی‌شان در ناوگان اسنپ به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
علاوه‌بر آن، رعایت اصل مشتری‌مداری اقتضا می‌كرد پس از ذكر شرایط و قوانین اسنپ، از مسافر نیز به دلیل ناتمام ماندن سفرشان دلجویی شود.»
به نظر می‌رسد دلجویی این شركت از مسافر اسنپ باعث شد حواشی این ماجرا زنده بماند، چرا كه در میانه همین ماجرا سهیل كریمی، روزنامه‌نگار و مستندساز توییتی منتشر كرد و نوشت: «راننده اسنپ، پس از آن‌كه دختر هتاك و بدحجاب به تذكرش برای رعایت قانون اعتنا نكرد از او می‌خواهد پیاده شود، چون پلیس جریمه‌اش خواهد كرد. دختر ضمن انتشار عكس وی و شكستن حریم خصوصی از اسنپ خواسته او را اخراج كند. اگر اسنپ از سعید عابد قدردانی نكند، پویش تحریم اسنپ راه می‌اندازیم.»
از اسنپ شكایت می‌كنیم
سهیل كریمی که این روزها همراه پگاه آهنگرانی مستندی درباره انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 می‌سازد در ارتباط با راه‌اندازی این هشتگ به جام‌جم می‌گوید: برخورد بچه‌های انقلابی همواره در رابطه با چنین موضوعاتی منفعلانه بوده است. در مورد این ماجرا یك حق و ناحق بزرگی صورت گرفته و فارغ از موارد شرعی مشكلات قانونی بسیاری هم داشته است. یعنی شخصی كه رفتاری كاملا قانونی در برابر این ماجرا پیشه كرده مورد هتك حرمت قرار گرفته، اما شركت اسنپ از فرد هتاك دلجویی كرده است». آن‌طور كه سهیل كریمی می‌گوید با همه این اتفاقات حتی شركت اسنپ به صورت تلفنی از راننده خودش دلجویی نكرده است و به نوعی در همان اطلاعیه منتشر شده ادامه كار او در ناوگان اسنپ را مساوی با تقدیر از این راننده دانسته است!
خواسته این مستندساز به عنوان یك فعال حوزه رسانه در ماجرا این است كه حداقل هزینه تكرار این كار را برای چنین شركتی بالا ببرد. البته او برای رسیدن به این خواسته و همچنین منفعل نبودن در برابر چنین اتفاقاتی، فعالیتی بیش از راه‌اندازی هشتگ و اعتراض توییتری انجام داده است.
او در این ارتباط به جام‌جم می‌گوید: به‌واسطه رفتار این خانم و بدتر از آن واكنش این شركت قصد داریم از این شركت شكایت كنیم. مسیر قانونی این شكایت را طی كرده‌ایم و با چند وكیل هم در این رابطه صحبت شده است. همین دیروز دادسرای ارشاد سعید عابد، راننده اسنپ را دعوت كرده و ضمن دلجویی از او قدردانی به عمل آورده است. از سوی دیگر ستاد امر به معروف كشوری هم از یكی مسؤولان رده‌بالای شركت اسنپ برای ارائه توضیحات دعوت به عمل آورده است. به نظر می‌رسد این ماجرا تنها با انتشار یك اطلاعیه از سوی این شركت پایان نیابد.
وقتی قانون خود اسنپ اجرا نمی‌شود
این ماجرا آن‌قدر بدیهی است كه نخواهیم موارد قانونی آن را برای روشن‌تر شدن موضوع تكرار كنیم. آن‌قدر بدیهی كه در وبسایت شركت اسنپ هم در چند بند مواد قانونی آن ذكر شده است. در قسمت قوانین و مقررات مندرج در وبسایت اسنپ و در ماده سوم آن چند بند وجود دارد كه اشاره مستقیمی به ماجرای اخیر دارد.
در ماده چهاردهم بند سوم قوانین مندرج در این وبسایت آمده است: «كاربران متعهد به رعایت همه قوانین اسلامی، شرعی، اخلاقی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران از جمله رعایت حجاب مناسب در هنگام استفاده از اسنپ هستند.»
در بخش دیگری از این قوانین هم به صراحت اشاره شده است «كاربران متعهد می‌شوند پس از اتمام سفر از هیچ بخش از اطلاعاتی كه در نتیجه استفاده از خدمات اسنپ، از مسافران یا رانندگان كسب كرده‌اند، هیچ‌گونه استفاده‌ای نكنند. طبعا ذخیره كردن اطلاعات مسافران یا رانندگان در دستگاه تلفن همراه یا به هر شیوه دیگر نیز مغایر با قوانین اسنپ خواهد بود. همچنین كاربران متعهد می‌شوند در طول سفر، فقط در شرایط ضروری از اطلاعاتی كه از مسافران یا رانندگان در خدمات اسنپ ارائه شده است استفاده كنند. استفاده كاربران از این اطلاعات باید مطابق با عرف جامعه و قوانین جمهوری اسلامی ایران باشد. در هر صورت اطلاعات مذكور به صورت امانت در اختیار كاربران قرار گرفته است و در صورت نقض تعهدات مذكور، شركت مجاز به پیگیری حقوقی و كیفری موضوع
خواهد بود.»
همین دو ماده قانونی مندرج در بخش قوانین اسنپ نشان می‌دهد كه انگار خود این شركت به همین مواد قانونی اعتقادی ندارد. چرا كه علاوه‌بر هنجارشكنی مسافر در این ماجرا برای پافشاری در جرم، او اقدام به انتشار مشخصات شخصی راننده‌ای كرده است كه براساس قانون اسنپ جرم محسوب می‌شود.
اسنپ نخستین سرویس تاکسی‌آنلاین ایران است كه از زمستان سال ۱۳۹۳ فعالیتش را آغاز كرد. پس از آغاز به كار این نرم‌افزار، در برخی موارد اسنپ مورد انتقاد صنف تاكسیرانی قرار گرفت و به عملیات تاكسیرانی غیرقانونی، پایین‌آوردن قیمت و البته خدمات ناایمن متهم شد. با وجود این اسنپ در دو سال اول فعالیت خود با میانگین رشد ماهانه صددرصدی توانسته به یكی از بازیگران اصلی تجارت الكترونیك در ایران تبدیل شود. در حال حاضر آن‌طور كه اسنپ مدعی است با بیش از ۵۰۰ پرسنل تمام‌وقت، نیم میلیون كاربر به‌عنوان راننده و ده میلیون كاربر به‌عنوان مسافر توانسته به یكی از سیستم‌های حمل و نقل هوشمند در شهرهای ایران تبدیل شود و هم‌اكنون در صد شهر بزرگ و كوچك ایران فعال است.
مكافات قانونمندی!
روایت ماجرا از سوی راننده شركت یعنی سعید عابد شنیدنی است و البته تفاوت‌های آشكاری با روایت مسافر دارد. او در برنامه‌ای تلویزیونی شركت كرد و البته روایتش را با خبرگزاری فارس مطرح كرد. «سعید عابد» راننده 54 ساله اسنپ كه بازنشسته است و این روزها برای كسب درآمد بیشتر در اسنپ مشغول است، می‌گوید: «روز 16 خرداد برای من تقاضایی از سمت این خانم در شهرك قائم تهران آمد كه من آن را پذیرفتم. وقتی رسیدم، این خانم همان ابتدا در خیابان بدون روسری بود و من به خودم گفتم طبق روال گذشته وقتی سوار ماشین شد از ایشان تقاضا می‌كنم به خاطر جریمه نقدى كه برای ماشین‌هایی كه چنین تخلفی انجام می دهند، روسری‌اش را سر كند.
هنوز 150 متر از محل سوار شدن خانم فاصله نگرفته بودیم كه از ایشان تقاضا كردم روسری خود را سر كند. اما ایشان با لحن تندی گفت كه شما بهتر است در كار دیگران دخالت نكنید و رانندگی‌تان را بكنید. بعد از شنیدن این جمله نگه داشتم و گفتم كه با این حساب من نمی‌توانم شما را برسانم و دقیقا همان بلوار قائم و در حالى كه فقط 150 متر از مبدا فاصله گرفته بودیم، نگه داشتم كه خود خانم از ماشین پیاده شد و من از ایشان نخواستم از ماشین پیاده شود. حتى گفتم كه مى‌توانم ایشان را به مبدا برگردانم.»
آقای عابد درباره ادامه برخورد این خانم درباره تقاضای سركردن روسری می افزاید:«بعد از پیاده شدن، این خانم به من گفت كه من با اسنپ تماس می‌گیرم و شكایت می‌كنم. من هم گفتم كه حتما این كار را بكنید و من هم این كار را انجام می‌دهم، اما بعد از آن با پلیس 110 تماس گرفت و به پلیس گفت كه یك نفر در بلوار قائم با این شماره پلاك مزاحم من شده است. من هم همان موقع به پلیس زنگ زدم و ماجرا را شرح دادم كه پلیس گفت همانجا بمانید تا مامور بیاید. اما خانم بعد از این تماس سوار یكی از ماشین‌های عبوری شد و رفت. من هم نیم‌ساعت منتظر ماندم و وقتی دیدم پلیس نمی‌آید به‌ناچار رفتم. همان لحظه با پشتیبانی اسنپ تماس گرفتم و اپراتور پشتیبانى به من گفت شما كار درستى انجام دادید و طبق قوانین رفتار كردید.»
اطلاعیه اسنپ و هشتگ تحریم
توئیت مسافر اسنپ و افشای مشخصات راننده از یكسو، روایت متفاوت سعید عابد به عنوان راننده از این ماجرا از سوی دیگر باعث شد شركت اسنپ در این رابطه اطلاعیه‌ای صادر كند. اطلاعیه‌ای كه قصد دلجویی از هر دو طرف این ماجرا را داشت و قرار بود پایانی شود بر حواشی پیش آمده، اما نه‌تنها اینگونه نشد كه همین اطلاعیه باعث شد در فضای مجازی هشتگی با عنوان تحریم اسنپ راه بیفتد. در این اطلاعیه با مرور برخی مواد قانونی این شركت آمده است: «در این مورد نیز صحبت‌های لازم با هر یك از طرفین انجام شده است. از كاربر راننده بابت انتشار اطلاعات شخصی‌شان دلجویی به عمل آورده‌ایم و ایشان با رضایت شخصی‌شان در ناوگان اسنپ به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
علاوه‌بر آن، رعایت اصل مشتری‌مداری اقتضا می‌كرد پس از ذكر شرایط و قوانین اسنپ، از مسافر نیز به دلیل ناتمام ماندن سفرشان دلجویی شود.»
به نظر می‌رسد دلجویی این شركت از مسافر اسنپ باعث شد حواشی این ماجرا زنده بماند، چرا كه در میانه همین ماجرا سهیل كریمی، روزنامه‌نگار و مستندساز توییتی منتشر كرد و نوشت: «راننده اسنپ، پس از آن‌كه دختر هتاك و بدحجاب به تذكرش برای رعایت قانون اعتنا نكرد از او می‌خواهد پیاده شود، چون پلیس جریمه‌اش خواهد كرد. دختر ضمن انتشار عكس وی و شكستن حریم خصوصی از اسنپ خواسته او را اخراج كند. اگر اسنپ از سعید عابد قدردانی نكند، پویش تحریم اسنپ راه می‌اندازیم.»
از اسنپ شكایت می‌كنیم
سهیل كریمی که این روزها همراه پگاه آهنگرانی مستندی درباره انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 می‌سازد در ارتباط با راه‌اندازی این هشتگ به جام‌جم می‌گوید: برخورد بچه‌های انقلابی همواره در رابطه با چنین موضوعاتی منفعلانه بوده است. در مورد این ماجرا یك حق و ناحق بزرگی صورت گرفته و فارغ از موارد شرعی مشكلات قانونی بسیاری هم داشته است. یعنی شخصی كه رفتاری كاملا قانونی در برابر این ماجرا پیشه كرده مورد هتك حرمت قرار گرفته، اما شركت اسنپ از فرد هتاك دلجویی كرده است». آن‌طور كه سهیل كریمی می‌گوید با همه این اتفاقات حتی شركت اسنپ به صورت تلفنی از راننده خودش دلجویی نكرده است و به نوعی در همان اطلاعیه منتشر شده ادامه كار او در ناوگان اسنپ را مساوی با تقدیر از این راننده دانسته است!
خواسته این مستندساز به عنوان یك فعال حوزه رسانه در ماجرا این است كه حداقل هزینه تكرار این كار را برای چنین شركتی بالا ببرد. البته او برای رسیدن به این خواسته و همچنین منفعل نبودن در برابر چنین اتفاقاتی، فعالیتی بیش از راه‌اندازی هشتگ و اعتراض توییتری انجام داده است.
او در این ارتباط به جام‌جم می‌گوید: به‌واسطه رفتار این خانم و بدتر از آن واكنش این شركت قصد داریم از این شركت شكایت كنیم. مسیر قانونی این شكایت را طی كرده‌ایم و با چند وكیل هم در این رابطه صحبت شده است. همین دیروز دادسرای ارشاد سعید عابد، راننده اسنپ را دعوت كرده و ضمن دلجویی از او قدردانی به عمل آورده است. از سوی دیگر ستاد امر به معروف كشوری هم از یكی مسؤولان رده‌بالای شركت اسنپ برای ارائه توضیحات دعوت به عمل آورده است. به نظر می‌رسد این ماجرا تنها با انتشار یك اطلاعیه از سوی این شركت پایان نیابد.
وقتی قانون خود اسنپ اجرا نمی‌شود
این ماجرا آن‌قدر بدیهی است كه نخواهیم موارد قانونی آن را برای روشن‌تر شدن موضوع تكرار كنیم. آن‌قدر بدیهی كه در وبسایت شركت اسنپ هم در چند بند مواد قانونی آن ذكر شده است. در قسمت قوانین و مقررات مندرج در وبسایت اسنپ و در ماده سوم آن چند بند وجود دارد كه اشاره مستقیمی به ماجرای اخیر دارد.
در ماده چهاردهم بند سوم قوانین مندرج در این وبسایت آمده است: «كاربران متعهد به رعایت همه قوانین اسلامی، شرعی، اخلاقی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران از جمله رعایت حجاب مناسب در هنگام استفاده از اسنپ هستند.»
در بخش دیگری از این قوانین هم به صراحت اشاره شده است «كاربران متعهد می‌شوند پس از اتمام سفر از هیچ بخش از اطلاعاتی كه در نتیجه استفاده از خدمات اسنپ، از مسافران یا رانندگان كسب كرده‌اند، هیچ‌گونه استفاده‌ای نكنند. طبعا ذخیره كردن اطلاعات مسافران یا رانندگان در دستگاه تلفن همراه یا به هر شیوه دیگر نیز مغایر با قوانین اسنپ خواهد بود. همچنین كاربران متعهد می‌شوند در طول سفر، فقط در شرایط ضروری از اطلاعاتی كه از مسافران یا رانندگان در خدمات اسنپ ارائه شده است استفاده كنند. استفاده كاربران از این اطلاعات باید مطابق با عرف جامعه و قوانین جمهوری اسلامی ایران باشد. در هر صورت اطلاعات مذكور به صورت امانت در اختیار كاربران قرار گرفته است و در صورت نقض تعهدات مذكور، شركت مجاز به پیگیری حقوقی و كیفری موضوع
خواهد بود.»
همین دو ماده قانونی مندرج در بخش قوانین اسنپ نشان می‌دهد كه انگار خود این شركت به همین مواد قانونی اعتقادی ندارد. چرا كه علاوه‌بر هنجارشكنی مسافر در این ماجرا برای پافشاری در جرم، او اقدام به انتشار مشخصات شخصی راننده‌ای كرده است كه براساس قانون اسنپ جرم محسوب می‌شود.
ضمیمه تپش
تیتر خبرها
