ادامه از صفحه اول
ممکن است افرادی در پاسخ به این گزاره بگویند پس چرا بانک‌های توسعه اروپایی پا‌پیش نمی‌گذارند؟ پاسخ این است که هرچقدر شرکت‌های اقتصادی از لایه ملی به سمت بین‌الملل توسعه پیدا کنند، به‌جز خود شرکت، افراد آن‌هم می‌توانند مورد حمله‌های تحریمی واقع شوند. طبعاً علاقه یک‌طرف بین‌المللی‌تر مثل بانک توسعه اروپایی نسبت به این موضوع (همکاری با ایران) بسیار اندک خواهد بود اما در رده شرکت‌های ملی-دولتی این مشکلات تا حد زیادی برطرف شده است.
2- راه دوم، کار کردن با طرف‌های اروپایی از طریق شعب و زیرمجموعه‌های آنها در چین است که تحریم‌پذیری بسیار کمی دارد زیرا راه‌حل‌های متعددی برای انتقالات مالی در چین وجود دارد که طرف آمریکایی قادر به تحریم آن نیست.
بنابراین اینستکس نه تنها سقف توانایی اروپایی‌ها نیست بلکه حتی کف توانایی آنها هم نیست، البته مقصود این نیست که بگوییم مرگ بر اینستکس و نگاه سلبی به آن داشته باشیم بلکه به همین معامله اینستکس هم می‌شود نگاه ایجابی داشت. به طور مثال در سمت چپ ترازنامه اینستکس یک خط اعتباری بلندمدت گذاشته شود که به هیچ وجه یوزانس (وام‌های کوتاه‌مدت) نباشد. همچنین اینستکس مابه‌ازای نفتی باید داشته باشد. پس اگر ادعای اروپا این است که باید دو سال دیگر تا پایان دولت ترامپ صبر کنیم، پیشنهاد اولیه ایران باید این باشد که یک خط اعتباری 40 میلیارد یورویی دوساله که مابه‌ازای آن تحویل نفت در داخل خاک ایران به اروپایی‌ها باشد، از جانب اروپا اعطا شود. البته باید این را هم گفت که اساساً و لزوماً رفتن به سمت خط اعتباری غلط نیست، به شرط آن که ایران در کنار همه مشکلات دیگرش مشکل بدهی خارجی هم پیدا نکند.  اگر مثل خط اعتباری اروپا جدی‌تر شود، ایران باید یک فهرست با تفسیر گسترده‌تر از کالاهای غیرتحریمی آماده کند که فراتر از غذا و دارو باشد و به صورت هوشمندانه روی خطوط قرمز حرکت کند و این را روی میز طرف اروپایی بگذارد. ما باید رویکرد ایجابی نسبت به این موضوع داشته باشیم اما حتی اگر این اصلاحاتی که بنده پیشنهاد می‌دهم یا هر کس دیگری پیشنهاد دهد بخواهد انجام شود به هیچ وجه نبایستی اقدام ایران در گام دوم موضوع هسته‌ای خودش متوقف شود.  به این خاطر هنوز این موضوع با آنچه ایران مابه‌ازایش رفتار هسته‌ای خود را متوقف کرد (که برجام بود) خیلی فاصله دارد و اصلاً اگر این تصور به وجود آید که ایران در قبال این راه‌اندازی نصفه و نیمه و بدون جان اینستکس، بایستی از اتمامِ‌حجت هسته‌ای خود عقب بکشد حداقل به لحاظ فنی و اقتصادی غلط است.